Giringîya Xebatên Folklorê li cem Rewşenbîrên Nifşê Hawarê

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 61 - 76, 30.04.2020

Ramazan Pertev

Öz

Ev gotar hewil dide ku fama rewşenbîrên nifşê Hawarê ji alîyê folklora kurdî ve binirxîne. Pêwendîya xebatên folklorê û geşebûna nasnameya neteweyî mijarek e ku di cîhana akademîk da baş hatîye vekolan. Di vî warî da xasima di navbera van du sed salên borî da, lîteratureka berfireh çêbûye. Çi li cîhana Rojavayê, çi li Rojhilatê, ev proses kêm-zêde dişibin hevûdin û gelek alîyên wan yên hevpar hene. Nasnameya neteweyî ji ber ku dîyardeyeka modern e, geşebûna wê di heman demê da projeyeka modernbûnê ye jî. Wekî beşek ji cîhana Rojhilatê, gelo rewşenbîrên kurd yên vê serdemê, giringîya folklorê çawa tê gihîşt? Wan ji bo geşekirina nasnameya kurdî ya neteweyî û çêkirina mirovê kurd yê tîpîk, keresteyên folklorê çawa bi kar anîn? Wê serdemê ji ber ku Sûrîye di bin desthilatdarîya Fransayê da bû, di nav van xebatan da rola rewşenbîrên fransiz çi bû? Di vê gotarê da bi lêkolîneka piralî em li dû bersivên van pirsyaran diçin.

Abstract

This article attempts to assess the intellectual consciousness of the Hawar’s generation for Kurdish folklore. The relationship between folklore and the development of national identity is a well-researched topic in the academic world. In this regard, especially in the last two hundred of years, an extensive literature has been comprised. Whether in the Western world or in the East, these processes are more or less similar to each other and have many aspects in common. As it is a modern concept, the development of national identity is also a project of modernization. As a part of the Eastern world, how did the Kurdish intellectuals of this period understand the importance of folklore? How did they use folklore to promote national Kurdish identity and to create a typical Kurdish man? Since Syria was under the rule of France at that time, what was the role of the French intellectuals in these works? In this article, with an extensive survey, we look for the answers to these questions.

Anahtar Kelimeler

Folklora kurdî, nifşê Hawarê, modernbûna kurdî, nasnameya kurdî ya neteweyî, rewşenbîrên fransiz

Kaynakça

• Allison, C. (2007). Yezidi sözlü kültürü. (werg. F. Adsay). İstanbul: Avesta.
• Aydınkaya, F. (2010). Golgotha tepesinden inmenin arifesinde vicahiye çevrilmiş ‘Kürt modernleşmesi eleştirisi. Dipnot, 1, 205-226.
• Azîzan, H. (1932). Alê kurdan. Hawar, 5, 4.
• Bedir-Xan, C. A. (1932). Bi hinceta pîroznamekê. Hawar, 3, 4.
• Bedir-Khan, D. A. (1932a). Le folklore Kurde. Hawar, 3, 9-11.
• Bedir-Khan, D. A. (1932b). Memê Alan. Hawar, 5, 8-10.
• Bedir-Xan, C. A. (1932). Welat, welatînî û al. Hawar, 9. 1.
• Bedir-Xan, K. A. (1932). Ala kurdan, Hawar, 8, 7.
• (1935). Zerdeşt û rêya Zerdeşt, Hawar, 26, 9-10.
• Bilbil, M. (2016). Helbesta Cegerxwîn û îqtîdar. Diyarbekir: Lîs.
• C.A.B. (1944). Memê Alan. Ronahî, 23.
• Cewerî, F. (1996). Kultur, huner û edebiyat. Stockholm: Nûdem.
• Chatterjee, P. (1996). Milliyetçi düşünce ve sömürge dünyası. İstanbul: İletişim.
• Cigerxwîn (1988). Folklora kurdî. Stockholm: Roja Nû.
• Çalıştıran, R. (2015). Lêkolîneke giştî li ser çîrokên kurdî yên gelêrî (bi nimûneyên di weşanên Ekola Şamê de). (Nameya Masterê). Mêrdîn: Zanîngeha Mardin Artukluyê.
• Gorgas, J. T. (2006). The constructions of the kurdish ıdentity under the ınfluence of orientalism, 1920-1945. Kongrey Cîhanî le barey xwêndinî kurdî, Herêmî Kurdistan, Wezaretî Xwêndinî Bala û Tiwêjînewey Zanistî, Zankoya Selaheddîn, 6-9 Eylul 2006, Kurdistan-Hewlêr. (World Congress on Kurdish Studies, 6-9 sept. 2006, Erbil-Kurdistan).
• Hassanpour, A. (2005). Kürdistanda Dil ve Milliyetçilik (1918-1985). (werg. İ. Bingöl, C. Gündoğan). İstanbul: Avesta.
• Hawar, (1932). Armanc, awayê xebat û nivîsandina Hawarê. Hawar, 1, 1-2.
• Hebeş, H. (1996). Raperîna çanda kurdî di kovara Hawarê de. Bonn: Belavgeha Hogir.
• Jwaideh, W. (2007). Kürt milliyetçiliğinin tarihi: kökenleri ve gelişimi (ç. 4.). (werg. İ. Çekem, A. Duran), İstanbul: İletişim.
• Islamte, E. (2002). Rengwedaney edeb le govarî Hawar da (1932-1943). Hewlêr: Çapxaney Wezaretî Perwerde.
• Keleş, S. (1986). Dîwan-1, Em û Dijmin, Stockholm: Roja Nû.
• Lescot, R. (2010). Memê Alan (ç. 2.). İstanbul: Avesta.
• Malmîsanij, M. (2009). Cızira botanlı bedirhaniler, (ç. 3.). İstanbul: Avesta.
• Morgan, P. (2005). Bir ölümden bir bakışa: romantik dönemde gal geçmişinin peşinde. E. Hobsbawm. & T. Ranger (ed.), Geleneğin İcadı (r. 51-118). (werg. M. M. Şahin,). İstanbul: Agora.
• Namî, (1986). Dîwan, Daxwazname. Stockholm: Roja Nû.
• Pertev, R. (2018). Folklor û nasnameya kurdî ya neteweyî (1898-1946), İstanbul: Avesta.
• Rzepka, M. (2014). Metin, din, toplum. kürdistan’da sosyo-politik değişimler bağlamında modern kutsal kitap çevirileri. Tê da: K. Omarkhali (ed.) Kürdistan’da Dini Azınlıklar, (werg. İ. Bingöl), İstanbul: Avesta.
• Sebrî, O. (1932). Gazind û gilî. Hawar, 14, 14.
• Sebrî, O. (1943a, gulan). Sinçî û ol. Roja Nû, 2, 1.
• Sebrî, O. (1943b, tebax). Dewran, Pirjinî û Belayên wê. Roja Nû, 17, 1.
• Sebrî, O. 1944). Ziman û nivîsandina wî. Ronahî, 24, 22-23.
• Smith, A. D. (1932). Milli kimlik. (werg. B. S. Şener). İstanbul: İletişim.
• Wezîr, E. (1944). Mem û Zîn temaşeke kurdî e abadîn, (werg. C.A.Bedir Xan), Ronahî, 23, 8-11
• Wilson, W. A. (1973). Herder, folklore and romantic nationalism. Journal of Populer Culture, 6(4), 819-835.
• Xwediyê Hawarê (Celadet Alî Bedir-Xan), (1941). Sê Tarîxên Hawarê: 15 Gulan 1932, 15 Tebax 1935, 15 Nîsan 1941. Hawar, 27, 4-5.
• Tîrêj, S. (2014). Dîwan, Xelat-Zozan-Cûdî. İstanbul: Peywend.
• Yıldırım, K., Pertev, R. & Aslan, M. (2013), Ji destpêkê heta niha folklora kurdî, Mêrdîn: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
• Yuval-Davis, N. (2007). Cinsiyet ve Millet (ç. 2.). (werg. A. Bektaş), İstanbul: İletişim.
• Zaza, N. (1993). Bir Kürt Olarak Yaşamım (ç. 2.). (werg. A. Karaçoban), Genêve: Mezopotamya.