Nohut (Cicer arietinum L.) Yetiştirciliğinde Rhizobium Bakteri Aşılanmasının Ve Çinko Uygulamasının Ürün Verim Ve Bazı Fizikokimyasal Parametreler Üzerine Etkileri

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 28 - 37, 01.12.2023

Tülin Altun , Adem Güneş

https://doi.org/10.55257/ethabd.1171421

Öz

Bu çalışma; Azkan nohut çeşitinde bakteri aşılama modelinin ve farklı doz çinko uygulamalarının verim ve kalite kriterleri üzerine etkilerini belirlemek için; 2021 yılı Mayıs-Ağustos yetiştirme periyodunda, Erciyes Üniversitesi Tarımsal Araştırma Merkezi deneme arazisinde yürütülmüştür. Deneme alanı; “tesadüf bloklarında bölünmüş, parseller deneme desenine” göre üç tekerrürlü olarak hazırlanmıştır. Bitkisel materyal olarak “Azkan” nohut çeşidi, aşı materyali olarak “Rhizobium ceceri”, ve yapraktan gübreleme için “şelatlı çinko” kullanılmıştır. Aşısız/ aşılı iki aşı faktörü ile (0-100-200-300 gr da-1) çinko dozlarının karşılaştırmaları yapılmak üzere oluşturulan ekim normlarından hasat sonrası elde edilen verilere göre; en yüksek bitki boyu (49,258 cm bitki-1), kök uzunluğu (17,617 cm bitki-1) ve ilk bakla yüksekliği (32,272 cm bitki-1) bakterili-200 gr/da Zn (B₁Zn₂00) uygulamasında; en yüksek ana dal sayısı (2,533 adet bitki-1), yan dal sayısı (3,033 adet/bitki), bakla sayısı (34,567 adet bitki-1), bitki tane sayısı (35,033 adet/bitki), 100 tane ağırlığı (43,037gr/bitki), bitki biyolojik verim (29,691 gr bitki-1), bitki tane verimi (15,075 gr bitki-1), birim alan biyolojik verim (165,363 kg da-1) ve birim alan tane verimi (135,672 kg da-1), bakterili-100 gr da-1 Zn (B₁Zn100) uygulamasında; en düşük bitki boyu (40,170 cm bitki-1), kök uzunluğu (12,158 cm bitki-1), ilk bakla yüksekliği (28,010 cm bitki-1), ana dal sayısı (1,467 adet bitki-1), yan dal sayısı (1,967 cm bitki-1), bitki tane sayısı (23,433 adet bitki-1), bitki biyolojik verim (17,689 gr bitki-1), birim alan biyolojik verim (100,214 kg da-1), bitki tane verimi (9,169 gr bitki-1), birim alan tane verimi (82,525 kg da-1),tane çinko düzeyi (26,36 mg kg-1), sap+dal çinko düzeyi (8,41 mg kg⅟), tane protein oranı (20,87 % tane-1) kontrol grubu olan bakterisiz-0 gr da-1 Zn (B0Zn0) uygulamasında; en düşük bitki bakla sayısı (19,633 adet bitki-1) bakterisiz-300 gr da-1 Zn (B0Zn300) uygulamasında; en düşük 100 tane ağırlığı ise (38,317 gr bitki-1) bakterisiz-200 gr da-1 Zn (B0Zn200) uygulamasında; en yüksek tane çinko düzeyi (43,03 mg kg-⅟), sap+dal çinko düzeyi (16,97 mg kg-⅟), tane protein oranı (28,10 % tane-1) bakterili-300 gr/da Zn (B₁Zn300) uygulamasından elde edilmiştir. NBÇ₁ₒₒ-NBÇ₂ₒₒ doz uygulamalarının bu çalışmaya göre; en yüksek verim değerlerini oluşturduğu; Talas için nohut üretiminde en uygun ekim normu oldukları söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

., Nohut, Rhizobium bakteri, Aşılama, Şelatlı çinko

Chickpe (Cicer arietinum L.) In Cultivation Rhısobium Bacteria Vaccination And Zinc Product Yield And Some Physicchemical Effects On Parameters

Öz

This work; In order to determine the effects of bacterial inoculation model and different dose zinc applications on yield and quality criteria in Azkan chickpea cultivar; It was carried out in the experimental field of Erciyes University Agricultural Research Center during the May-August cultivation period of 2021. Trial area; It was prepared in three replications according to the “split in random blocks, plots trial design”. “Azkan” chickpea variety was used as plant material, “Rhizobium ceceri” as graft material, and “chelated zinc” for foliar fertilization. According to the post-harvest data from the sowing norms created to compare the doses of zinc (0-100-200-300 gr/da) with two vaccine factors (0-100-200-300 gr da-1); highest plant height (49,258 cm/plant), root length (17,617 cm plant-1) and first pod height (32,272 cm plant-1) with bacteria-200 gr da-1 Zn (B₁Zn₂00) application; highest number of main branches (2,533 units plant-1), number of side branches (3,033 units plant-1), number of pods (34,567 units plant-1), number of plant seeds (35,033 units plant-1), 100 seeds weight (43.037gr plant-1) , plant biological yield (29,691 g plant-1), plant seed yield (15,075 g plant-1), biological yield per unit area (165.363 kg da-1) and grain yield per unit area (135,672 kg da-1), bacterial -100 g da-1 Zn (B₁Zn100) application; lowest plant height (40,170 cm plant-1), root length (12,158 cm plant-1), first pod height (28,010 cm plant-1), number of main branches (1,467 units plant-1), number of side branches (1,967 cm plant-1), number of plant seeds (23,433 units plant-1), plant biological yield (17,689 g plant-1), biological yield per unit area (100,214 kg da-1), plant seed yield (9,169 g plant-1), kernel yield per unit area (82,525 kg da-1), grain zinc level (26,36 mg kg-⅟), stem+branch zinc level (8.41 mg kg-⅟), grain protein ratio (20,87 % grain-1), bacteria-free-0 gr da-1 Zn (B0Zn0) in its application; the lowest number of plant pods (19,633 units plant-1) without bacteria-300 gr da-1 Zn (B0Zn300) application; the lowest 100 grain weight (38,317 gr plant-1) without bacteria-200 gr da-1 Zn (B0Zn200) application; The highest grain zinc level (43,03 mg kg-⅟), stem+branch zinc level (16,97 mg kg-⅟), grain protein ratio (28,10% grain-1) was obtained from bacteria-300 gr da-1 Zn (B₁Zn300) application. . According to this study, NBÇ₁ₒₒ-NBÇ₂ₒₒ dose applications; formed the highest yield values; It can be said that they are the most suitable planting norm for chickpea production for Talas.

Anahtar Kelimeler

Chickpea, Rhizobium bacteria, İnoculation, Chelated zinc

Kaynakça

• Arslan, E., Çaycı, G., Dengiz, O., Yüksel, M., ve Çiçek Atikmen, N., 2018. Toprakların bazı makro besin elementi içeriklerinin farklı tarımsal arazi kullanımları altında konumsal dağılımlarının belirlenmesi. Toprak Su Dergisi, 7 (2), 28-37.
• Bolat, M., Ünüvar, F., ve Dellal, İ., 2017. Türkiye’de yemeklik baklagillerin gelecek eğilimlerinin belirlenmesi. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 3,(2),7-18. Çakmak, I., 2008. Enrichment of cereal grains with zinc. Agronomic or Genetic Biofortification, Plant Soil, 302, 1-17.
• Delen, Y., Gürbüz, B., Kiarash Afshar Pour Rezaeieh, ve Uyanık, M., 2011. Baklagillerde bakteri aşılaması ve azot fiksasyonu. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Ziraat Mühendisliği Dergisi, 357, 8-12.
• Engin, M., ve Yağmur, M., 2005. Nohut (cicer arietinum l.)'ta fosfor ve azot dozları ile bakteri (rhizobium ciceri) aşılamanın bazı morfolojik özellikler ile tane verimi üzerine etkileri ve bazı bitkisel özellikler arasındaki ilişkiler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 15(2), 103-112.
• Erdin, F., ve Kulaz, H., 2014. Van–Gevaş ekolojik koşulların da bazı nohut (cicer arietinum l.) çeşitlerinin ikinci ürün olarak yetiştirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Türk Tarım ve Doğa Birimleri Dergisi, 1, (1), 910-914.
• Erdoğan, C., 2002. Hatay bölgesinde bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerini değişik rhizobium ırkları ile aşılamanın nodül oluşumu ve tane verimine etkileri. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, Adana.
• Karadavut, U., ve Özdemir , S., 2001. Rhizobium aşılaması ve azot uygulamasının nohutun verim ve verimle ilgili karakterlerine etkisi. Anadolu Dergisi, 11 (1), 14 – 22.
• Kulaç, O., ve Bildirici, N., 2020. Bursa-Gemlik ekolojik koşullarında farklı fosfor dozlarının azkan nohut (cicer arietinum l.) çeşidinin verim ve verim öğeleri üzerine etkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Tarım ve Doğa Dergisi, 23 (3), 697-704.
• Meyveci, K., Avcı, M., Sürek, D., Karabay, S., ve Karaçam, M., 2002. Yemeklik Tane Baklagillerde Mikroelement Projesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, Ankara, 11 (1-2).
• Özbağ, T., 2013. Tescilli Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinin simbiyotik performansları ve bitki besin elementi alımının belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 79.
• Özrenk, E., Demir, S., ve Tüfenkçi, Ş., 2003. Peyniraltı suyu uygulaması ile glomus intraradices ve rhizobium cicer inokulasyonlarının nohut bitkisinde bazı gelişim parametrelerine etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi (J. Agric. Sci.),, 13(2): 127-132.
• Öztekin, G., Tüzel, Y., Ece, M., 2015. Fosfat çözücü bakteri aşılamasının sera domates yetiştiriciliğinde bitki gelişimi verim ve meyve kalitesi üzerine etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 25 (2), 148-155.
• TOB, 2021. Metoroloji Genel Müdürlüğü https://www.mgm.gov.tr/tahmin/il-ve-ilceler.aspx?il=Kayseri&ilce=Talas, Web: Erişim Tarihi:23.10.2021 TÜİK, 2021. Bitkisel Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu. Web: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil= (Erişim tarihi: 19.10.2021).
• UBK, 2011. Ulusal Baklagil Konseyi. Türkiye Ziraat Odaları Birliği Baklagil Raporu. Web: http://www.ubk.org.tr/ziraat_rapor.pdf. (Erişim tarihi: 10.10.2021).
• UBY, 2016. BM Uluslararası Bakliyat Yılı (UBY) Konseyi. Web: https://www.tarimorman.gov.tr, (Erişim tarihi: 10.10.2021).