Gebelikte Sigara Kullanımının Emzirme Motivasyonuna Etkisi

Yıl 2024, , 249 - 259, 05.07.2024

Mehriban Eryılmaz , Ayden Çoban

https://doi.org/10.62425/esbder.1509120

Öz

Amaç: Bu araştırma gebelikte sigara kullanımının emzirme motivasyonunu nasıl etkilediğini belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Yöntemler: Araştırma vaka kontrol tipinde 01.10.2018-31.05.2019 tarihler arasında, Aydın İl Sağlık Müdürlüğüne bağlı 2, 12 ve 13 No’lu Aile Sağlığı Merkezlerine başvuran 4-6 aylık bebeği olan toplam 480 primipar anne ile yürütülmüştür. Verilerin toplanmasında “Tanıtıcı Bilgi Formu” ve “Emzirme Motivasyonu Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler araştırmacı tarafından yüz yüze görüşme yöntemi ile toplanmıştır. Elde edilen veriler tanımlayıcı istatistikler, X2 testi, t-test ve Mann Whitney U testi kullanılarak analiz edilmiştir.
Bulgular: Kontrol grubundaki annelerin yaş ortalaması 27,21±5,15, %45,8’inin ilköğretim mezunu olduğu, %82,9’unun çalışmadığı, vaka grubundaki annelerin ise yaş ortalaması 28,20±5,33, %39,6’sının üniversite mezunu olduğu, %85,4’ünün çalışmadığı belirlenmiştir. Kontrol ve vaka grubundaki annelerin yaş, eşinin yaşı, çalışma durumu ve eşinin çalışma durumu, evlilik yaşı ve eşi ile ilişki düzeyi arasındaki fark incelendiğinde, gruplar arasında anlamlı düzeyde fark olmadığı ve grupların benzer olduğu saptanmıştır (p>,05). Yapılan istatistiksel analiz sonucunda vaka ve kontrol grupları arasında; Emzirme Motivasyonu Ölçeği alt boyutlarından “içsel motivasyon ve özdeşleşmiş düzenleme”, “içe yansıtılmış düzenleme-toplumsal onaylama” ve “dışsal düzenlemeler-ek yararlar” puan ortalamaları arasında anlamlı fark olduğu (p<,05), “bütünleşmiş düzenleme” ve “içe yansıtılmış düzenleme-toplumsal baskı” boyutları arasında fark olmadığı (p>,05) saptanmıştır.
Sonuç: Bu çalışmada elde edilen veriler ışığında gebeliğinde sigara kullanan annelerin emzirme motivasyonları gebeliğinde sigara kullanmayan annelerle kıyaslandığında; otonom motivasyon ve kontrollü motivasyon alanlarında farklılıklar olduğu ve gebelikte sigara kullanımının emzirme motivasyonunu etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ebelik, emzirme motivasyonu, gebelik, sigara. algısı

The Effect of Smooking in Pregnancy on Breastfeeding Motivation

Öz

Objective: This study was conducted to determine how smoking during pregnancy affects breastfeeding motivation.
Methods: An analytical case-control type research study was conducted between 01.10.2018-31.05.2019 with a total of 480 primiparous mothers with 4-6-month-old babies who applied to Family Health Centers No. 2, 12 and 13 of Aydın Provincial Health Directorate. Data Collection Form and Breastfeeding Motivation Scale were used to collect the data. The data were collected by the researcher through face-to-face interviews. The data obtained were analyzed using descriptive statistics, X2 test, t-test and Mann Whitney U test.
Results: The mean age of the mothers in the control group was 27.21±5.15 years, 45.8% were primary school graduates and 82.9% were not working, while the mean age of the mothers in the case group was 28.20±5.33 years, 39.6% were university graduates and 85.4% were not working. When the difference between the age, age of the spouse, employment status and employment status of the spouse, age at marriage and relationship level with the spouse of the mothers in the control and case groups was examined, it was found that there was no significant difference between the groups and the groups were similar (p>0.05). As a result of the statistical analysis, it was determined that there was a significant difference between the mean scores of "intrinsic motivation and identified regulation", "internalized regulation-social approval" and "external regulations-additional benefits" in the sub-dimensions of the Breastfeeding Motivation Scale between the case and control groups (p<.05), while there was no difference between the "integrated regulation" and "internalized regulation-social pressure" dimensions (p>.05).
Conclusion: In the light of the data obtained in this study, when the breastfeeding motivation of mothers who smoked during pregnancy was compared with mothers who did not smoke during pregnancy, it was concluded that there were differences in autonomous motivation and controlled motivation and that smoking during pregnancy affected breastfeeding motivation.

Kaynakça

• Akbulut, S. D. (2015). Gebelikte sigara kullanımı, gebelikte siara kullanımına anksiyetenin ve mutluluğun etkisinin incelenmesi (Tez No: 390207) [Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi]. Türkiye Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Akçay, İ. (2019). Primipar annelerin emzirme motivasyonları ve etkileyen faktörler (Tez No: 567593) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Marmara Üniversitesi]. Türkiye Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Aktaş, S., & Güler, H. (2010). Gebelik boyunca sigara içiminin perinatal dönemde anne ve bebek sağlığı üzerine etkisi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 19(3), 100-107.
• Altıparmak, S., Altıparmak, O., & Avcı, D. (2009). Manisa’da gebelikte sigara kullanımı; Yarı kentsel alan örneği. Türk Toraks Dergisi, 10(1), 20-25.
• Andres, R. L., & Day, M. C. (2000). Perinatal complications associated with maternal tobacco use. In Seminars in Neonatology Elsevier, 5 (3), 231-41
• Atayüzügüllü, D., Aytaç, N., & Akbaba, M. (2018). Annelerin ilk altı ay sadece anne sütü verme durumlarına etki eden etmenlerin incelenmesi. Turkish Pediatrics Archive, 53(2).
• Baheiraei A., Shamsi A., Khaghani S., Shams S., Chamari M., Boushehri H., & Khedri A. (2014). The effects of maternal passive smoking on maternal milk lipid. Acta Med Iran, 52(4):280-285.
• Baltacı, N., & Örsal, Ö. (2015). Vajinal doğum yapan kadınlarda gestasyonel sigara maruziyetinin yenidoğanın ilk 3 saat içinde emzirilmesiyle ilişkisi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 19-27.
• Bay, F. (2015). Sigara kullanan ve sigara kullanmayan infertil erkeklerde sperm dna hasarı ve apopitozis. (Tez No: 422868) [Yüksek Lisans Tezi, Konya Selçuk Üniversitesi]. Türkiye Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Bostancı, G. (2013). Bebek dostu özel bir hastanede doğum yapan annelerin, emzirmeye ilişkin bilgi düzeylerinin ve bebeklerini emzirme durumlarının değerlendirilmesi. (Tez No: 417165) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Haliç Üniversitesi]. Türkiye Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Cengizoğlu, H. (2019). Gebe kadınların sigara kullanımı ve pasif sigara dumanına maruziyetinin belirlenmesi. (Tez No: 577456) [Yüksek Lisans Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi]. Türkiye Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Cesur, B. (2007). Sivas il merkezinde sigara içen ve içmeyen annelerin ve bebeklerinin bazı özelliklerinin karşılaştırılması. (Tez No: 195435) [Yüksek Lisans Tezi, Kayseri Erciyes Üniversitesi]. Türkiye Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Çınar, N., Topal, S., & Altınkaymak, S. (2015) Gebelikte sigara kullanımı ve pasif içiciliğin fetüs ve yenidoğan sağlığı üzerine etkileri. Journal of Human Rhythm, 1(2), 52-57.
• Doğu, S., & Berkiten, E. A. (2008) Gebe kadınların sigara kullanımı etkileyen faktörler ve gebelikteki zararlarına ilişkin bilgileri. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 1(1), 26-32
• Durmuş, E. (2019). Emzirme eğitiminin annelerin bebeklerini besleme tutumuna, emzirme motivasyonu ve yeterliliğin etkisi. (Tez No: 579059) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Haliç Üniversitesi]. Türkiye Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Dursun, A. E. (2018). Gebelerde sigara içme durumunun değerlendirilmesi ve sigaranın zararları konusunda bilgi düzeylerinin tespiti [Uzmanlık Tezi, Erzurum Atatürk Üniversitesi]. Türkiye Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Goel, P., Radotra, A., Singh, I., Aggarwal, A., & Dua, D. (2004) Effects of passive smoking on outcome in pregnancy. J Postgrad Med, 50(1), 12-6.
• Gümüşsoy, S. (2012). Doğum sonu dönemde annelerin emzirme özyeterliliğinin ve emzirme süresinin incelenmesi. (Tez No: 326427) [Yüksek Lisans Tezi, İzmir Ege Üniversitesi]. Türkiye Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Haug, K., Irgens, L. M., Baste, V., Markestad, T., Skjaerven, R., & Schreuder, P. (1998). Secular trends in breastfeeding and parental smoking. Acta Paediatrica, 87(10), 1023-1027. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Karçaaltınçaba, D., Kandemir, Ö., Yalvaç, S., Güvendağ, G. E.S., Yıldırım, B.A., & Haberal, A. (2009) Cigarette smoking and pregnancy: Results of a survey at a turkish women's hospital in 1,020 patients. Journal of Obstetrics and Gynaecology, 29 (6), 480-486.
• Kaya, Y., & Şahin, N. (2013) Kadınlarda madde kullanımı ve hemşirenin rolü. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 10(1), 3-7
• Keten, E. (2009). Gebe kadınlara yönelik bir sigarayı bıraktırma programının kadınların sigarayı bırakma davranışları üzerine etkisi. (Tez No: 293416) [Yüksek Lisans Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi]. Türkiye Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Kısacık, G., & Gölbaşı, Z. (2009). Gebe kadınların sigara içme davranışları ve gebelikte sigaranın etkilerine yönelik bilgileri. Türkiye Klinikleri Journal of Gynecology and Obstetrics, 19(4), 197-205.
• Köse, U. (2011). Trabzon il merkezinde doğum yapmış 6-12 aylık bebeği olan kadınlarda gebeliğin sigara kullanımına etkisi. (Tez No: 310197) [Yüksek Lisans Tezi, Trabzon Karadeniz Teknik Üniversitesi]. Türkiye Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Lange, A., Nautsch, A., Weitmann, K., Ittermann, T., & Heckmann, M. (2017). Breastfeeding motivation in Pomerania: Survey of neonates in Pomerania (SNiP-Study). International Breastfeeding Journal, 12(1), 3.
• Orhon F.Ş., Ulukol B., Kahya D., Cengiz B., Başkan S., & Tezcan S. (2009). The influence of maternal smoking on maternal and newborn oxidant and antioxidant status. Eur J Pediatr, 168(8): 975-81.
• Şeker, F., Aydoğdu, M., & Akgür, S. (2019). Gebelerde sigara ve kafein kullanımının depresyon ve anksiyete düzeyleri ile ilişkisi. Bağımlılık Dergisi, 20(1), 21-31.
• Şen, M. (2020). Yenidoğan annelerinin emzirme motivasyonlarını etkileyen faktörlerin incelenmesi. (Tez No: 616587) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üsküdar Üniversitesi]. Türkiye Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Silverstein, P. (1992). Smoking and wound healing. The American Journal of Medicine, 93(1), 22-24.
• Stockdale, J., Sinclair, M., Kernohan, G., & Keller, J. (2011b). Understanding Motivational Theory and the Psychology of Breastfeeding. In R. Bryar & M. Sinclair (Eds.), Theory for midwifery practice (pp. 92-106). Palgrave Macmillan
• Tarhan, P., & Yılmaz, T. (2016). Gebelikte sigara kullanımı ve etkileyen faktörler. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 3(3), 140-147.
• Tezergil, B. (2007). Doğum sonu dönem annelerin emzirmeye ilişkin düşünceler ve uygulamaları. (Tez No: 196042). [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Marmara Üniversitesi]. Türkiye Yükseköğretim Kurulu
• Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Türkiye İstatistik Kurumu (2012). Kadınlarda sigara kullanım oranı. https://www.tuik.gov.tr/
• Türkiye İstatistik Kurumu (2013). Sigara kullanan kadın nüfus oranı. https://www.tuik.gov.tr/
• Türkiye Nüfus Ve Sağlık Araştırması (2018). http://www.sck.gov.tr/wpcontent/uploads/2020/08/TNSA2018_ana_Rapor.pdf
• World Health Organization (2010). Sigara ile ilişkili hastalıklar. https://www.who.int/whosis/whostat/2010/en/
• Yıldız, A., Baran, E., Akdur, R., Ocaktan, E., & Kanyılmaz, O. (2008). Bir sağlık ocağı bölgesinde 0-11 aylık bebekleri olan annelerin emzirme durumları ve etkileyen faktörler. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 61(2), 61-67.