Türkiye’de Kaba Yem ve Kuru Ot Durumu: 2004-2024 Dönem Analizi

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 93 - 107, 30.06.2025

Uğur Özkan , Derya İlkay Yılmaz , Hazım Serkan Tenikecier , Ertan Ateş

https://doi.org/10.55257/ethabd.1683613

Öz

Çayır, mera ve yem bitkileri hayvancılık üretiminin temel kaynaklarıdır. Bu iki önemli sistemde verimliliğin azalması hayvancılık üretiminde maliyetlerin artmasına yol açarak et ve süt fiyatlarını olumsuz etkilemektedir. Ayrıca, nüfusun arttığı Türkiye ve dünyada gıdaya erişim konusu büyük sorunlar yaratma potansiyeline sahiptir. Bu nedenle ülkelerin yem/kuru ot konusunda kendine yeterli olması hayvansal gıdalara kolay erişimi belirleyecek koşullardan biri olarak öne çıkmaktadır. Bu çalışma, üreticilerin 2004-2024 yılları arasında hayvancılık üretimini sürdürebilmeleri için ihtiyaç duydukları minimum yem ve kuru yem miktarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla Türkiye genelinde, bölgesel düzeyde ve 81 il için hesaplanan sonuçlar sunulmuştur. Sonuç olarak Türkiye'de hayvancılık üretimi için ihtiyaç duyulan minimum yem miktarının karşılanmadığı tespit edilmiştir. Buna ek olarak, 2024 yılı hayvansal verim potansiyeli bakımından 17.34 milyon ton kaba yem ve 55.59 milyon ton kuru yem açığı olduğu tespit edilmiştir. Bölgesel olarak hayvansal üretim için gerekli olan minimum kaba yem miktarı Marmara, Ege ve Doğu Anadolu bölgelerinde karşılanmakla birlikte, Türkiye’nin tüm bölgelerinde hayvansal verim potansiyeli bakımından kuru yem açığı olduğu görülmektedir. İller bazında bakıldığında ise Türkiye topraklarının ancak %31’i hayvansal üretim için gerekli olan minimum kaba yem miktarını üretebilmektedir. Hayvansal verim potansiyeli bakımından Bayburt ve Bingöl hariç tüm illerde kuru ot açığı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yem bitkileri , hayvancılık , yem açığı , bölgesel

Forage and Dry Forage Status in Turkey: Analysis of the Period 2004-2024

Öz

Pastures, meadows, and forage crops are the primary resources for livestock production. Decreased productivity in these two major systems leads to increased costs in livestock production and has a negative impact on meat and milk prices. In addition, the issue of food accessibility has the potential to create major problems in Türkiye and the world, where the population is increasing. For this reason, self-sufficiency of countries in forage / dry forage stands out as one of the conditions that will determine the ease of access to livestock foods. This study was conducted to determine the minimum amount of forage and dry forage required by producers to sustain livestock production between 2004 and 2024. For this purpose, the results calculated for Türkiye in general, at a regional level, and for 81 provinces are presented. As a result, it has been determined that the minimum amount of forage required for livestock production in Türkiye is not met. In addition to this, it was determined that there is a gap of 17.34 million tonnes of forage and a gap of 55.59 million tonnes of dry forage in terms of livestock yield potential for 2024. Although the minimum amount of forage required for livestock production is met in the Marmara, Aegean, and Eastern Anatolia regions in regional terms, it is seen that there is a dry forage gap in all regions of Türkiye in terms of livestock’s yield potential. In terms of provinces, only %31 of Türkiye can produce the minimum amount of forage required for livestock production. According to the livestock yield potential, it was determined that all provinces except Bayburt and Bingöl had a dry grass gap.

Anahtar Kelimeler

Forage crops , livestock , forage gap , regional

Kaynakça

• Akbay, C., Çetinkaya, S., ve Akbay, F., 2023. Türkiye’de coğrafi bölgelere göre süt sığırcılığı işletmelerinde yem bitkisi üretim durumu. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 10(4): 1156-1166.
• Akman, N., Aksoy, F., Şahin, O., Kaya, Ç. Y., Erdoğdu, G., 2007. Cumhuriyetimizin 100. Yılında Türkiye’nin Hayvansal Üretimi. Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiriciliği Birliği Yayınları 4: 116 s.
• Alçiçek, A., Kılıç, A., Ayhan, V., Özdoğan, M., 2010. Türkiye’de kaba yem üretimi ve sorunları. Ziraat Mühendisleri Odası Dergisi 10 s.
• Algan, N., İşcan, E., Oktay, D. S., 2021. Petrol fiyatının gıda fiyatları üzerine asimetrik etkisi: Türkiye örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 30(1): 11-21.
• Anonim, 2020. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı On Birinci Kalkınma Planı. http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf (Erişim Tarihi:26.12.2024)
• Anonim, 2024. UKON (Ulusal Et Konseyi) 2024 Yılının Kırmızı Et Sektörü Açısından Değerlendirme Raporu. http://www.ukon.org.tr/pdf.aspx (Erişim tarihi: 10.01.2025)
• BÜGEM, 2018. https://www.tarimorman.gov.tr/sgb/Belgeler/SagMenuVeriler/BUGEM.pdf.
• Clements, R., Haggar, J., Quezada A., Torres, J. 2011. Technologies for Climate Change Adaptation-Agriculture Sector-TNA Guidebook Series UNEP Risø Centre on Energy, Climate and Sustainable Development. https://www.osti.gov/etdeweb/servlets/purl/1026421.
• Çakmak, B., Gökalp, Z., 2011. İklim değişikliği ve etkin su kullanımı. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi (1): 87-95.
• Espinosa, L. A., Portela, M. M., Filho, J. D. P., Carballo Studart, T. M., Santos, J. F., Rodrigues, R., 2019. Jointly modeling drought characteristics with smoothed regionalized SPI series for a small island. Water 11: 2489.
• Foley, J. A., Ramankutty, N., Brauman, K. A., Cassidy, E. S., Gerber, J. S., 2011. Solutions for a cultivated planet. Nature 478: 337–342.
• Godfray, H. C. J., Beddington, J. R., Crute, I. R,. Haddad, L., Lawrence, D., 2010 Food security: The challenge of feeding 9 billion people. Science 327: 812–818.
• Gökkuş, A., Koç, A., Çomaklı, B., 1995. Çayır–Mer’a Uygulama Kılavuzu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları 142: 49–50.
• Gökkuş, A., Coşkun, E., 2023. Geleceğin Türkiye'sinde Doğal Çayır ve Meraların Önemi. Acta Natura & Scientia 4(1).
• Grassini, P., Eskridge, K., Cassman, K., 2013. Distinguishing between yield advances and yield plateaus in historical crop production trends. Nature communications 4: 2918.
• Hatipoğlu, R., Çınar, S., Avcı, M., 2021. Sustainable Rangeland Improvement Possibilities in Türkiye. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology 9(9): 1714-1719.
• Keskiner, A. D., Çetin, M., Uçan, M., Şimşek, M., 2016. Coğrafi bilgi sistemleri ortamında standardize yağış indeksi yöntemiyle olasılıklı meteorolojik kuraklık analizi: Seyhan Havzası örneği. Çukurova Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 31(2): 79-90.
• Knox, J., Daccache, A., Hess, T., Haro, D., 2016. Meta-analysis of climate impacts and uncertainty on crop yields in Europe. Environmental Research Letters 11: 113004.
• Maja, M.M., Ayano, S.F., 2021. The impact of population growth on natural resources and farmers’ capacity to adapt to climate change in low-income countries. Earth Systems and Environment 5(2): 271-283.
• McKee, T. B., Doesken, N. J., Kleist, J., 1993. The relationship of drought frequency and duration to time scales. Proceedings of the 8th Conference on Applied Climatology, 17–22 January, USA, pp. 179-184.
• Medina-Garcia, G., Echavarria-Chairez, F. G., Ruiz-Corral, J. A., Rodriguez-Moreno, V. M., Soria-Ruiz, J., La Mora-Orozco, C. D., 2020. Global warming effect on Alfalfa production in Mexico. Revista Mexicana De Ciencias Pecuarias 11(2):34-48.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM). 2024. Meteorolojik veriler. (Erişim tarihi: 06.07.2024)
• O’Mara, F. P., 2012. The role of grasslands in food security and climate change. Annals of Botany 110 (6): 1263-1270.
• Özkan U. 2020. Türkiye yem bitkileri tarımına karşılaştırmalı genel bakış ve değerlendirme. Turkish Journal of Agricultural Engineering Research 1(1): 29-43.
• Özkan, U., ve Demirbağ, N. S., 2016. Türkiyede kaliteli kaba yem kaynaklarının mevcut durumu. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 9(1): 23-27.
• Öztürk, K., 2002. Küresel İklim Değişikliği ve Türkiye’ye Olası Etkileri. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 22(1): 47-65.
• Ray, D. K., Mueller, N. D., West, P. C., Foley, J. A., 2013. Yield trends are insufficient to double global crop production by 2050. PLoS ONE 8(6): e66428.
• Sas Institute Inc. (2022). JMP® Statistical Discovery Software. Version 17.0, Cary, NC.
• Saygın, Ö., ve Demirbaş, N., 2018. Türkiye'de Kırmızı Et Tüketimi: Sorunlar ve Öneriler. Selcuk Tarim ve Gıda Bilimleri Dergisi 32(3): 567-574.
• Selvi, M. S., ve Cavlak, N., 2022. Gıda Fiyatlarındaki Aşırı Artışların Olası Nedenleri Ve Covid-19’un Etkisi. Gıda 47(1): 42-54.
• Sloat, L. L., Gerber, J. S., Samberg, L. H., Smith, W. K., Herrero, M., Ferreira, L. G., West, P. C., 2018. Increasing importance of precipitation variability on global livestock grazing lands. Nature Climate Change 8(3): 214-218.
• Smith, P., Gregory, P. J., Van Vuuren, D., Obersteiner, M., Havlík, P., Rounsevell, M., Bellarby, J., 2010. Competition for land. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences 365(1554): 2941-2957.
• Şen, C., Balkan, A., Başer, İ., Bilgin, O., 2022. The Climate Change Impacts on Cultivated Agricultural Areas and Natural Vegetation. Innovative Agricultural Pratices in Soil, Plant and Environment, 285.
• Şentürk, Ş., ve Akgün, İ., 2014. Bazı tritikale genotiplerinin Batı Geçit Bölgesinde verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Ziraat Fakültesi Dergisi 9(1): 16-26.
• Thivierge, M. N., Jego, G., Belanger, G., Bertrand, A., Tremblay, G. F., Rotz, C. A., Qian, B., 2016. Predicted yield and nutritive value of an Alfalfa–Timothy mixture under climate change and elevated atmospheric carbon dioxide. Agronomy Journal 108(2): 585-603.
• Tilman, D., Balzer, C., Hill, J., Befort, B. L. (2011). Global food demand and the sustainable intensification of agriculture. Proceedings of the National Academy of Sciences 108(50): 20260-20264.
• Tscharntke, T., Clough, Y., Wanger, T.C., Jackson, L., Motzke I, vd., 2012. Global food security, biodiversity conservation and the future of agricultural intensification. Biological Conservation 151(1): 53-59.
• TÜİK, 2025a. Tarımsal girdi fiyat endeksi. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=162&locale=tr (Erişim tarihi: 02.01.2025)
• TÜİK, 2025b. Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=159&locale=tr (Erişim tarihi: 02.01.2025)
• TÜİK, 2025c. Nüfus Projeksiyonları. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Nufus-Projeksiyonlari-2023-2100-53699 (Erişim tarihi: 02.01.2024)
• TÜİK, 2025d. Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr (Erişimi tarihi 09.01.2025)
• TÜİK, 2025e. Hayvancılık istatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=101&locale=tr (Erişimi tarihi 10.01.2025)
• Zerga B., 2015. Rangeland degradation and restoration: A global perspective. Point Journal of Agriculture and Biotechnology Research 1(2): 037-054.