Türkiye'de Kültürel Yapının Spora Etkisi Üzerine Düşünceler

Yıl 1996, Cilt: 1 Sayı: 1, 41 - 51, 15.02.1996

M. Yalçın Taşmektepligil Osman İmamoğlu

Öz

Kültürel yapının spor
üzerine etkisi daha ziyade iki yapısal özellikten kaynaklanır. Bunlardan birisi
değer yargıları, gelenek ve
görenekler; diğeri de kültür değişmeleridir.

Değer yargıları, fert ve toplum tarafından spora
vurulan damganın ifadesidir. Başka bir anlatımla
toplumdaki "spor imaji'nın ortaya çıkmasını sağlayan bir değerlendirme veya hükümler demetidir. Bu
yönüyle değer yargısı veya sosyal değerlendirme zorunlu olarak neyin iyi ya da
kötü, neyin yüksek ya da düşük olduğunu karşılaştırma fonksiyonunu görürken, gelenek ve
görenekler de bun­ ların meydana getirdiği anlayışın topluma müesseseleşerek yansıtılması görevini yerine getirir.

Türk toplumundaki dini,
milli ve içtimai değerler sisteminin bir
tamamlayıcısı ola­ cak biçimde asırların deneyimi ile meydana getirilen bu
anlayış değer yargıları ile örülmek suretiyle kalıcı bir
şekle bürünerek bugünkü
milli sporlara ait kökleşmiş gelenek ve görenekleri ortaya çıkarmıştır.

Sporun böyle kökleşmiş yapılar içinde yaşaması süphesiz onun topluma be­ nimsetilmesi yeni şartlara uyarlanması ve yozlaştırılmaması bakımından önemlidir.

Fakat tarihi perspektif
içinde temeli engin Türk kültürüne dayanan bu değerler üzerindeki tahribat Türk spor hayatına
da yansımış ve sporun kitlelere ulaşmasını büyük çapta etkileyen bir rol oynamıştır.

Özellikle Tanzimatla
birlikte eski Türk toplumlarındaki yaygın spor anlayışı te­ melden değişmeye başlamış ve böylece spor, halkın gündeminden giderek
artan bir hızla çıkmıştır. Bunun sonucu olarak
Osmanlının son dönemi Anadolu'nun işgal yıllarında sporun toplumun bir bölümü
tarafından milletin moral değerlerinin
yükseltilmesinde bir araç, diğer bir bölümü tarafından
ise onun "gavur icadı" olduğu düşüncesine bağlı olarak zararlı bir faaliyet şeklinde algılanmasına ön ayak olmuş ve bu suretle halkın dini değerleriyle spor karşı karşıya getirilmiştir.

Tabiatıyla bütün bu
olumsuzluklar sporun yaygınlaşmasında esaslı birer
engel olarak karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kültürel yapı, Spor

Kaynakça

• Aksoy Y. (1983) "Gavur İzmir'de Gol sesleri", Futbol ve Kültürü, İstanbul