Eğitim Örgütlerinde Değişimi Anlamak ve Yönetmek

Yıl 2024, Sayı: 54, 154 - 169, 26.09.2024

Fatma Çobanoğlu

https://doi.org/10.33418/education.1432712

Öz

Günümüz eğitim örgütlerini kolaylıkla kontrol edilebilen ve sayısallaştırılabilen klasik neden-sonuç sistemleri olarak gören deterministik bakış açısı, artık bu örgütlere ve sorunlarına gereken desteği ve çözümleri sunamamaktadır. Bunun yerine, eğitim örgütlerini dinamik ve karmaşık sistemler olarak kabul eden ve çoğu şeyin tahmin edilemez olmasına rağmen belirli bir düzene sahip olduğu ve önemsiz görünen şeylerin bile çok önemli sonuçlar doğurabileceği anlayışını veren karmaşıklık ve kaos kuramı geçerlilik kazanmıştır. Dolayısıyla, değişimin yönetimine ilişkin eğitim örgütlerinin bu kuramların perspektifinden değerlendirilmesi hem değişimin doğasının keşfedilmesinde hem de başarılı bir şekilde yönetilmesinde avantaj kazandıracaktır. Bu çalışmada, öncelikle kaçınılmaz bir olgu olarak değişim ve yönetimi tartışıldıktan sonra yukarıda sözü edilen paradigma değişimi açıklanmıştır. Sonrasında ise kaos kuramı irdelenerek eğitim örgütlerindeki değişimin yönetimi bağlamında kuramın uygulamaları tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Değişim, değişim yönetimi, kaos ve karmaşıklık kuramı, kendi kendini örgütleme, Örgütsel değişme

Understanding and Managing Change in Educational Organizations

Öz

The deterministic perspective, which views contemporary educational organizations as classical cause-and-effect systems that can be easily controlled and digitized, no longer provides the necessary support and solutions to these organizations and their problems. Instead, the validity of complexity and chaos theory has emerged, which considers educational organizations as dynamic and complex systems and acknowledges that although many things are unpredictable, there is a certain order and even seemingly insignificant factors can have significant consequences. Therefore, evaluating the management of change in educational organizations from the perspective of these theories will provide an advantage in exploring the nature of change and managing it successfully. In this paper, after discussing change and management as an inevitable phenomenon, the paradigm shift mentioned above was explained. Subsequently, chaos theory was examined, and the applications of the theory in the context of managing change in educational organizations were discussed.

Anahtar Kelimeler

change, change management, chaos and complexity theory, self-organization theory, organizational change

Kaynakça

• Acton, K. S. (2021). School leaders as change agents: Do principals have the tools they need? Management in Education, 35(1), 43-51. https://doi.org/10.1177/ 0892020620927415
• Açıkalın, Ş.N., & Bölücek, C.A. (2014). Understanding of arab spring with chaos theory-uprising or revolution. In S. Banerjee, Ş. Erçetin, & A. Tekin (Eds.) Chaos theory in politics. Understanding complex systems. Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-017-8691-1_3
• Akmansoy, V., & Kartal, S. (2014). Chaos theory and its application to education: Mehmet Akif Ersoy University case. Educational Sciences: Theory and Practice, 14(2), 510-518. https://doi.org/10.12738/ estp.2014.2.1928
• Alkaya, A., & Hepaktan, C. E. (2003). Organizational change. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 31-58. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/145822
• Almaz, F. (2022). A new way of doing business during the COVID-19 pandemic: An example of the DACUM analysis. Management-Journal of Contemporary Management Issues, 27(1), 337-359. https://doi.org/10.30924/mjcmi.27.1.19
• Altun, S. A. (2001). Kaos ve yönetim. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 7(4), 451-469. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/ 108482
• Arévalo, L. E. B., & Espinosa, A. (2015). Theoretical approaches to managing complexity in organizations: A comparative analysis. Estudios Gerenciales, 31(134), 20-29. http://dx.doi.org/ 10.1016/j.estger.2014.10.001
• Armenakis, A. A., & Harris, S. G. (2009). Reflections: Our journey in organizational change research and practice. Journal of Change Management, 9(2), 127-142, https://doi.org/10.1080/14697010902879079
• Bamberger, S. G., Vinding, A. L., Larsen, A., Nielsen, P., Fonager, K., Nielsen, R. N., Ryom, P., & Omland, Ø. (2012). Impact of organizational change on mental health: A systematic review. Occupational and Environmental Medicine, 69, 592-598. https://doi.org/10.1136/ oemed-2011-100381
• Bayramoğlu, G. (2016). Karmaşıklık paradigması ışığında örgüt teorilerinin yeniden değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 49-63. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/ 1724859
• Biçici, F. (2016). Kaos teorisi, determinizm ve yeni bilim paradigması sürecinde sosyal bilimler ve turizm araştırmaları açısın¬dan önemi. Turizm Akademik Dergisi, 3(1), 29-38. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/ 230013
• Bursalıoğlu Z. (2000), Eğitimde yönetimi anlamak sistemi çözümlemek. Pegem Akademi.
• Ceylan, Ö. Ö. (2022). Covid-19 distance education process from different perspectives: Being a school stakeholder during the pandemic: Covid-19 distance education process. International Journal of Curriculum and Instruction, 14(1), 326-349. https://ijci.globets.org/index.php/IJCI/article/view/876/440
• Cheng Y. C., & Walker A. (2008) When reform hits reality: the bottleneck effect in Hong Kong primary schools, School Leadership and Management, 28(5), 505-521, https://doi.org/10.1080/13632430802499994
• Çobanoğlu, F. (2008). Değişim mantığını anlamak: Akış ve dönüşüm olarak örgüt. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(23), 110-119. https://dergipark.org.tr/en/pub/pauefd/issue/11120/132982
• Coleman, H. J. (1999). What enables self-organizing behavior in businesses. Emergence, 1(1), 33-48. https://doi.org/10.1207/s15327000em0101_3
• Costa, A. S., & Tribolet, J. (2015). Autopoiesis and organizations: a biological perspective. In Atas da Conferência da Associação Portuguesa de Sistemas de Informação, 15 (15), 36-45. https://doi.org/ 10.18803/capsi.v15.36-45
• Çakar, U., & Alakavuklar, O. N. (2013). Chaotic essence inside the organizational reality. In Chaos and complexity theory for management: nonlinear dynamics (pp. 145-161). IGI Global.
• Dahl, M. S. (2011). Organizational change and employee stress. Management Science, 57(2), 240-256. https://doi.org/10.1287/mnsc.1100.1273
• Demiral, S. (2014). Okul yöneticilerinin belirsizlik durumlarına ilişkin algıları ve belirsizlikle başa çıkma yolları [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. https://www.proquest.com/dissertations-theses/ okul-yöneticilerinin-belirsizlik-durumlarına/ docview/2568222911/se-2?accountid=16733
• Demirkan, S. (2017). Akış ve dönüşüm metaforunun eğitim örgütlerine yansıması. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (1), 71-87. https://dergipark.org.tr/en/pub/dusbed/issue/30510/330153
• Erçetin, Ş. Ş. (2001). Yönetimde yeni yaklaşimlar. Nobel Yayın.
• Erçetin, Ş. Ş., & Bisaso, S. M. (2015) The Incorporation of fractals into educational management and its implications for school management models. In, Ş. Erçetin & S. Banerjee (Eds.) Chaos, complexity and leadership 2013, (pp. 35-55). https://doi.org/10.1007/978-3-319-09710-7_4.
• Erçetin, Ş. Ş., & Bisaso, S. M. (2018). Contemporary educational management through the string theory lens. In Ş. Ş. Erçetin (Eds.) Chaos, complexity and leadership 2016. ICCLS 2016. Springer Proceedings in Complexity. Springer. https://doi.org/ 10.1007/978-3-319-64554-4_5
• Erçetin, Ş. Ş., Bisaso, S. M., & Saeed, F. (2015). Understanding chaos and complexity in education systems through conceptualization of fractal properties. In Ş. Ş. Erçetin & S. Banerjee (Eds.) Chaos, complexity and leadership 2013, (pp. 147-161). https://doi.org/10.1007/978-3-319-09710-7_12
• Erçetin, Ş. Ş., Açıkalın, Ş., & Bülbül, M. Ş. (2013). A multi-dimensional approach to leadership in chaotic environments. chaos and complexity theory for management: nonlinear dynamics. In S. Banerjee (Ed.), Chaos and Complexity Theory for Management: Nonlinear Dynamics (pp. 89-104). IGI Global. http://doi.org/10.4018/978-1-4666-2509-9.ch005.
• Erdemir, E., & Koç, U. (2010). Postmodernizm ve komplekslik: örgüt kuramı bağlamında paradigmatik bir tartışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(1), 25-48. https://www.acarindex.com/ dosyalar/makale/acarindex-1423880327.pdf
• Erdoğan, H. (2012). Karmaşa, karmaşıklık ve eğitim ilişkisi. Journal of History Culture and Art Research, 1(2), 87-136. http://kutaksam.karabuk.edu.tr/index.php/ilk/article/view/33
• Eroğlu, Ş., & Alga, E. (2019). Üniversite çalışanlarının örgütsel değişime açıklıkları ile örgütsel ataletleri arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(3), 1251-1271. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/835916
• Ertürk, A. (2012). Kaos kuramı: yönetim ve eğitimdeki yansımaları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(3), 849-868. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefdergi/issue/48698/619568
• Ferrie, J. E., Shipley, M. J., Marmot, M. G., Stansfeld, S., & Smith, G. D. (1998). The health effects of major organisational change and job insecurity. Social Science & Medicine, 46(2), 243-254. https://doi.org/10.1016/S0277-9536(97)00158-5
• Fullan, M., Cuttress, C., & Kilcher, A. (2005). 8 forces for leaders of change. Journal of Staff Development, 26(4), 54–58. https://michaelfullan.ca/ wp-content/uploads/2016 /06/13396067650.pdf
• Fullan, M. (2016). The elusive nature of whole system improvement in education. Journal of Educational Change, 17(4), 539-544 http://doi.org/10.1007/ s10833-016-9289-1
• Gunter, H. (1995). Jurassic management: chaos and management development in educational institutions. Journal of Educational Administration, 33(4), 5-20. http://doi.org/10.1108/ 09578239510147333
• Gürel, G. (2018). Kaos teorisi ve eğitime yansımaları. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi (ULED), 3(3), 1-11. https://dergipark.org.tr/en/pub/ijolt/issue/40659/489627
• Greenwood, R., & Hinings, C. R. (1996). Understanding radical organizational change: Bringing together the old and the new institutionalism. Academy of Management Review, 21(4), 1022-1054. https://doi.org/10.5465/amr.1996.9704071862
• Hall, W. P. (2013). Time, dynamics, life, and the emergence of complexity, application holy wars, or a new reformation - a fugue on the theory of knowledge, Unpublished draft for comment and review Hall W. P.). https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm? abstract_id=2105659
• Hargreaves, A. (2002). Sustainability of educational change: the role of social geographies. Journal of Educational Change, 3(3-4), 189-214. https://doi.org/ 10.1023/A:1021218711015
• Hoşgörür, V. (2016). Views of primary school administrators on change in schools and change management practices. Educational Sciences:Theory& Practice, 16(6). http://doi.org/10.12738/estp.2016.6.0099
• Kanter, R. M. (1992). Challenge of organizational change: How companies experience it and leaders guide it. Simon and Schuster.
• Karaçay, T. (2004). Determinizm ve kaos. Mantık, Matematik ve Felsefe II. Ulusal Sempozyumu, 21, 24. https://mail.baskent.edu.tr/~tkaracay/etudio/ders/math/topology/odev/kaos.pdf
• Kerman, U., & Öztop, S. (2014). Kamu çalışanlarının örgütsel değişim yönetimine yönelik algısı. Journal of Suleyman Demirel University Institute of Social Sciences, 19(1), 89-112. https://dergipark.org.tr/en/pub/sbe/issue/23153/247316
• Kondakçı, Y., Kurtay, M. Z., & Çalıskan, O. (2019). Antecedents of continuous change in educational organizations. International Journal of Educational Management, 33(6), 1366-1380. https://doi.org/10.1108/IJEM-11-2018-0349
• Korkmaz, G. & Toraman, Ç. (2020). Are we ready for the post-COVID-19 educational practice? An investigation into what educators think as to online learning. International Journal of Technology in Education and Science (IJTES), 4(4), 293-309. https://eric.ed.gov/?id=EJ1271308
• Kuşçu, S., Şimşek, Y., & Alan, H. (2020). Kaos kuramının yönetici hemşireler açısından önemi. Sağlık Hizmetleri Yönetimi Dergisi, 7(1), 153-9. http://doi.org/10.5222/SHYD.2020.07742
• Kurşunoğlu, A., & Tanrıöğen, A. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel değişmeye ilişkin tutumları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(20), 13-22. https://dergipark.org.tr/en/pub/pauefd/issue/11123/133022
• Lewis, L. (2019). Organizational change: Creating change through strategic communication. John Wiley & Sons.
• Lissack, M. R. (1999). Complexity: the science, its vocabulary, and its relation to organizations. Emergence, 1(1), 110. https://doi.org/ 10.1207/s15327000em0101_7
• Liska, C., Petrun, E. L., Sellnow, T. L., & Seeger, M. W. (2012). Chaos theory, self-organization, and industrial accidents: crisis communication in the Kingston Coal Ash Spill. Southern Communication Journal, 77(3), 180-197. http://doi.org/10.1080/ 1041794X.2011.634479
• Loretto, W., Platt, S., & Popham, F. (2010). Workplace change and employee mental health: Results from a longitudinal study. British Journal of Management, 21(2), 526-540. https://doi.org/ 10.1111/j.1467-8551.2009.00658.x
• Mercan, N., Demirci, N. M. K., & Oyur, E. (2013). Alvin Toffler’a göre bilgi çağinin yeni paradigmasi: Kaos teorisi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 8(1), 115-127. https://arastirmax.com/en/system/files/dergiler/ 91824/makaleler/8/1/arastrmx918248pp115-126.pdf
• Morgan G. (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor (Çev.G. Bulut). MESS Yayınları.
• Mbengue, P., Ondracek, J., Saeed, M., & Bertsch, A. (2018). management and chaos theory, complexity theory, and self-organizing systems theory. Asia Pacific Journal of Research in Business Management, 9(3), 1-16.
• Orhan, T. N. (2013). Kaos teorisi ve “sağlık-hastalık kavramı” üzerine etkis. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 21, 116-121. https://dergipark.org.tr/ en/pub/ fnjn/issue/9010/112444
• Öge, E., & Çetin, M. (2020). Covıd-19 pandemisi: insan kaynakları yönetimi açısından olası etkileri, içinde A. Tutcu ve S. Gün (Ed.), Covıd-19 süreci ve örgütsel yönetim (ss. 3-34). İksad Yayınevi. https://hdl.handle.net/20.500.12436/4275
• Öge, S. (2005). Düzen mi düzensizlik (kaos) mi. Örgütsel varlığın sürdürülebilirliği açısından bir değerlendirme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 285-303. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/61778/923578
• Rafferty, A. E., & Jimmieson, N. L. (2017). Subjective perceptions of organizational change and employee resistance to change: direct and mediated relationships with employee well‐being. British Journal of Management, 28(2), 248-264. https://doi.org/10.1111/1467-8551.12200
• Reigeluth, C. M. (2004). Chaos theory and the sciences of complexity: Foundations for transforming education. In annual meeting of the American Educational Research Association, San Diego, CA.
• Serinikli, N. (2021). Covid 19 salgın sürecinde örgütsel değişim: uzaktan/evden çalışma modeli. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1), 277-288. https://doi.org/10.18069/firatsbed.831755
• Shufutinsky, A., Long, B., Sibel, J. R., & Burrell, D. N. (2021). Shock leadership: Leading amidst pandemics and other chaotic change. In Global perspectives on change management and leadership in the post-COVID-19 era (pp. 136-159). IGI Global.
• Singh, H., & Singh, A. (2002). Principles of complexity and chaos theory in project execution: A new approach to management. Cost Engineering, 44(12), 23.
• Stouten, J., Rousseau, D. M., & De Cremer, D. (2018). Successful organizational change: Integrating the management practice and scholarly literatures. Academy of Management Annals, 12(2), 752-788. https://doi.org/10.5465/annals.2016.0095
• Suddaby, R., & Foster, W. M. (2017). History and organizational change. Journal of Management, 43(1), 19-38. http://doi.org/10.1177/ 0149206316675031
• Şen, E., & Batı, G. F. (2020). COVID-19 pandemik krizinin yönetim ve ekonomi politik üzerine olası etkileri. Yönetim, Ekonomi ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 4(2),71-84. http://doi.org/10.29226/ TR1001.2020.186.
• Teräs, M., Suoranta, J., Teräs, H., & Curcher, M. (2020). Post-Covid-19 education and education technology ‘solutionism’: A seller’s market. Postdigital Science and Education, 2(3), 863-878. https://doi.org/ 10.1007/s42438-020-00164-x
• Turunç, Ö. (2008). Uluslararası güvenlik düzlemine yönetim bilimi penceresinden farklı bir bakış: Stratejik kaos yönetimi yaklaşımı. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 4(8), 45-72. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/ 84542
• Thiétart, R. A., & Forgues, B. (1995). Chaos theory and organization. Organization Science, 6(1), 19-31. https://doi.org/10.1287/orsc.6.1.19
• Toprak M. (2018) Mismatch between teachers’ need for change and change in practice: What if what they see is not what they want?. International Journal of Leadership in Education, 21(6), 669-689, http://doi.org/10.1080/13603124.2016.1272720.
• Torgerson, C., Hall, J. & Light, K. (2017). Sistematik incelemeler, içinde A. Erözkan & E. Büüyüköksüz (Ed.), Eğitimde araştırma yöntemleri ve metodojileri (ss. 357-379). Anı.
• Töremen, F. (2000), Kaos teorisi ve eğitim yöneticisinin rolü. Eğitim Yönetimi, 22, 203–219 https://dergipark.org.tr/en/pub/kuey/issue/10374/126959
• Tunçer, P. (2013). Değişim yönetimi sürecinde değişime direnme. Ondokuz Mayis University Journal of Education, 32(1), 373-406. https://doi.org/ 10.7822/egt157
• Vakola, M. (2014). What's in there for me? Individual readiness to change and the perceived impact of organizational change. Leadership & Organization Development Journal. 35(3), 195-209. http://doi.org/10.1108/LODJ-05-2012-0064.
• Varela, F. G., Maturana, H. R., & Uribe, R. (1974). Autopoiesis: The organization of living systems, its characterization and a model. Biosystems, 5(4), 187-196. https://doi.org/10.1016/0303-2647(74)90031-8
• Van Tonder, C. L. (2004). Exploring the nature of nonlinear organizational change: A case study on a" Run-on-Deposits". Emergence-Mahwah-Lawrence Erlbaum, 6(3), 33.
• Vigni, F. L. (2020). The failed institutionalization of “complexity science”: A focus on the Santa Fe Institute’s legitimization strategy. History of Science, 59(3), 344-369. http://doi.org/ 10.1177/0073275320938295ff
• Wang, T., Olivier D. F., & Chen P. (2023) Creating individual and organizational readiness for change: Conceptualization of system readiness for change in school education. International Journal of Leadership in Education, 26(6), 1037-1061. http://doi.org/10.1080/13603124.2020.1818131
• Wilkinson, M. H. (1997). Nonlinear dynamics, chaos-theory, and the sciences of complexity: Their relevance to the study of the interaction between host and microflora. In Old Herborn University Seminar Monograph, 10, 111-130.
• Williamson, K. M., Nininger, J., Dolan, S., Everett, T., & Joseph-Kemplin, M. (2021). Opportunities in chaos: leveraging innovation to create a new reality in nursing education. Nursing Administration Quarterly, 45(2), 159-168, http://doi.org/10.1097/ NAQ.0000000000000464
• Yüksel, M., & Esmer, Y. (2019). İşletme yönetiminde kaos yaklaşımı: teorik bir bakış. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(12), 937-952. http://doi.org/10.26466/opus.584117