Rola Paşgira Partîsîp di Çêkirina Raweyên Ragihandinê, Dananî û Mercî da

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 110 - 126, 30.04.2020

Mikail Bülbül

Öz

Kurte

Paşgira partîsîp di kurmancîyê da, ne tenê formên nominal yên rengdêrî çêdikin, lê di avakirina hin raweyên ragihandinê, dananî û mercî da jî dihê bikaranîn. Ev xebat, li ser bikaranîna paşgirên partîsîp “-i” û “-î”yê disekine ku di dema borî ya temam, borîya dûr, dahatîya temam û borîyên raweya dananî û mercî da dihên bikaranîn. Di gelek xebatên rêzimanî da ev paşgir wekî paşgirên partîsîp nehatine hesibandin û binavkirin û bi vê ve girêdayî jî formulasyona çêkirina van raweyan, rast nehatîye nirxandin.
Di gotarê da, rola bikaranîna van paşgiran ya di çêkirina raweyên ragihandinê û dananî û mercî da hatîye nirxandin û di çarçoveya rêzimana formel da, formulekirina wan ji nû ve hatîye kirin.
Bêjeyên sereke: Rêzimana kurmancî, paşgirên partîsîp, morfolojîya lêkerî, rawe, rêzimana formel

THE ROLE OF PARTICIPLE SUFFIX IN THE CONSTRUCTING OF INDICATIVE, SUBJUNCTIVE AND CONDITIONAL MOODS

Abstract

The participle suffixe in Kurmanji is not only limited to form nominal adjectives but it is also used to construct some of indicative, subjunctive and conditional moods. This study deals with the participle suffixes of “-i” “û” and “-î” which are used in the tenses as present perfect, past perfect, future perfect and past form of subjunctive and conditional moods. In many grammatical studies these suffixes are not clearly seen and identified as participle suffixes and for that reason the formulations of their formation are not evaluated rightly.
In this article, the role of these suffixes in the formation of the indicative, subjunctive and conditional moods is discussed and in the frame of formal grammar their formulation is reconstructed.
Key words: Kurmanji grammar, verbal morphology, participle suffixes, mood, formal grammar

Anahtar Kelimeler

Rêzimana kurmancîyê, paşgirên partîsîp, morfolojîya lêkerî, dem, rêzimana formel

Teşekkür

spas

Kaynakça

• Amêdî, S. B. (1987). Rêzmana kurdî, kirmancî ya jorî û jêrî hevberkirî (ç.1). Bexdad: Daru'ş-Şuûni's-Seqafîyye el-Amme. Amêdî, S. B. (2012).
• Rêzimana kurdî, kurmanciya ya jorî û jêrî ya hevberkirî, hevberkirina kurmancî – soranî. (latînîzekirin: M. X. Sadinî). İstanbul: Dîwan.
• Baran, B. (2018). Rêzimana kurmancî. İstanbul: Weşanên Wardozê.
• Bazîdî, M. M. (2019). Rêzimana Mela Mehmûdê Bazîdîyî, Tûhfetu’l-Xîlan Fî Zımanê Kurdan, nirxandin, metin, faksîmîle. (amad. M. Bilbil, M. Oztirk). İstanbul: Weqfa Mezopotamyayê.
• Bedir Han, C. A. & Lescot, R. (2004). Kürtçe gramer (kurmanci lehçesi) (ç. 2.). (werg. Paris Kürt Enstitüsü). İstanbul: Avesta Yayınları.
• Bedir Khan, E. D. & Lescot, R. (1970). Grammaire kurde (dialecte kurmandji). Paris: Libraire D’amérique et D’orient.
• Blau, J. (1975). Le Kurde de amadiye et de djabal sindjar, analyse linguistique, textes folkloriques, glossaires. Paris: Librairie C. Klinksieck.
• Ciwan, M. (2014). Türkçe açıklamalı kürtçe dilbilgisi/rêzimana kurdî bi şîrovekirina tirkî. Diyarbakır: Zekisan Matbaa.
• Crystal, D. (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics (6th ed.) Oxford: Blackwell Publishing.
• Greenbaum, S. & Geral, N. (2009). An introduction to English grammar (3rd ed.). UK: Routledge.
• Kurdo, Q. (1990). Gramera zmanê kurdi, kurmanci-sorani, Bromma/Stockholm: Weşanên Roja Nû.
• Kurdo, Q. (2013). Rêzimana kurdî, kurmacî û soranî. (werg. Z. Ergün). İstanbul: Nûbihar.
• Ocek, N. (2018). Rêzimana farisî-kurdî, (destûra zebanê farisî-kurdî). Ankara: Weşanên Sîtavê.
• Omer Ehmed, B. (1999). Têns le dayalêktî jorîy zimanê kurdî da (govara Badînî). (Teza masterê). Zanîngeha Selhedîn, Hewlêr.
• Tan, S. (2015). Rêzimana kurmancî (çapa nûkirî). İstanbul: Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê.
• Taş, Ç. (2013). Waneyên rêziman û rastnivîsa kurmancî, di bîst waneyan de bingeha rêzimana kurmancî hîn bibin (ç. 2.). İstanbul: Dîwan.
• Thackston, W. M. (2006). Kurmanji kurdish: a reference grammar with selected readings. (kopîya çapnebûyî).
• Van Gelderen, E. (2010). An ıntroduction to the grammar of English (revised edition). Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
• Yousef, S. & Torabi, H. (2015). Intermediate persian, a grammar and workbook. USA: Routledge.