Okul yönetiminde kayırmacılığa ilişkin ölçek geliştirme çalışması

Yıl 2012, Cilt: 2 Sayı: 2, 141 - 154, 01.10.2012

Mustafa Erdem Erdal Meriç

Öz

Bu çalışmanın amacı; Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı kamu ilköğretim okullarında görev yapan yöneticilerin, uygulamalarında kayırmacılık yapıp yapmadıklarını, ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algılarına dayalı olarak ortaya çıkarmak maksadıyla, geçerli ve güvenilir bir veri toplama aracı geliştirmektir. Kayırmacılık, yöneticilerin kendisine yakın hissettiği kişileri haksız yere ve yasalara aykırı olarak desteklemesi ve koruması olarak tanımlanabilir. Araştırmanın çalışma grubu Van il merkezinde yer alan beş ilköğretim okulunda görev yapan 150 öğretmenden oluşmaktadır. Çalışmanın sonunda “değerlendirme, koordinasyon, örgütleme ve planlama” olmak üzere dört faktör altında toplanan ve Liket tipi 25 maddeden oluşan “Okul Yönetiminde Kayırmacılık Ölçeği” geliştirilmiştir. Ölçeğin geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları yapılmış, ölçek yüksek düzeyde geçerli ve güvenilir bulunmuştur. Bu çalışma sonucunda elde edilen bulgular “Okul Yönetiminde Kayırmacılık Ölçeği’nin” Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı kamu ilköğretim okullarında görev yapan yöneticilerin, uygulamalarında kayırmacılık yapıp yapmadıklarına ilişkin öğretmen algılarını belirlemede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir veri toplama aracı olduğunu ortaya koymuştur

Anahtar Kelimeler

Kayırmacılık, İltimas, Torpil

Kaynakça

• Aktan, C. C. (2001). Siyasal ahlak ve siyasal yozlaşma. Yolsuzlukla mücadele stratejileri. (Edt: C. C. Aktan). Ankara: Hak-İş Yayınları. ss. 51-69.
• Aydoğan, İ. (2008). Favoritism in the classroom: A study on Turkish schools. Journal of Instructional Psychology, 35 (2), 159-168.
• Aydoğan, İ. (2009). Favoritism in the Turkish educational system: Nepotism, cronyism and patronage. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 4 (1), 19-35.
• Aydoğan, İ. (2012). The existence of favoritism in organizations. African Journal of Business Management, 6 (12), 4577-4586.
• Berkman, A. Ü. (2009). Gelişmekte olan ülkelerde kamu yönetiminde yolsuzluk ve rüşvet. (2. Baskı). Ankara: Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayını. Boadi, E. G. (2000). Conflict of Interest, Nepotism and Cronyism. 98.131.160.83/aman/files/149.aspx?down=1. İndirme Tarihi: 09.09.2012.
• Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (9. Baskı). Ankara: Pegem A Yayınları.
• Çınar, İ. (2009). Kayırmacılık: Bir kavram çözümleme denemesi. Eğitişim Dergisi, Sayı: 24. http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/58-24/405-kayirmacilik.html. İndirme Tarihi: 12.06.2010.
• Eryılmaz, B. (2002). Kamu yönetimi. İstanbul: Erkam Matbaası.
• Güntürkün, O. (2008). Siyasal yozlaşma. http://www.onurgunturkun.av.tr/makaleler/ habergoruntule.asp?bolum=287&katid=48. İndirme Tarihi: 12.06.2010.
• Kara, Y. (2006). Okullardaki örgütsel kültürün okul yöneticilerinin etik davranışları üzerindeki etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karakaş, M. & Çak, M. (2007). Yolsuzlukla mücadelede uluslararası kuruluşların rolü. Maliye Dergisi, 153, 74-101.
• Khatri, N., Wen, C. Y., Fuei, L. W. & Geok, T. A. (2008). Cronyism: antecedents and consequences. http://www3.ntu.edu.sg/nbs/sabre/working_ papers/10-99.pdf. İndirme Tarihi: 16.10.2010.
• Küçükkocaoğlu, G. (2005). Türkiye'de yolsuzluk, kayıt dışı ekonomi, kara para ve aklanması, uluslararası ticari işlemlerde yabancı kamu görevlilerine verilen rüşvet ve önlenmesi için İndirme Tarihi: 15.09.2010.
• http://www.baskent.edu.tr/~gurayk/finpazcuma1.doc.
• MEB (2006). Meslek etiği. Megep (meslekî eğitim ve öğretim sisteminin güçlendirilmesi projesi). Ankara: MEB.
• Nadler, J. & Schulman, M. (2006). Favoritism, cronyism, and nepotism. http://www.scu.edu/ ethics/practicing/focusareas/government_ethics/introduction/cronyism.html. İndirme Tarihi: 02.01.2011.
• Oktay, C. (1983). Yükselen istemler karşısında Türk siyasal sistemi ve kamu bürokrasisi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları.
• Özsemerci, K. (2003). Türk kamu yönetiminde yolsuzluklar, nedenleri, zararları ve çözüm önerileri. Ankara: Sayıştay Yayınları.
• Pektaş, E. K. (1999) Büyük kent belediyelerinin eğitim ve kültür hizmetlerine siyasal parti ideolojilerinin 10.09.2012.
• http://www.ekitapyayin.com/id/027/. İndirme Tarihi:
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Sheridan, M. K. (2007). Just because it’s sex doesn’t mean it’s because of sex: the need for new legislation to target sexual favoritism. http://www.columbia.edu/cu/jlsp/pdf/ Spring2007/Sheridan.pdf. İndirme Tarihi: 21.12.2010.
• Sipahi, B., Yurtkoru, E. S. & Çinko, M. (2008). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. (2. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Tan, Ç. (2006). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel adalet konusundaki algıları (Elazığ il örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Tarhan, R. B., Gençkaya, Ö. F., Ergül, E., Özsemerci, K. & Özbaran, H. (2006). Yolsuzlukla mücadele TBMM raporu. (Bir olgu olarak yolsuzluk: Nedenler, etkiler ve çözüm önerileri). (2. Baskı). Ankara: Matsa Basımevi.
• Tunç, B. (2008). Okul yönetiminde çalışan hizmetleri. Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. (Edt: H. B. Memduhoğlu & K. Yılmaz). Ankara: Pegem A Yayıncılık. ss. 225-246.
• Turgut, K. (2007). Politik yozlaşmanın insan davranışları üzerindeki etkisi. http://www. stratejikboyut.com/haber/politik-yozlasmanin-insan-uzerindeki-etkisi--28067.html. İndirme Tarihi: 09.09.2010.
• Türk Dil Kurumu (1988). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Wasti, S. A. (2001). Örgütsel adalet kavramı ve tercüme bir ölçeğin Türkçe’de güvenirlik ve geçerlik analizi. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1, 33-50.
• Yılmaz, A. S. (2007). İnformel ilişki şekillerinin kurumsal yapılara yansımaları (Elazığ’daki kamu görevlileri üzerine sosyolojik bir araştırma). Yayınlanmamış Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.