GÜLİSTÂN HAKKINDA TÜRKÇE ÇALIŞMALAR ÜZERİNE BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 144 - 179, 27.04.2022

Bülent Şığva Ebru Özsoy

Öz

Sa’dî-i Şirâzî, 13. yüzyıl Fars edebiyatının önemli şairlerinden birisidir. Doğum-ölüm tarihi ve mahlası noktasında kaynaklarda çelişkili bilgiler bulunmaktadır. Hayatı ve eğitimi hususunda ise kaynaklarda kesin bilgiler vardır. Ailesinin eğitimine çok önem verdiği ve bu sayede iyi bir eğitim aldığı bilinmektedir. Aldığı eğitim sayesinde manzum ve mensur olmak üzere çok sayıda eser kaleme almıştır. Özellikle Bûstân ve Gülistân, eserleri arasında en dikkati çekenlerdir. Sa’dî-i Şirâzî, Türk edebiyatını derinden etkilemiş, Bûstân, Gülistân isimli eserleri birçok müellif tarafından Türkçe’ye tercüme edilmiş ve üzerinde şerh çalışmaları yapılmıştır. Kendisi ve eserleri hakkında çok sayıda kitap ve makale yayınlanmıştır. Yapılan bu tür çalışmalar, Sa’dî-i Şirâzî’nin hayatındaki çelişkili bilgiler noktasında bizlere ışık tutmuştur. Bu bakımdan Sa’dî-i Şirâzî ve eserleri üzerine bibliyografya çalışmaları yapılması klasik Türk edebiyatı alanı için çok gereklidir. Bu çalışma, bu ihtiyacın bir kısmını gidermek amacıyla hazırlanmış bir bibliyografya denemesidir.
Bu makalede, ilk olarak kaynaklardan hareketle Sa’dî-i Şirâzî’nin hayatı, edebî kişiliği ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmamıza konu olan Gülistân ayrıntılı bir şekilde tanıtıldıktan sonra üzerine yapılan eski ve yeni harfli tercüme ve şerhler müellif isimleri esas alınarak alfabetik olarak sıralanmıştır. En sonunda da eserin tespit edilebilen el yazma nüshaları yazılarak eser üzerindeki ilmî ve edebî çalışmalar tezler, kitaplar, makaleler, bildiriler ve ansiklopedik maddeler olmak üzere tasnif edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sa’dî-i Şirâzî, Gülistân, tercüme, şerh, bibliyografya

Kaynakça

• AKTAŞ, Muhammet Mutlu (2018). “Bâkî Hakkında Bir Bibliyografya Denemesi”, Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 4/4, s. 876-913
• ARSLAN, Mehmet (2007). “Kültür Tarihimiz Açısından Zengin Bir Kaynak: Sûr-nâmeler”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 5/10, s. 221-258.
• AVCIOĞLU, Gizem Gamze (2018). Sa’di-yi Şîrâzî’nin Hayatı, Eserleri ve Türk Edebiyatındaki Yeri, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• AYVERDİ, İlhan (2006). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, C.I. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• BİLGİN, Azmi; ÇİÇEKLER, Mustafa (2011). Gül Suyu Gülistan Tercümesi, İstanbul: Kurtubu Kitap.
• BEKTAŞ, Ekrem (2009). “Nâbî Hakkında Bir Bibliyografya Denemesi”, Şair Nâbî Sempozyumu, ed. Ali Bakkal. Şanlıurfa: Şanlıurfa Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü [t.y.], s. 518-537.
• ÇAKIR, Müjgan (2007). “Kıyafetnameler Hakkında Bir Bibliyografya Denemesi”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 5/9, s. 333-350.
• ÇİÇEKLER, Mustafa (2008). “Sa’dî-i Şîrâzî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 35, s.s. 405-407.
• FUTÛHÎ, Mahmûd (1391). Sebk Şinâsî-yi Risâîl-i Sa’dî, Sa’dî Şinâsî, No: 15, s. 53-78.
• İkbâl-i Âştiyânî, ‘Abbâs (1377). “Zemân-i Tevellud ve Evâil-i Zindegânî-i Sa‘dî”, Mecelle-yi Sa‘dî Şinâsî, Şîrâz, No: 1, s.26.
• İLAYDIN, Hikmet (1954). Sa’di Hayatı, Sanatı ve Eserleri, İstanbul: Varlık Yayınevi.
• KANAR, Mehmet (2011). Gülistan, İstanbul: Şule Yayınları.
• KARTAL, Ahmet (1999). Osmanlı Medeniyetini Besleyen Kültür Merkezleri -Edebi Açıdan- (XI. Asırdan XVI. Asrın Sonuna Kadar Türk Edebiyatı ile Fars Edebiyatının Münasebetleri), Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• KELEŞ, Reyhan (2012). Şair Nâbî'nin Bibliyografyası, ed. Ali Fuat Bilkan, Ankara, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• KILIÇ, Hulusi (1991). “Bağdatlı İsmâil Paşa” TDV İslam Ansiklopedisi C.4, İstanbul, s. 447-448.
• KIRLANGIÇ, Hicabi (2013). Gülistan, İstanbul: Kapı Yayınları.
• KONCU, Hanife (2007) “Yusuf u Züleyha Bibliyografyası”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 5/10, s. 617- 630.
• KONCU, Hanife (2007). “Leyla ve Mecnun Bibliyografyası”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 5/10, s. 597-615.
• KOŞİK, Halil Sercan (2013). “Nef’î Hakkında Bir Bibliyografya Denemesi”, Turkish Studies, Volume 8/1, s. 1978- 1993.
• KÖKSAL, M. Fatih (1999). “Türkçe Şuara Tezkireleri Üzerine Yapılan Çalışmalar Bibliyografyası”, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Dr. Himmet Biray Özel Sayısı: s. 544-567.
• MASSE, Henri (1364). Tahkîk der Bâre-yi Sa’dî, (çev. Muhammed Hasan Mehdivî-yi Erdebîli ve Gulâm Huseyin Yûsufî), Tahran: İntişârât-i Tûs.
• MUVAHHİD, Ziya (1388). “Sa’dî”, Dânişnâme-yi Zebân ve Edeb-i Fârsî, Tahran.
• SİNAN, Betül (2007). “Necati Bey ve Şeyh Galip Literatürü.”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 5/10, s. 565-586.
• ŞAFAK, Turgay (2016). Sa’dî-yi Şirâzî Beş Meclis ve Akıl ve Aşk Risalesi, İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları.
• ŞAHİN, Metin Ahmet (2012). Gülistan, İstanbul: Yağmur Yayınevi.
• ŞEMSEDDİN SÂMİ (1996). Kâmûsü’l-A’lâm, 6 cilt, Ankara: Kaşgar Neşriyat.
• TAVUKÇU, Orhan Kemal (2007). “Ayrılığın Terennümü: Eski Türk Edebiyatında Firâk-nâmeler”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 5/10, s. 197-220
• TEKİN, Mustafa (2007). “Mevlâna Bibliyografyası”, İSTEM, S:10, s.345-398.
• YILMAZ, Ozan (2012). Gülistân Şerhi (Sûdî-i Bosnevî), İstanbul: Çamkıca Basım Yayın.
• ZÛLFEKÂRÎ, Muhsin (1394). Zebân ve Tesvîr der Ta’bîrât-i Kur’ânî-i Kasâîd-i ‘Arabî-i Sa’dî, Pejûhişhâ-yi Edebî- Kur’ânî, No: 2, s.157-174.