(له‌یلا و مه‌جنوونی مه‌لا مه‌حموودی بایه‌زیدی (ده‌ق، لێكۆڵینه‌وه‌ و به‌راورد

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 129 - 174, 30.04.2020

Hemin Omar

Öz

پوخته‌ 

ئه‌ده‌بیاتی زاره‌كی له‌ نێو مێژووی ئه‌ده‌بیاتی كوردییدا، جێگه‌ و ڕۆڵێكی گرنگی هه‌یه‌، به‌ تایبه‌تیش ئه‌و تێكست و مژارانه‌ی كه‌ له‌ نێو گه‌لانی ناوچه‌كه‌دا به‌ تورك و عه‌ره‌ب و فارسه‌وه‌ بڵاو و جێی بایه‌خن. له‌و سۆنگه‌یه‌وه‌ ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌، بریتییه‌ له‌ " ده‌ستخه‌تی له‌یلا و مه‌جنوونی مه‌لا مه‌حموودی بایه‌زیدی (ده‌ق، لێكۆڵینه‌وه‌ و به‌راورد)" تێیدا ده‌ستخه‌ته‌كه‌ ساغ كراوه‌ته‌وه‌، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا توێژینه‌وه‌ی له‌باره‌وه‌ كراوه‌ و له‌گه‌ڵ ده‌ستخه‌ته‌كه‌ی سه‌وادی (حارثی به‌دلیسی) به‌راورد كراوه‌. گرنگی ئه‌م بابه‌ته‌ له‌وه‌دایه‌ ئه‌م ده‌قه‌ له‌ ساڵی 1857ه‌وه به‌ یارمه‌تی ئه‌لیكسانده‌ر ژابای كونسوڵی ڕووس‌ نووسراوه‌ و تا ئێستا ساغ نه‌كراوه‌ته‌وه‌ و چاپ نه‌كراوه‌. وێڕای ئه‌مه‌ش ده‌قه‌كه‌ خۆی په‌خشانه‌، ئه‌گه‌ر چ بۆ ده‌قی نووسراو یان بۆ ده‌قی وه‌رگێڕدراو بگه‌ڕێنرێته‌وه‌، بۆ مێژووی په‌خشانی كوردیی كورمانجی له‌ به‌شی داستاندا گرنگی خۆی هه‌یه‌ و ده‌بێته‌ یه‌كه‌مین داستانی په‌خشان له‌ مێژووی ئه‌ده‌بیاتی كوردیی كورمانجیدا. له‌ توێژینه‌وه‌كه‌دا ده‌ركه‌وت كه‌ ئه‌م ده‌قه‌ كاریگه‌ریی زۆری به‌رهه‌مه‌كه‌ی سه‌وادی به‌سه‌ره‌وه‌یه‌، به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا تایبه‌تمه‌ندیی و شێوازی خۆیشی پاراستووه‌.
وشه‌ی كلیلی: مه‌لا مه‌حموودی بایه‌زیدی، له‌یلا و مه‌جنوون، ژابا، سه‌وادی، په‌خشانی كوردی

MALA MAHMUD BAYAZID'S MANUSCRIPT OF LAYLA AND MAJNUN

(TEXT, INVESTIGATION, AND COMPARISON)

Abstract

Oral literature has its significant position in Kurdish literature, particularly, the texts and subjects which are well known among Turks, Arabs, and Persians. In this regard, the paper is an analytical paper of Mala Mahmud's script of Layla and Majnun (text, investigation and comparison) in which the script was finalized, the research was written about it, and was compared to the script of Sawadi (Harthi Badlisi). This subject is important in the sense that the text was written in 1857 in co-operation with Alexander Japa (Russian Ambassador), which has not been finalized and published yet. Despite of the text is prose in style, whether referring to written text or translated text, for the history of Kurdish Kurmanji (Northern Kurdish Dialect) in terms of legend has its own importance. The paper concludes that this text was effectively influenced by Sawadi's production; in addition, it has kept its feature and style.
Key Words: Japa, Kurdish Prose, Layla and Majnun, Mala Mahmudi Bayazidi, Sawadi 

Anahtar Kelimeler

Kurdish Prose, Layla and Majnun, Japa, Mala Mahmudi Bayazidi

Kaynakça

• Çavkanî Adak, A. (2018). Analîzeke kodîkolojîk li ser Leyla û Mecnûnên Sewadî, Bazîdî û Fuzûlî di Koleksîyona A. Jaba ya Destnivîsên Kurdî de, E-Şarkiyat, 3 (10). 1197-1222.
• Adak, A. (2014). di edebiyata kurdî ya klasîk de mesnewiyên Leyla û Mecnûnê. Wêje û Rexne, 3. 99-119.
• Asî, M. (1963), Behsûn Fîl-Cemaliyat Welenwa'il-Edebiye. Beyrût: Darul-Endelus.
• Bayezîdî, M. M. (1857). Leyla û Mecnûn. nusxey dîgîtal le erşîvxaney Jaba: kurd 31.
• Doskî, T. (2004). Leyla û Mecnûn ya Ḧarisê Bedlîsî. Dihok: Sipîrêz.
• Jaba, O. (2010). Ferhengî kurdî- ferensî. Pêşekî û wergêranî pêşekî û dûbare le çapdanewey: Necatî 'Ebdulla. Hewlêr: Ekadîmyay kurdî.
• Jahany, P. (2016). Leyla û Mecnûna Sewadî (Metin, Lêkolîn, Şîrove). (Teza masterê). Zanîngeha Mardîn Artuklu, Mardîn.
• Özel, A. (2016). Bâyezîdî, Molla Mahmud, TDV İslâm Ansiklopedisi, EK-1.171-172.
• Öztürk, M. (2017). Koleksiyona Aleksander Jaba ya destnivîsên kurdî, vekolîn û saloxdan. Ankara: Lîs.
• Pîrbal, F. (2000). Mela Mehmûdî Bayezîdî (1799-1860) yekemîn çîroknûs û pexşannûsî kurd. Hewlêr: Aras.
• Pîrbal, F. (2002). Mêjûy wergêran le edebiyatî kurdî da le konewe ta 1932. Hewlêr: Çapxaney Wezaretî Perwerde.
• Rudenko, M. B. (1961). Opisanie kurdish rukopisy leningradiskii sobranie. Moskova: İzdatelbstvo Vdstdçndy Literaturi.