Veri Zarflama Analizi (VZA) ve Malmquist Toplam Faktör Verimliliği (TFV) : Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama

Yıl 2012, Cilt: 12 Sayı: 3, 369 - 382, 01.07.2012

Yasemin Keskin Benli

Öz

Global dünyada yoğun rekabet kendini göstermektedir. Bu süreçte hemen hemen bütün ekonomilerin, kurumların, toplumların ve bireylerin yüksek rekabet kültürüne uygun davranması zorunlu olmaktadır. Konaklama işletmelerinin etkinliği ve verimliliği ise yoğun rekabet ortamında çok daha önemli hale gelmektedir. Çalışmada konaklama işletmelerinin (otel, motel, pansiyon, tatil köyü, kamping ve kaplıca gibi dinlenme tesisi) verileri kullanılmıştır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, 2007- 2010 dönemi Ege, Batı Marmara, Doğu Marmara ve Akdeniz bölgesindeki illerin teknik etkinlik, teknik etkinlikteki değişme, teknolojik değişim ve toplam faktör verimliliği ve bileşenlerindeki değişmelerin ölçümüdür. Çalışmada toplam tesise geliş sayısı ve geceleme sayısı çıktı olarak kullanılırken, toplam yatak kapasitesi ise girdi olarak kullanılmıştır. Konaklama işletmeleri girdilerini artırmaktan ziyade mevcut girdiler ile daha fazla çıktı elde etmeyi hedeflediklerinden çıktıya yönelik veri zarflama analizi kullanılması tercih edilmiştir. Teknik etkinlik ve toplam faktör verimliliğindeki değişmeleri ölçmede Veri Zarflama Analizi ve Malmquist Toplam Faktör Verimliliği endeksi yöntemlerinden yararlanılmıştır. Çalışma sonucunda Akdeniz ve Ege bölgesindeki illerdeki konaklama işletmelerinin Batı ve Doğu Marmara bölgesindekine göre turistik açıdan zengin ve gelişmiş olduğu belirlenmiştir. 2007-2010 dönemi ortalama teknik etkinlik değerlerine göre ise hiçbir ilin ve konaklama işletmelerinin etkin olamadığı sonucu bulunmuştur

Anahtar Kelimeler

Veri zarflama analizi (VZA), malmquist toplam faktör verimliliği (TFV), konaklama işletmeleri

Data Envelopment Analysis (DEA) and Malmquist Total Factor Productivity (TFP): An Empirical Evidence in Accomodation Businesses

Öz

Intense competition rises to the occasion in a global world. In this process, for almost all economy, instution, society and individuals it has become a necessity to behave appropriately in this culture of high competition. Efficiency and productivity of the accommodation businesses are even more important in this intense competition atmosphere. In this study used data from the accommodation businesses (hotels, motels, hostels, holiday village, camping and thermal spas etc.). The aim of study in this direction is based on the measurement of technical efficiency, change in technical efficiency, technologic change and total factor productivity and change of the components of the cities in Aegean region, West and East of Marmara region and Mediterranean region the period of 2007-2010. In this study, while the number of total arrivals to a facility and staying in the facility are used as output, total bed capacity of a facility is used as input. Since accommodation businesses aim to achieve more output using their current input, rather than increasing their input; output-oriented data envelopment analysis has been preferred. Data Envolepment Analysis and Malmquist Total Factor Productivity index methods are used to measurement technical efficiency and change in total factor productivity. Findings are revealed that accommodation businesses in Mediterranean and Aegean Region are more preferable and developed within the context of touristic aspect than the accommodation businesses in West and East of Marmara Region. Any cities and accommodation businesses are not efficiency according to the average technical efficiency the period of 2007-2010

Anahtar Kelimeler

Data envelopment analysis (DEA), malmquist total factor productivity (TFP), accommodation businesses

Kaynakça

• Aksu, A.A. ve Köksal, C.D. (2005) “Bağımsız Ve Zincir Otel İşletmelerinin Veri Zarflama Analizi İle Etkinliklerin Karşılaştırılması: Antalya Bölgesinde Bir Çalışma” İktisat, İşletme ve Finans, 20(235):97-107.
• Angelidis, D. ve Lyroudi, K. (2005) “The Magnitude of off Balance Sheet Activities for The Evaluation of Banking Productivity” International Conference on Finance, September 2-4, Copenhagen, Denmark.
• Babacan, A. ve Özcan, S. (2009) “Alanya Bölgesi Otellerinin Göreli Etkinliğinin Belirlenmesi: Bir Veri Zarflama Analizi Tekniği Uygulaması” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12):176-189.
• Barros, C.P. ve Mascarenhas, M.J. (2005) “Technical And Allocative Efficiency in a Chain of Small Hotels” International Journal of Hospitality Management, 24(3): 415-436.
• Charnes, A., Cooper, W.W. ve Rhodes, E. (1978) “Measuring the Efficiency of Decision Making Units” European Journal of Operational Research, 2(4):429-444.
• Coelli, T.J. (1996) “A Guide to Deap Version 2.1: A Data Envelopment Analysis (Computer) Program” Cepa Working Paper Series, No: 96/08.
• Coelli, T.J., Rao, D.S.P. ve Battese, G.E. (1998) An Introduction to Efficiency And Productivity Analysis, Boston, Kluwer Academic Publishers.
• Deliktaş, E. (2002) “Türkiye Özel Sektör İmalât Sanayiinde Etkinlik ve Toplam Faktör Verimliliği Analizi” Odtü Gelişme Dergisi, 29(3-4):247-284.
• Doğan, N.Ö. ve Tanç, A. (2008) “Konaklama İşletmelerinde Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Faaliyet Denetimi: Kapadokya Örneği” Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1):239- 258.
• Erciş, M.S. ve Gülcü, A. (2008) “Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Konaklama İşletmelerinin Etkinliklerinin Ölçümü ve Bir Uygulama” Trakya Üniversitesi 17. İstatistik Araştırma Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 50-61.
• Emir, O. ve Özgür, E. (2008) “Konaklama Tesisleri Etkinlik Analizi” Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1):163-175.
• Emir, O., Pelit. E. ve Günay, F. (2010) “Üniversite Mezunu Çalışanların Bakış Açısıyla Otel İşletmelerinin Sorunları: Antalya’daki 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Uygulama” İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 12(4):9-31.
• Emir, O., Pelit. E. ve Doğan, İ. (2010) “Termal Otel İşletmelerinde Finansal Etkinliğin Veri Zarflama Analizi İle İncelenmesi” I. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi, Mayıs 27-30, Nevşehir.
• Ersungur, Ş.M. ve Polat, Ö. (2006) “Türkiye’de Bölgeler Arasında Yakınsama Analizi” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2): 335-343.
• Fare, R., Grosskopf, S., Norris, M. ve Zhang, Z.Y. (1994) “Productivity Growth. Technical Progress and Efficiency Change in Industrialized Countries” The American Economic Review, 84(1): 66-83.
• Hsieh, L.F., Wang, L.H., Huang, Y.C. ve Chen, A. (2010) “An Efficiency and Effectiveness Model for International Tourist Hotels in Taiwan” The Service Industries Journal, 30(13): 2183-2199.
• Hwang, S.N. ve Chang Te-Yi (2003) “Using Data Envelopment Analysis to Measure Hotel Managerial Efficiency Change in Taiwan” Tourism Management, 24(4): 357–369.
• Karacabey, A. A. (2002) “Türk Bankalarındaki Üretim Değişiklikleri ve Nedenleri” İktisat, İşletme ve Finans, 17(191): 68-78.
• Karabulut, K., Ersungur. Ş.M. ve Polat, Ö. (2008) “Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye’nin Ekonomik Performanslarının Karşılaştırılması: Veri Zarflama Analizi” Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 22(1):1-11.
• Karacaer, Ş. (1998) “Antalya Yöresindeki 4 Ve 5 Yıldızlı Otellerde Toplam Etkinlik Ölçümü: Bir Veri Zarflama Analizi Uygulaması” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Keskin Benli, Y. (2006) İstanbul Menkul Kıymetler Borsası İmalat Sanayi için Etkinlik ve Toplam Faktör Verimliliği Analizi, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Kök, R. ve Deliktaş, E. (2004) “Efficiency Convergence in Transition Economies: 1991-2002 A Non-Parametric Frontier Approach” http://www.deu. edu.tr/userweb/nevzat.simsek/dosyalar/TB04-04.pdf (16/02/2012).
• Mahadevan, R. (2002) “A Dea Approach to Understanding the Productivity Growth of Malaysia’s Manufacturing Industries” Asia Pasific Journal of Management, (19):587-600.
• Malmquist, S. (1953) “Index Numbers And Indifference Curves” Trabajos De Estatistica, 4: 209-242.
• Reynolds, D. (2003) “Hospitality-Productivity Assessment Asing Data Envelopment Analysis”
• belediye-belgeli-tesisler.html, (24/10/2011).
• Cornel Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 44(2):128-142.
• Sanjeev, G.M. (2007) “Measuring Efficiency of The Hotel and Restaurant Sector: The Case of India” International Journal of Contemporary Hospitality belediye-belgeli-tesisler.html, (24/10/2011). Management, 19(5): 378-387.
• Tarım, Ş., Dener, H. Işın. ve Tarım, A. (2000) “Efficiency Measurement in The Hotel Industry: Output Factor Constrained Dea Application” Anatolia: An International Journal of Tourism And Hospitality Research, 11(2):111-123.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2010), http://
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2009), http:// www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr/belge/1-63776/ belediye-belgeli-tesisler.html, (24/10/2011).
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2008), http:// www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr/belge/1-63776/
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2007), http:// www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr/belge/1-63776/ belediye-belgeli-tesisler.html, (24/10/2011).