Maslach Tükenmişlik Envanteri-Eğitimci Formu’nu Türkçe’ye Uyarlama Çalışması

Yıl 2015, Cilt: 6 Sayı: 2, 0 - 0, 02.01.2016

NURİ BARIŞ İnce Ali E. Şahin

https://doi.org/10.21031/epod.97301

Cited By: 8

Öz

Bu çalışmada Maslach ve Jackson tarafından geliştirilen Maslach Tükenmişlik Envanteri’nin bazı değişikliklerle Maslach, Jackson ve Schwab tarafından eğitimcilere uyarlanması sonucunda elde edilen Maslach Tükenmişlik Envanteri-Eğitimci Formu’nu Türkçe’ye uyarlama çalışmasının yapılması amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Ankara ilinin merkez ve taşra ilçelerinde çalışan 760 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Özgün formu 7’li Likert tipinde 22 maddeden ve 3 boyuttan (duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı) oluşan envanterin Türkçe formunun uygulandığı çalışma grubunda yapılan geçerlik ve güvenirlik çalışmaları envanterin özgün yapısının korunduğunu göstermektedir.  Her bir alt boyut için ayrı ayrı hesaplanan Cronbach Alpha katsayısı duygusal tükenme boyutu için 0.88, duyarsızlaşma boyutu için 0.78, kişisel başarı boyutu için 0.74 olarak bulunmuştur. Madde-toplam korelasyonları dikkate alındığında envanterde yer alan maddelerin iyi bir ayırt ediciliğe sahip olduğu anlaşılmaktadır.  Yapı geçerliği için uygulanan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda elde edilen AGFI, GFI, RMSEA, CFI ve NFI gibi uyum indeksleri doğrulamak için kurulan modelin kabul edilebilir uyum düzeyine sahip olduğunu göstermektedir.

Kaynakça

• Argon, T., ve Ateş, H. (2007). İlköğretim okulu birinci kademe öğretmenlerini etkileyen stres faktörleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 51-60.
• Avcı, Ü., ve Seferoğlu, S. S. (2011). Bilgi toplumunda öğretmenin tükenmişliği: teknoloji kullanımı ve tükenmişliği önlemeye yönelik alınabilecek önlemler. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9, 13-26.
• Avşaroğlu, S., Deniz, M. E., ve Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-129.
• Bakoğlu Deliorman, R., Taştan Boz, İ., Yiğit, İ., ve Yıldız, S. (2010). Tükenmişliği ölçmede alternatif bir araç: Kopenhag Tükenmişlik Envanterinin Marmara Üniversitesi akademik personeli üzerine uyarlaması. Yönetim, 20(63), 77-98.
• Bümen, N.T. (2010). The relationship between demographics, self efficacy, and burnout among teachers. Eurasian Journal of Educational Research, 40, 16-35.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Cano-García, F. J., Padilla-Muñoz, E. M., & Carrasco-Ortiz, M. Á. (2005). Personality and contextual variables in teacher burnout. Personality and Individual Differences, 38(4), 929-940.
• Chen, W. S., Haniff, J., Siau, C. S., Seet, W., Loh, S. F., Jamil, M. H. A., ... & Baharum, N. (2014). Translation, cross-cultural adaptation and validation of the Malay version of the Maslach Burnout Inventory (MBI) in Malaysia. International Journal of Social Science Studies, 2(2), 66-74.
• Cordes, C. L., & Dougherty, T. W. (1993). A review and an integration of research on job burnout. Academy of Management Review, 18(4), 621-656.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Ergin, C. (1993). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin uyarlanması. Rüveyde Bayraktar ve İhsan Dağ (Ed.), VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları içinde (143-154). Ankara: VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Düzenleme Kurulu ve Türk Psikologlar Derneği.
• Ertürk, E., ve Keçecioğlu, T. (2012). Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. Ege Akademik Bakış, 12(1), 41-54.
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn‐out. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
• Friedman, I. A. (1991). High and low-burnout schools: school culture aspects of teacher burnout. The Journal of Educational Research, 84(6), 325-333.
• Friesen, D., & Sarros, J. C. (1989). Sources of burnout among educators. Journal of Organizational Behavior, 10(2), 179-188.
• Girgin, G. (2010). Öğretmenlerde tükenmişliğe etki eden faktörlerin araştırılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 32-48.
• Girgin, G., ve Baysal, A. (2005). Zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi ve bazı değişkenler (İzmir örneği). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(18), 1-10.
• Gökçakan, S., ve Murat, M. (2007). Sınıf öğretmenlerinde on yıllık hizmet sürecinde tükenmişliğin gelişimine yönelik bir haritalama çalışması. [Çevrim-içi: http://web.firat.edu.tr/daum/docs/53/35%20S%C4%B1n%C4%B1f%20%C3%96%C4%9Fr.de%2010%20y%C4%B1ll%C4%B1k%20hizmet--Mehmet%20Murat%20-%C3%B6dendi--9%20syf--177-185.doc], Erişim Tarihi: 10Ekim 2013.
• Guglielmi, R. S., & Tatrow, K. (1998). Occupational stress, burnout, and health in teachers: a methodological and theoretical analysis. Review of Educational Research, 68(1), 61-99.
• Gündüz, B. (2005). İlköğretim öğretmenlerinde tükenmişlik. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 152-166.
• Hallesleben, J. R., & Buckley, M. R. (2004). Burnout in organizational life. Journal of Management, 30(6), 859-879.
• Hayes, C. T., & Weathington, B. L. (2007). Optimism, stress, life satisfaction, and job burnout in restaurant managers. The Journal of Psychology, 141(6), 565-579.
• International Test Commission (2005). International guidelines on test adaptation. [www.intestcom.org]
• Kokkinos, C. M. (2006). Factor structure and psychometric properties of the Maslach Burnout Inventory‐Educators Survey among elementary and secondary school teachers in Cyprus. Stress and Health, 22(1), 25-33.
• Kokkinos, C. M. (2007). Job stressors, personality and burnout in primary school teachers. British Journal of Educational Psychology, 77(1), 229-243.
• Lambie, G. W. (2007). The contribution of ego development level to burnout in school counselors: implications for professional school counseling. Journal of Counseling & Development, 85(1), 82-88.
• Lee, R. T., & Ashforth, B. E. (1993). A further examination of managerial burnout: toward an integrated model. Journal of Organizational Behavior, 14(1), 3-20.
• Leiter, M. P., & Harvie, P. (1998). Conditions for staff acceptance of organizational change: burnout as a mediating construct. Anxiety, Stress & Coping, 11(1), 1-25.
• Leiter, M. P., & Maslach, C. (2003). Areas of worklife: A structured approach to organizational predictors of job burnout. In P. L. Perrewé and D. C. Ganster (Eds.). Emotional and physiological processes and positive intervention strategies (Research in occupational stress and well-being, Volume 3) 91-134. Bingley: Emerald Group Publishing Limited.
• Leiter, M. P., & Maslach, C. (2005). Banishing burnout. San Francisco: Josey-Bass.
• Maslach, C. (2003). Job burnout new directions in research and intervention. Current Directions in Psychological Science, 12(5), 189-192.
• Maslach, C., & Goldberg, J. (1998). Prevention of burnout: new perspectives. Applied and Preventive Psychology, 7(1), 63-74.
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
• Maslach, C., Jackson, S. E., & Leiter, M. P. (2010). Maslach Burnout Inventory manual. (3rd ed.). mindgarden.com.
• Maslach, C., & Leiter, M. P. (2008). Early predictors of job burnout and engagement. Journal of Applied Psychology, 93(3), 498-512.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52(1), 397-422.
• Ozan, M. B. (2009). A study on primary school teacher burnout levels: The Northern Cyprus case. Education, 129(4), 692-703.
• Schaufeli, W. B., Leiter, M. P., & Maslach, C. (2009). Burnout: 35 years of research and practice. Career Development International, 14(3), 204-220.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2010). A beginner's guide to structural equation modeling. New York: Routledge.
• Schwab, R. L., Jackson, S. E., & Schuler, R. S. (1986). Educator burnout: sources and consequences. Educational Research Quarterly, 10(3), 14-30.
• Schwarzer, R., Schmitz, G. S., & Tang, C. (2000). Teacher burnout in Hong Kong and Germany: a cross-cultural validation of the Maslach Burnout Inventory. Anxiety, Stress & Coping, 13(3), 309-326.
• Tümkaya, S. (2005). Öğretmenlerin sınıf içi disiplin anlayışları ve tükenmişlikle ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 11(4), 549-568.
• Tümkaya, S., ve Çavuşoğlu, İ. (2010). Sınıf öğretmenliği son sınıf öğretmen adaylarının tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 468-481.
• Wallin, M. I. (2010). Personality and burnout, [Çevrim-içi: http://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:325820/FULLTEXT01.pdf], Erişim tarihi: 14 Nisan 2014.
• Weisberg, J., & Sagie, A. (1999). Teachers' physical, mental, and emotional burnout: impact on intention to quit. The Journal of Psychology, 133(3), 333-339.