The Customs and Traditions Clustered Around Birth From The Rites Of Transition: The Example Of The Sewreg Region

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 9 - 38, 30.06.2022

Mesut Candan

Öz

There are crucial and critical moments in each human being. Everybody in a community experiences these experiences once in their lifetime. These periods are referred to in the literature of folklore as the transition periods as these periods bring about some changes both in human life and in the social system. It can be said that the times of birth, marriage and death are critical times for any society. Around these critical times many customs and traditions gather to reflect the colors and shapes of the people in the background of each tradition and custom. The aim of this study is to show these customs and traditions that gather around the birth rites and show the characteristics of the Kurdish people, especially the Kurds of Sêwreg. This work has been done on the birth rites of the Sêwreg region. In this study we wanted to collect the customs and traditions that gather around the rites of passage, to pass them on to the new generations and to show the special culture of Sêwreg in the region. To this end, we conducted fieldwork in the Sêwreg region and, in particular, provided an overview of these customs and traditions through monitoring and interviews. According to the information obtained, the customs and traditions that gather around the rites of passage of birth were classified and evaluated according to their subjects. As a result of this study it was found that the roles and functions of birth rites are effective both on the individual and on society.

Anahtar Kelimeler

Rite, Traditions and Customs, Birth, Society, Kurd, Sêwreg

Urf û Adetên li dor Rîtên Bihurê yên Zayînê, Nimûneya Herêma Sêwregê

Öz

Di jiyana her mirovî de serdemên girîng û krîtîk hene. Her ferdên civakekê di jiyana xwe de carek van serdaman tecrube dike. Ji bo van serdaman di lîteratura zanista folklorê de serdemên derbasî tên gotin ku mirov wexta ji van serdaman derbas dibin him di jiyana mirovan de him jî di pergala civakê de hin guhertin çêdibin. Dikare bê gotin ku serdemên zayîn, zewac û mirinê ji bo her civakê serdemên krîtîk in. Li dor van serdemên krîtîk gelek urf û adet dicivin ku di paşxaneya her urf û adetê de reng û dirûva gelan xwe nîşan didin. Armanca vê xebatê nîşandana van urf û adetan e ku li dor rîtên zayînê kom dibin û taybetîyên gelê kurd xasma yên kurdên Sêwregê nîşan didin. Ev xebat li ser rîtên derbasî yên zayînê ya herêma Sêwregê hatiye kirin. Di vê xebatê de me xwest ku urf û adetên ku li dor rîtên darbasiyê kom dibin, bên berhevkirin, ji bo nifşên nû bên veguhestin û çanda taybet a Sêwregê li nav herêmê bê nîşandan. Bi vê armancê me li herêma Sêwregê xebatên qadî kirin û bi taybetî bi rêya çavderî û hevpeyvînan dîmeneke giştî ya van urf û adetan raber kirin. Li gorî agahiyên ku bi dest hatine xistin, urf û adetên ku li dor rîtên derbasiyê yên zayînê kom dibin, li gorî mijarên xwe hatin senifandin û nirxandin. Di encama vê xebatê de hat dîtin ku rol û fonksiyonên rîtên zayînê him li ser takekes him jî li ser civakê karîger in.

Anahtar Kelimeler

Rît, Urf û Adet, Zayîn, Civak, Kurd, Sêwreg

Kaynakça

• Çelik, Ö.(2008). Ataerkil Sistem Bağlamında Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Benimsenmesi, Teza Lisansa Bilind Ya Çapnebûyî, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Emiroğlu, K. û Aydın, S.(2003). Antropoloji Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Farqînî, Z.(2010). Ferhenga Kurdî-Tirkî, Çapa Sêyem, Stenbol: Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê.
• Honko, L.(2015). Ritüellerin Oluşum Süreci(Wer. Ruhi Ersoy), M. Ö. Oğuz, S. Gürçayır Teke û S. Akkaya(Ed.). Di nav Halk Biliminde Kurumlar ve Yaklaşımlar 3 de, r. 199-212, Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Kahraman, K.(2010). Ritüellerin Toplumsal Etkileri, S. Seydi û H. Çapraz(Ed.). Di nav SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi de, hejmar 21, r. 227-236, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi.
• Örnek, Sedat V.(1977). Türk Halk Bilimi, Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Suvari, Çakır C. û Kanca E.(2011). Ezidi Bayramı ‘Çarşema Sor’ un Toplumsal Geçiş Ritüeli Olarak Analizi, Sempozyum Bildirileri Uluslararası Midyat Sempozyumu, Midyat: r.675-684.
• Lîsteya Jêderkên Devkî JD-1: Nuriye Candan, 61 Salî, Nexwende, Kebaniya Malê, Navenda Sêwregê.
• JD-2: Lütfiye Özlahlan, 78 Salî, Nexwende, Kebaniya Malê, Navenda Sêwregê.
• JD-3: Cemile Karalük, 53 Salî, Nexwende, Kebaniya Malê, Navenda Sêwregê.
• JD-4: Gafure Devebakan, 77 Salî, Nexwende, Cotkarî, Gundê Daraxunê.
• JD-5: Fatime Çalışkan, 86 Salî, Nexwende, Kebaniya Malê, Gundê Sawicaxê.
• JD-6: Fatime Künç, 58 Salî, Mezûna Dibistana Seretaayî, Kebaniya Malê, Navenda Sêwregê.
• JD-7: Zeynep Güzeler, 75 Salî, Nexwende, Kebaniya Malê, Gundê Qurdekê.
• JD-8: Saadet Hamkan, 70 salî, Nexwende, Kebaniya Malê, Navenda Sêwregê.
• JD-9: Emîne Kayçi, 93 Salî, Nexwende, Pîrik, Gundê Kerteşê.