Sporcu Ergenlerde Algılanan Helikopter Ebeveynlik Tutumlarının ve Psikolojik Sağlamlık Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 29 Sayı: 3, 134 - 143, 31.07.2024

Ebru Olcay Karabulut

https://doi.org/10.53434/gbesbd.1447297

Öz

Bu çalışmanın amacı sporcu ergenlerde algılanan helikopter ebeveynlik tutumlarının ve psikolojik sağlamlık düzeylerinin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda, araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Ankara ilindeki çeşitli okul ve spor kulüplerinde lisanslı olarak spor yapan ve çalışmaya gönüllü olarak katılım sağlayan 92 kadın, 155 erkek toplam 247 sporcu oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak “Algılanan Helikopter Ebeveyn Tutum Ölçeği (AHETÖ)” ve “Çocuk ve Genç Psikolojik Sağlamlık Ölçeği (ÇGPSÖ-12)”nin 12 maddelik kısa formu kullanılmıştır. Veriler yüz yüze toplanmıştır. Verilerin normal dağılıma uygunluğu çarpıklık-basıklık değerleri incelenerek t-testi ve ANOVA analizleri kullanılmıştır. Sonuç olarak, sporcu ergenlerin psikolojik sağlamlık düzeylerini cinsiyet, spor branşı ve algılanan ekonomik düzey değişkenlerinin etkilediği, helikopter anne tutumu algısını cinsiyet, spor branşı, anne eğitim durumu ve algılanan ekonomik düzey değişkenlerinin etkilediği, helikopter baba tutumu algısını ise cinsiyet ve spor branşı, değişkenlerinin etkilediği tespit edilmiştir. Sonuçlarda ayrıca algılanan helikopter anne tutumunun yüksekliğinin psikolojik dayanıklılığı düşürdüğü, baba tutum algısının ise etkili olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Helikopter ebeveynlik, Psikolojik sağlamlık, Ergen, Sporcu

Examination of Perceived Helicopter Parent Attitudes and Psychological Resilience Levels in Adolescent Athletes

Öz

The aim of this study is to examine the perceived helicopter parenting attitudes and psychological resilience levels in adolescent athletes. For this purpose, the relational screening model, one of the quantitative research methods, has been used in the study. The study group consists of 247 athletes, including 92 females and 155 males, who are licensed athletes in various schools and sports clubs in Ankara and voluntarily participated in the study. As data collection tools, the "Perceived Helicopter Parenting Attitude Scale" and the short form of the "Child and Adolescent Psychological Resilience Scale (CAPRS-12)" consisting of 12 items were used. Data were collected face-to-face. The suitability of the data for normal distribution was examined through skewness-kurtosis values, and t-test and ANOVA analyses were utilized. As a result, it was determined that the psychological resilience levels of adolescent athletes were influenced by the variables of gender, type of sport, and perceived economic level; the perception of helicopter mothering attitude was affected by the variables of gender, type of sport, mother's educational status, and perceived economic level; and the perception of helicopter fathering attitude was influenced by the variables of gender and type of sport. The results also revealed that a high perception of helicopter mothering attitude reduces psychological resilience, whereas the fathering attitude perception had no significant effect.

Anahtar Kelimeler

Helicopter Parent, Psychological Resilience, Adolescent, Athletes

Etik Beyan

Bu araştırma, Gazi Üniversitesi Etik Kurulu’nun 01.01.2023 tarih ve 2023-023 sayılı kararı ile etik açıdan uygun bulunmuştur.

Kaynakça

• Akdeniz, H., Savtekin, G. ve Köylü, İ.K. (2021). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumlarının, psikolojik sağlamlık düzeylerine etkisinin incelenmesi. Spor ve Rekreasyon Araştırmaları Dergisi, 3(1), 36-52. Doi: 10.52272/srad.927472
• Ankaralı, F. ve Savaş, G. (2021). Okul öncesi çocuklarda öğretmen açısından helikopter ebeveyn tutumlarının şiddet bağlamında değerlendirilmesi. Sosyoloji Dergisi, 41, 117-143. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2099988
• Arslan, G. (2015). Çocuk ve genç psikolojik sağlamlık ölçeği’nin (ÇGPSÖ-12) psikometrik özellikleri: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 16(1), 1-12. https://doi.org/10.12984/eed.23397
• Arslan, H. ve Öğretir Özçelik, A. D. (2020). 3-5 yaş arası çocukların anne tutumlarının incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(38), 18-30. https://dergipark.org.tr/tr/pub/zgefd/issue/59347/749880
• Bayraktar, V. ve Öğretir-Özçelik, A. D. (2019). 9-17 yaş arasındaki çocukların algıladıkları anne tutumlarının incelenmesi. Gölen. Z & Ateyeter. Y. (Ed.), Eğitim ve sosyal bilimlerde akademik çalışmalar sempozyumu bildiriler kitabı (ss. 270-289). Ankara: Asos.
• Berger, P. L. ve Luckmann, T. (2008). Gerçekliğin sosyal inşası/Bir bilgi sosyolojisi incelemesi. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, s.70-74.
• Bradley-Geist, J. ve Olson-Buchanan, J. (2014), Helicopter parents: An examination of the correlates of overparenting of college students. Education Training, 56(4), 314-328. https://doi.org/10.1108/ET-10-2012-0096
• Bristow, J. (2014) The double bind of parenting culture: Helicopter parents and cotton wool kids. In: Parenting Culture Studies. Palgrave Macmillan, London. Erişim Tarihi: 8.4.2018 https://doi.org/10.1057/9781137304612_10
• Coleman, J. ve Hagell, A. (2007). The nature of risk and resilience. In. Coleman J. & Hagell A. (Eds.), Adolescence, risk and resilience: Against the odds (pp. 1-17), West Sussex: John Wiley &Sons
• Çelik, O. B., Demir, G. T., İlhan, E. L., Cicioğlu, İ. ve Esentürk, O. K. (2019). Sporcu ergenlerde psikolojik sağlamlık. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(2), 296-303. https://doi.org/10.33459/cbubesbd.614548
• Çelik, A., Şahin, M., Yetim, A. A. ve Çelik, A. (2019). Psikolojik sağlamlığın gelişiminde koruyucu bir faktör olarak spor ve fiziksel aktivite. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(8), 373-380. DOI : 10.9761/jasss_405
• Çetin, S. ve Güleç, D. (2020). Yeni bir kavram: Helikopter ebeveynlik. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 3(2), 163-168. DOI: 10.38108/ouhcd.738884
• Checa, P. ve Abundis-Gutierrez, A. (2017). Parenting and temperament influence on school success in 9-13 year olds. Frontiers in Psychology, 8, 543.
• Darling, N. ve Steinberg, L. (1993). Parenting style as context: An integrative model. Psychological Bulletin, 113(3), 487-496.
• Demirutku, K. (2017). Değerlerin edinilmesinde ailenin rolü. T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Aile Eğitim Programı. Erişim adresi:file:///C:/Users/Casper/Downloads/Demirutku2017_DegerlerAile.pdf
• Duygulu, S. (2018). Yeni nesil ebeveynlik ve helikopter aileler. İstanbul: Destek Yayınları.
• Düzen, A. Ç. (2021). Spor yapma durumuna göre lise öğrencilerinin psikolojik sağlamlık ve mutluluk düzeylerinin incelenmesi Tokat ili örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Amasya Üniversitesi, Amasya.
• Ergün, O. (2016). Ergenlerde duygusal zekâ özellikleri ile psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. ve Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill.
• Gibbs, N. (2009). The growing backlash against overparenting. Erişim Adresi: (http://www.time. Com /time /magazine/article/0,9171,1 940697,00.html)
• Gilligan, R. (1999). Enhancing the resilience of children and young people in public care by mentoring their talents and interests. Child and Family Social Work, 4, 187-196.
• Grgurinović, T. ve Sindik, J. (2015). Application of the mental toughness/hardiness scale on the sample of athletes engaged in different types of sports. Physical Culture, 69(2), 77-87. DOI: 10.5937/fizkul1502077G
• Gui, T. ve Koropeckyj-Cox, T. J. (2016). “I am the only child of my parents:” Perspectives on future elder care for parents among Chinese only-children living overseas. Journal of Cross-Cultural Gerontology, 31(3), 255-275 https://link.springer.com/article/10.1007/s10823-016-9295-z
• Güngörmüş, K., Okanlı, A. ve Kocabeyoğlu, T. (2015) Hemşirelik öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıklarını etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 6(1), 9-14. Doi: 10.5505/phd.2015.80299
• Hesse, C., Mikkelson, A. C. ve Saracco, S. (2018). Parent–child affection and helicopter parenting: Exploring the concept of excessive affection. Western Journal of Communication, 82(4), 457-474. https://doi.org/10.1080/10570314.2017.1362705
• Hollister-Wagner, G., Foshee, V. ve Jackson, C. (2001). Adolescent aggression: Models of resilience. Journal of Applied Social Psychology, 31(3), 445-466. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.2001.tb02050.x
• Hoşoğlu, R., Kodaz, A. F., Bingöl, T. Y. ve Batık, M. V. (2018). Öğretmen adaylarında psikolojik sağlamlık. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(14), 217-239. https://doi.org/10.26466/opus.405751
• Huver, R. M. E., Otten, R., Vries, H. D. ve Engels, C. M. E. (2010). Personality and parenting style in parents of adolescents. Journal of Adolescence, 33, 395-402.
• Jaureguizar, J., Bernaras, E., Bully, P. ve Garaigordobil, M. (2018). Perceived parenting and adolescents’ adjustment. Psicologia: Reflexão e Crítica, 31(8), 1-11. https://doi.org/10.1186/s41155-018-0088-x
• Kantrowitz, B. ve Tyre, P. (2006). The fine art of letting go. (Erisim tarihi: 12.02.2024). Newsweek. (http://www.usc.edu/student-affairs /parents/images/TheFineArtofLettingGo.pdf ).
• Karademir, T. ve Açak, M. (2019). Üniversiteli sporcuların psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 803-816. DOI: 10.33437/ksusbd.566577
• Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk fakörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 129-142
• Kazdal-Artır, E. (2022). Helikopter ebeveyn tutumu ile yetişen annelerin kendi öz yeterlilik inançları ile çocuklarının öz düzenleme becerileri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Temel Eğitim Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Kouros, C. D., Pruitt, M. M., Ekas, N.V., Kiriaki, R. ve Sunderland, M. (2017). Helicopter parenting, autonomy support, and college students’ mental health and well-being: The moderating role of sex and ethnicity. Journal of Child and Family Studies, 26(3), 939–949. https://doi.org/10.1007/s10826-016-0614-3.
• Kwon, K. A., Yoo, G. ve De Gagne, J.C. (2017). Does culture matter? A Qualitative inquiry of helicopter parenting in Korean American college students. Journal of Child and Family Studies, 26(7), 1979-1990. DOI 10.1007/s10826-017-0694-8
• Lapsekili-Uysal, S. (2020). Helikopter ebeveynlerin çocuklarının benlik algısı durumlarının kaygı düzeyleri üzerine etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(71), 613-625.
• Liebenberg, L., Ungar, M. ve LeBlanc, J. C. (2013). The CYRM-12: A brief measure of resilience. Canadian Journal of Public Health, 104(2), 131-135
• LeMoyne, T. ve Buchanan, T. (2011). Does “hovering” matter? Helicopter parenting and its effect on well- being. Sociological Spectrum, 31(4), 399-418. https://doi.org/10.1080/02732173.2011.574038
• Locke, J. Y., Campbell, M. A. ve Kavanagh, D. (2012). Can a parent do too much for their child? An examination by parenting professionals of the concept of overparenting. Journal of Psychologists and Counsellors in Schools, 22(2), 249-265. https://doi.org/10.1017/jgc.2012.29
• Luebbe, A. M., Mancini, K. J., Kiel, E. J., Spangler, B. R., Semlak, J. L. ve Fussner, L. M. (2016). Dimensionality of helicopter parenting and relations to emotional, decision-making, and academic functioning in emerging. Adults Assessment, 25(7), 841–857. https://doi.org/10.1177/1073191116665907
• Marım, Y. ve Kahveci, S. (2021, June). Helikopter ebeveyn tutumları bağlamında küresel köyün kaygılı çocukları. 12. Avrasya Dil ve Sosyal Bilimler Konferansında sunulan bildiri, Ural Federal University, Rusya.
• Meredith, L. S., Sherbourne, C. D., Gaillot, S. J., Hansell, L., Ritschard, H., Parker, A. ve Wrenn, G. (2011). Promoting psychological resilience in the US military. Rand Healty Quarterly, 1(2), 2.
• Murray, J., Farrington, D., Sekol, I. ve Olsen, R. F. (2009). Effects of parental imprisonment on child antisocial behaviour and mental health: a systematic review. Campbell Systematic Reviews, 4, 56-59. DOI: 10.4073/csr.2009.4
• Oh, Y. K. ve Lee, H. S. (2010). The effects of individual psychology, family environment and social environment factors on adolescents’ behavior problems. Korean Journal of Home Economics Education, 22(1), 51-64.
• Öğretir-Özçelik, A. D. (2017). The Comparative analysis of the perceptions of parental styles and attitudes and parental attachment of university students. International Journal of Psycho-Educational Sciences, 6(1), 23-35.
• Öğretir-Özçelik, A. D. ve Şıvkın, E. (2019). Farklı sosyo-ekonomik düzeylerdeki anne tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Asya Studies, 3(9), 1-14. https://doi.org/10.31455/asya.570845
• Özyürek, A. ve Tezel-Şahin, F. (2017). Anne-baba olmak ve anne-babaların çocuk yetiştirme tutumları. Güler-Yıldız T, (Ed.), Anne Baba Eğitimi. Pegem Akademi, Ankara.
• Padilla-Walker, L. M. ve Nelson, l. J. (2012). Black hawk down? Establishing helicopter parenting as a distinct construct from other forms of parental control during emerging adulthood. Journal of Adolescence. 35(5), 1177-1190. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2012.03.007
• Reed, K., Duncan, J. M., Lucier-Greer, M., Fixelle, C. ve Ferraro, A. J. (2016). Helicopter parenting and emerging adult self-efficacy: Implications for mental and physical health. Journal of Child and Family Studies, 25(10), 3136–3149. https://doi. org/10.1007/s10826-016-0466-x.
• Reddy, R. C. ve Berhanu, T. (2016), Mental toughness in sport: In case of Mekelle University sport teams. International Journal of Applied Research, 2(3), 1-3.
• Rousseau, S. ve Scharf, M. (2018). Why people helicopter parent? An actor–partner interdependence study of maternal and paternal prevention/promotion focus and interpersonal/self-regret. Journal of Social and Personal Relationships, 35(7), 919-935. https://doi.org/10.1177/0265407517700514
• Schiffrin, H. H. ve Liss, M. (2017). The effects of helicopter parenting on academicmotivation. Journal of Child and Family Studies, 26(5), 1472-1480. https://doi.org/10.1007/s10826-017-0658-z
• Segrin, C., Woszidlo, A., Givertz, M., Dauer, A. ve Murphy, M. T. (2012). The association between overparenting, parent-child communication, and entitlement and adaptive traits in adult children. Family Relations, 61, 237–252. doi:10.1111=j.1741-3729.2011.00689.x
• Seval, M. ve Genç, B. (2018, Ekim). Annem başımda helikopter gibi̇ dönüyor: Helikopter ebeveynlik ve olumsuz etkileri̇. Uluslararası IV. Çocuk Gelişimi Kongresinde sunulan bildiri, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Sevinç, K., Özmutlu, İ. ve Kapçak, V. (2022). Futbol ve Basketbol sporcularının zihinsel dayanıklılık ile yaratıcılık düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Egzersiz Psikolojisi Dergisi, 4(2), 38-46. https://doi.org/10.51538/intjourexerpsyc.1136456
• Sezer, Ö. (2010). Ergenlerin kendilik algılarının anne baba tutumları ve bazı faktörlerle İlişkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-19. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/146277
• Solomon, G. B. (2015). Mental toughness among college athletes, Journal of Applied Sports Science, 5(3), 171-175.
• Şahin, T. ve Güçlü, M. (2018). Sporcularda psikolojik dayanıklılığın duygu düzenleme becerilerine etkisi: türkiye korumalı futbol 1. ligi oyuncuları örneği. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(3), 204-216. https://dergipark.org.tr/en/pub/spormetre/issue/68402/1076288
• Tezel-Şahin, F. ve Özyürek, A. (2008). 5-6 yaş grubu çocuğa sahip ebeveynlerin demografik özelliklerinin çocuk yetiştirme tutumlarına etkisinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 395-414.
• Tugade, M. M., Fredrickson, B. ve Barret, L. F. (2004) Psychological resilience and positive emotional granularity: Examining the benefits of positive emotions on coping and health. Journal of Personality, 72(6), 1161-1190. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2004.00294.x
• Türk, A. (2020). Algılanan helikopter ebeveyn tutumlarının kız ergenlerde duygusal yeme ve beden imgesinin yaşam niteliğine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, İstanbul.
• Yılmaz, H. (2019). İyi ebeveyn, çocuğu için her zaman her şeyi yapan ebeveyn değildir: Algılanan helikopter ebeveyn tutum ölçeği (AHETÖ) geliştirme çalışması. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(1), 3-31.
• Yılmaz, H. (2020). Türkiye’de helikopter ebeveynlik eğilimi ve helikopter ebeveynlerin demografik özellikleri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(46), 133-160
• Yılmaz, H. ve Büyükcebeci, A. (2019). Bazı pozitif psikoloji kavramları açısından helikopter ebeveyn tutumlarının sonuçları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(54), 707-744. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/813508
• Zakeri, H., Jowkar, B. ve Razmjoee, M. (2010). Parenting styles and resilience. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 5, 1067-1070. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.07.236