İhtiyari Maliye Politikalarına Karşı Mali Kurallar: Teorik Bir Analiz

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 1, 43 - 60, 01.03.2016

Yasin Karadeniz , Tarık Vural

Öz

Hükümetler tarafından ekonomideki konjonktürel dalgalanmaları önlemek ya da bazı ekonomik ve sosyal amaçlara ulaşmak için mali araçların ihtiyari olarak kullanılması 1929 bunalımından sonra yaygın hale gelmiştir. Bu çerçevede, ihtiyari maliye politikaları 1970’li yılların sonlarına kadar yoğun olarak uygulanmıştır. Ancak gerek stagflasyon olgusuna ihtiyari maliye politikalarının cevap verememesi gerekse politika yapıcıların birtakım etkinsiz tutum ve davranışları neticesinde kamu açık ve borçlarının sürdürülemez noktaya gelmesi ihtiyari maliye politikalarını tartışmaya açmıştır. Yaşanan tartışmalar neticesinde mali alanda şeffaflığı ve disiplini geliştirmeye yönelik olarak maliye politikasına belirli sınırlar getiren kurala dayalı mali politikalar ortaya çıkmıştır. Gerek ulusal gerekse uluslar arası düzeyde; borçlanma, bütçe, harcama ve gelirlere ilişkin kuralların önemi 1980’lerden günümüze kadar giderek artmış ve daha fazla ülkede uygulama alanı bulmaya başlamıştır. Çalışmada bahsedilen gelişmeler teorik açıdan incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İhtiyari Maliye Politikası, Keynesyen Görüş, Mali Kurallar

Fiscal Rules For Discretionary Fiscal Policies: A Theoretical Analysis

Öz

In the aftermath of the 1929 global economic crisis, governments began to use discretionary fiscal policy tools to prevent conjunctural economic fluctuations or to achieve economic and social objectives. Such discretionary fiscal policies were frequently implemented until the end of 1970s. Since discretionary fiscal policies were insufficient to solve stagflation, and policy makers lacked effective attitudes and practices, public deficits and debts increased to unsustainable levels, which called these policies into question. As a result, rules and regulations were introduced to enforce transparency and discipline in the fiscal domain and to limit fiscal policy. The significance of regulations on borrowing, budgeting, spending and income has increased since their implementation in the 1980s both domestically and internationally. This study theoretically analyzes these historical developments

Anahtar Kelimeler

Discretionary Fiscal Policies, Keynesian View, Fiscal Rules

Kaynakça

• Acar, M. (2008). Kriz Kimin Krizi, Piyasanın mı, Devletçiliğin ve Kumandacılığın mı?, Liberal Düşünce Dergisi, 51, 5-24
• Aktan, C. C. (2011). Kurumsal Maliye Politikası ve Mali Kurallar. Çimento İşveren Dergisi, 1(25), 4-13
• Aktan, C.C. (2010). Mali Kurallar (Ekonomi Politikası Yönetiminde Anayasal ve Yasal Mali Kurallar. Aktan, C.C. Kesik, A. ve Kaya, F. (eds.) Mali Kurallar Maliye Politikası Yönetiminde Yeni Bir Eğilim: Vergi Harcama ve Borçlanma vs. Üzerine Kurallar ve Sınırlamalar (84-97) İçinde. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı
• Aktan, C.C. ve Vural, İ.Y. (2007). Ekonomi Politikası Yönetiminde Mali ve Parasal Kurallar. Aktan, C. C. Dileyici, D. Ve Vural, İ. Y. (eds.) Kurumsal Maliye Politikası (119-134) İçinde. Ankara: Seçkin Yayınları
• Apak, T. (2005). Mali Disiplin – Vergi İlişkisi ve Bağlı Sorunlar.
• (http://www.apakymm.com/makalelerimiz/talha_apak_mali_disiplin.htm
• 03.2014 tarihinde erişildi).
• Bali B. B. Ve Çelen, M. (2007). Kurala Bağlı Maliye Politikaları ve Avrupa Birliği Uygulamaları. İstanbul: Beta Yayınları
• Bilginoğlu, M. A.ve Maraş, G. (2010). “Makro Ekonomik Modellerde Maliye Politikası Kurallarının İşleyişi”, 3.Hukuk ve İktisat Forumu, Ekonomi Politikası Kuralları: Maliye ve Para Politikası Kuralları Makro Ekonomik Hedeflerin Gerçekleştirilmesine Ne Ölçüde Hizmet Eder? SOBİAD, KAYSERİ.
• Bocutoğlu, E. ve Ekinci, A. (2009). Genel Teori, Küresel Krizler ve Yeniden Maliye Politikası. Maliye Dergisi, 156, 66-82
• Demir M. ve İnan M. (2011). Türkiye‟de Mali Kural. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 13,2
• Dileyici, D. ve Özkıvrak, Ö. (2010). Bütçe Açığındaki Değişim: Denk Bütçe İlkesinin Erozyonu ve Açık Bütçe Politikası. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 1(2), 33-55
• Dilekli, S. Ve Yeşilkaya, K. (2002). Maastricht Kriterleri. DPT Yayınları
• Dökmen, G. (2011). Maliye Politikalarının Etkinliğine Yönelik Paradigmalar: Literatür İncelemesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 291-316
• Dökmen, G. Ve Vural, T. (2011). Maliye Politikalarının Keynesyen Olmayan Etkileri: Türkiye Örneği. Maliye Dergisi, 161, 118-132
• Durkaya, M. (2012). Türkiye‟de Kamu Harcamaları ve Özel Tüketim İlişkisi. Maliye Dergisi, 163, 118-129
• Eker, A. (2009). Küreselleşme Sürecinde Kamu Maliyesinde Yaşanan Dönüşüm. Eker, A. ve Şimşek, H. A. (eds.) Küreselleşme ve Kamu Maliyesinde Yaşanan Dönüşüm (1-24) İçinde. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Y. 392
• Erkam, S. (2010). Maliye Politikalarının Etkinliği: Teori ve Bir Uygulama. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı. Y. N. 407
• Erkam, S. (2011). Maliye Politikalarının Doğrusal Etkileri ve Etkinliği : Teori ve Ampirik Çalışmalar Üzerine Notlar. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(29), 101-125
• Göçer İ. ve Özdemir A. (2012). 2008 Küresel Krizinin Yayılma Süreci ve Etkileri: Seçilmiş Ülkeler İçin Ekonometrik Bir Analiz. Sosyal Bilimler Dergisi. 1(XIV), 191-210
• Günay, A. (2007). Mali Disiplini Sağlanmasında Anayasal Denk Bütçe Yaklaşımı ve Türkiye‟de Uygulanabilirliği. Ankara: Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı
• Günaydın, İ. ve Eser, L. Y. (2009). Maliye Politikasındaki Yeni Trend: Mali Kurallar. Maliye Dergisi, 156, 51-65
• Hepaksaz, E. (2007). Kamu Tercihi ve Anayasal İktisat Teorisi Perspektifinden Anayasal Mali Reform. FinansPolitik & Ekonomik Yorumlar, (44)514, 89-109 IMF (2014). Fiscal http://www.imf.org/external/datamapper/FiscalRules/ map/map.htm (02.02.2016 tarihinde erişildi). Rules Dataset.
• Işık, A. Sakal, M. Ve Meriç, M. (2010).Anayasal İktisat Teorisi ve Mali Kurallar: Türkiye‟de Uygulanabilirliği. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi. 2(15), 1-25
• İlgün, M. F. (2010). Genişletici Mali Daralma Hipotezinin Temelleri ve Türkiye Ekonomisi Üzerine Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi İdari ve İktisadi Bilimler Fakültesi Dergisi, 35, 233-253İnan, M. Ve Demir, M. (2011). Türkiye‟de Mali Kural. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 25-66
• Kalkan, S. (2007). Kurallı Maliye Politikası. Tepav Bülteni, 1, 3-5
• Karakurt, B. Ve Akdemir, T. (2010). Kurallı Maliye Politikası: Türkiye‟de Kurallı Maliye Politikası Örnekleri. Maliye Dergisi, 158, 226-261
• Karakurt B. ve Akdemir T. (2010). Türkiye‟de Mali Kural Uygulamaları: Sayısal Olmayan Kurallardan Sayısal Kurallara Geçiş. Aktan, C.C. Kesik, A. ve Kaya, F. (eds.) MALİ KURALLAR Maliye Politikası Yönetiminde Yeni Bir Eğilim: Vergi, Harcama, Borçlanma vs. Üzerine Kurallar ve Sınırlamalar (320-346) İçinde. Ankara: Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı
• Kaya, F. (2009). Mali Kural Uygulamaları ve Türkiye İncelemesi. Ankara: DPT – Uzmanlık Tezleri Y. N. 2807
• Kirmanoğlu, H. (2009). Kamu Ekonomisi Analizi (2. Baskı). İstanbul: Beta Yayınları
• Kopits, G. ve Symansky, S. (1998). FiscalPolicy Rules. Washington DC: International Monetary Fund
• Özen, A. (2002). Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Bütçe Açığının Gelişimi. Maliye Dergisi, 141, 21-41
• Özker, A. N. Ve Biniş, M. (2009). Mali kurallar ve Bir Vergi Anayasası Yaklaşımı. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 1(1), 39-61
• Özlale, Ü. (2010). Mali Kural, Keşke Sadece Bir Denklem Olsaydı. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırmaları Vakfı, Politika Notu
• Öztürk, N. (2012). Maliye Politikası. Bursa: Ekin Basın Yayın Dağıtım
• Payzanoğlu, D. (2009). İstikrar ve Büyüme Paktı Kuralları Türkiye‟de Borç Sürdürülebilirliğini Garanti Altına Alır mı? Uzmanlık Yeterlilik Tezi. Ankara: T.C. Merkez Bankası İletişim ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü
• Pınar, A. (2010). Maliye Politikası Teori ve Uygulama (3. Baskı). Ankara: Naturel
• Şimşek, H. A. (2010). Mali Sürdürülebilirlik ve Kamu Borç Yönetimi. Saruç, N. T., Gürdal, T. Ve Altun, N. (eds.). Kamu Maliyesinde Seçme Yazılar. (ss. 93-159) İçinde. (1. Baskı). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları
• TEPAV Mali Kural Keşke Sadece Denklem Olsaydı. Politika Notu: Mayıs 2010
• Tokucu, E. Ve Sarıdoğan, E. (2010). Kriz ve Maliye Politikalarının Geri Dönüşü Çerçevesinde Fonksiyonel Maliye: Bir Literatür Taraması. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, II(XXIX), 77-98
• Turan, T. (2011). Maliye Politikası ve Ekonomik Şoklar: Türkiye Örneği. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı. Y. 416
• Turhan, S. (1988). Maliye Politikası ve Uygulamaya İlişkin Yöntemler. 50. Yıl Armağanı (113-132) İçinde. İstanbul: Acar Matbaacılık
• Uzun, T. (2009). Kamu Tercihi ve Anayasal İktisat Kuramı Üzerine Bir Değerlendirme. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 223-246
• Varlı, B. (2010). Mali Kural Uygulaması (Dünyadaki Uygulamalar ve Türkiye Örneği). Yıldıran, M. Eşgünoğlu, M. Ve Bolat, S. (eds.). Maliye Politikasının Oluşturulmasında Parlamentonun Rolü. (ss. 268-288) İçinde. Sivas: TBMM Yayınları
• Vural, İ. Y. (2007), “Mali Disiplinin ve Ekonomik İstikrarın Sağlanmasında Yeni Bir Araç: Maliye Politikası Kuralları” C.C. Aktan, D. Dileyici, İ.Y. Vural (eds.), Kurumsal Maliye Politikası(97-117) içinde. Seçkin Yayınları
• Yılmaz, B. E. (2008). Türkiye‟nin Değişmeyen Kaderi Borç Çıkmazı. İstanbul: Derin Yayınları