Hellenistik Dönem’de Kalinda’daki Rodos Etkisi: Asar Tepe (Şerefler/Dalaman) Kazılarında Bulunan Kandillerin Analizi

Yıl 2024, , 195 - 206, 13.11.2024

Hakan Gerçek

https://doi.org/10.37095/gephyra.1430134

Öz

Bu çalışmada Kalinda’da 2022-2023 kazı sezonunda ele geçmiş olan kandiller ele alınmıştır. Kandillerin tüm olarak bulunmamasına karşın mevcut durumları formlarının belirlenmesinde yeterli olmuştur. Anlaşıldığı üzere kandiller Hellenistik Dönem’de MÖ 3. yüzyılda Rodos’ta üretilen ve özellikle deniz ticareti ile farklı bölgelerde karşılaşılan kandiller sınıfındandır. Bahsedilen yüzyılda Rodos ticarette öncü konumunda olup özellikle Akdeniz, adalar, Mısır ve Levant bölgesinde aktif durumdadır. Rodos’un deniz ticaretindeki bu güçlü yanı Rodos üretimi malların bu coğrafyadaki belli başlı ticaret merkezlerinde görülmesine olanak sağlamıştır. Likya-Karia arasında bir yerleşim olan Kalinda’da Rodos mallarının gözükmesi kentin ticarette oynadığı rolü göstermektedir. Aynı zamanda Hellenistik Dönem’de Likya ve Karya’daki Rodos’un siyasi olarak hakimiyeti Kalinda gibi bölge kentlerinde Rodos ürünlerinin artışına neden olmuştur. Kentteki Rodos etkisi kandiller dışında özellikle Rodos mühürlü amphora kulpları ile belirlenmiştir. Söz konusu çalışmada ele alınan kandiller, Kalinda’ ya dışarıdan gelen günlük kullanım eşyaları hakkında yalnızca bilgi vermekle kalmayarak Rodos’un Hellenistik Dönem deniz ticaretinde etkili olduğu antik kentlere bir yenisini eklememize de imkan tanımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Rodos Tipi Kandiller, Kalinda, Hellenistik Dönem, Ticaret, Karya, Likya

Rhodian Influence at Kalynda during the Hellenistic Period: Analysis of Oil Lamps from Asar Tepe Excavations (Şerefler/Dalaman)

Öz

This study delves into the oil lamp fragments recovered during the 2022-2023 excavation season at Kalynda. Despite not being found in their entirety, the current state of these lamps allows for the determination of their forms. Originating from Rhodes in the 3rd century BC during the Hellenistic Period, these oil lamps were encountered in various regions, particularly through maritime trade.
Rhodes, a prominent trading center in the 3rd century BC, held a leading position in maritime trade, actively engaging with the Mediterranean, islands, Egypt, and the Levant. The strong presence of Rhodes in maritime trade facilitated the widespread distribution of goods produced on the island to major trade centers across this geographical expanse. The discovery of Rhodian goods, including oil lamps, in Kalynda—a settlement situated between Lycia and Caria—underscores the city's integral role in trade. The political dominance of Rhodes in Lycia and Caria during the Hellenistic Period further contributed to an influx of Rhodian products in regional cities like Kalynda. Beyond the oil lamps, Rhodian influence in the city is notably reflected in amphora handles bearing Rhodian stamps. The lamps discussed in this study not only enrich our understanding of imported common wares in Kalynda but also illuminate the expansive trade network orchestrated by Rhodes during the Hellenistic Period.

Anahtar Kelimeler

Rhodian Oil Lamps, Kalynda, Hellenistic Period, Trade, Karia, Lycia

Kaynakça

• Aslan, M., 2003. “İ.Ö. 188 Yılından İ.Ö. 67 Yılına Kadar Lykia, Pamphylia ve Kilikia Trakheia Sahillerindeki Korsanlık Faaliyetleri: Nedenleri ve Sonuçları.” Adalya VI: 91-119.
• Akyürek Şahin, N. E. – Onur, F. – Alkan, M. – Yıldız, M. E. 2017a. “Likya/Pamfilya Ulaşım Sistemlerinin Epigrafik ve Tarihi Coğrafik Açılardan Araştırılması 2015 ve 2016 Yılları Sonuçları.” AST 35, 387-410.
• Akyürek Şahin, N. E. – Onur, F. – Alkan, M. –Yıldız, M. E. 2017b. “Surveys on the Transportation Systems in Lycia/Pamphylia 2016-Likya/Pamfilya Ulaşım Sistemleri Yüzey Araştırması 2016.” ANMED 15, 203-212.
• Bailey, D. M. 1975. A Catalogue of The Lamps in The British Museum I Greek, Hellenistic and Early Roman Pottery Lamps. London: British Museum Publications Limited.
• Bean, G. 1978. Lycian Turkey: An Archaeological Guide. London: E. Benn Ltd.
• Berthold, M. 1984. Rhodes in the Hellenistic Age. London: Cournell University Press.
• Bezzola, S. 2004. “Lucerne Fitili Dagli Scavi Palaepaphos (Cipro).” In F. G. Maier (ed.), Ausgrabungen in Alt-Paphos aus Cypern. Band 5. Mainz am Rhein: Verlag Philipp von Zabern.
• Blondè, F. 1998. “Lampes Tournèes Hellènistiques Du Musèe D’Alexandrie.” In: Jean-Yves Empereur (ed.), Commerce et artisanat dans I’Alexandrie Hellenitique et Romaine. Colloquium Athens, 11-12 December 1988. Paris: 307-325.
• Broneer, O. 1930. Terracotta Lamps, Corinth Results of Excavations Conducted By The American School of Classical Studies At Athens Volume IV, Part II, Cambridge Massachusetts: The American School of Classical Studies At Athens, Harvard University Press.
• Bruneau, P. 1965. Les Lampes, Exploration Archeologique de Delos Faite Par L’ecole Française D’Athenes. Paris: Editions E. De Boccard.
• Bulba, M. 2019. ”Kaunos Demeter Kutsal Alanı: Kandiller.” Phaselis V: 31-41.
• Bussiere, J. – Wohl, B. L. 2017. Ancient Lamps in the J. Paul Getty Museum. Los Angeles: Paul Getty Museum.
• Civelek, A. 2008. “Phokaia’da Bir Volütlü Kandil Atölyesi”. Colloquium Anatolicum. Anadolu Sohbetleri 7: 115-137.
• Droysen, J. G. 1877. Geschichte der Epigonen: Mit einem Angang: Ueber die Hellenischen Städtegründungen. Gotha: Perthes.
• Djuric, S. 1995. The Anawati Collection Catalog 1: Ancient Lamps from The Mediterranean. Toronto: Eika.
• Dupont, P. 1982. “Amphores Commerciales Archaiques de la Grece de l’Est.” In G. Macchiaroli (ed.), La Parola del Passato CCIV–CCVII. Napoli: 193-209.
• Dündar, E. 2017. Transport Jars and Stamped Amphoras from Patara, 7th to 1st Centuries BC, The Maritime Trade of a Harbor City in Lycia. Patara IV.3. İstanbul: Ege Yayınları.
• Dündar, E. 2023. “Hellenistic Amphora Stamps from Kalynda.” Gephyra 26: 141-161.
• Finkielsztejn, G. 2001. Chronologie Détaillée et Révisée des éponymes Amphoriques Rhodiens, de 270 à 108 av. J.-C. Envior. Premier Bilan. BAR 990. Oxford: Archaeopress.
• Fırat, M. 2014. “Isparta Müzesi’ne Kayıtlı Çark Yapımı Kandiller: Roma Dönemi Öncesi.” Höyük, 2014 (7): 15-32.
• Georges, C. 2001. “Les Lampes.” In: J.-Y. Empereur – M.-D. Nenna (edd.), Nécropolis 1. Vol. 5 of Études Alexandrines. Cairo: Institut français d’archéologie orientale , 423-504.
• Gerçek, H. 2023. Patara Kazılarında Ele Geçen (1988-2019) Kandiller, Ph.D. diss. Akdeniz University.
• Goldman H. – Jones, F. F. 1950. “The Lamps.” In: H. Goldman et al. (Ed.), Excavations at Gözlü Kule, Tarsus Volume I, The Hellenistic and Roman Periods. New Jersey: University Press, 84-134.
• Hayes, J. 1980. Ancient Lamps in the Royal Ontario Museum I: Greek and Roman Clay Lamps. Toronto: Royal Ontario Museum Press.
• Hellström, P. 1971. Labraunda Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass. Lund: Athen Swedish Institute.
• Howland, H. R. 1958. Greek Lamps and Their Survivals. The Athenian Agora, Vol. 4. Princeton: The American School of Classical Studies at Athens.
• Işın, G. 2010. “Patara Tepecik Akropolü ‘Bey Evi’ Kazıları (2003-2007): Geç Arkaik-Erken Klasik Dönem Terracottaları.” Olba 18: 85-106.
• Ivanov, T. 1963. “La ceramique antique de la necropole d’Apollonia.” In: I. Venedikov et al. (edd.), Apollonia: les fouilles dans la Nécropole d’Apolonia en 1947-1949. Sofia: Bălgarska Akademia na Naukite, 65-273.
• Kassab-Tezgör, D. – Sezer, T. 1995. İstanbul Arkeoloji Müzeleri Pişmiş Toprak Kandiller Kataloğu, Cilt 1 Protohistorik, Arkaik, Klasik ve Hellenistik Dönemler. İstanbul: Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü.
• Katsioti, A. 2017. The Lamps of Late Antiquity from Rhodes 3rd-7th centuries AD. Oxford: Archaeopress Publishing.
• Kingsley, S. – Decker, M. 2001. “New Rome, New Theories on Inter-Regional Exchange. An Introduction to the East Mediterranean Economy in the Late Antiquity.” In: S. Kingsley – M. Decker (edd), Economy and Exchange in the East Mediterranean during Late Antiquity. Oxford: Oxbow Books, 1-27.
• Lyon-Caen, C. – Hoff, V. 1986. Musee du Louvre Cataloque des Lampes en terre cuite Grecques et Chretiennes. Paris: Musee National du Louvre.
• Mansel, A. M. 1988. Ege ve Yunan Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Mlynarczyk, J. 1978. “Hellenistic Terracotta Lamps from Nea Paphos.” In: Report of the Department of Antiquities Cyprus, 1978. Nicosia: The Department of Antiquties, Cyprus – Zavallis Press, 235-255.
• Onur, F. 2016. “Patara Yol Anıtı.” In: H. İşkan -E. Dündar (Ed.), Lukka’dan Likya’ya: Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 570-577.
• Onur, F. 2023. “Likya-Karya Sınırında Kalinda: Tarihi ve Coğrafi bir Değerlendirme.” Cedrus XI: 183-213.
• Onur, F. – Tekoğlu, Ş. R. 2020. “The Ancient Routes and New Lycian Inscriptions around Fethiye.” Gephyra 19: 1-32.
• Öztürk, N. – Metin, H. 2012. “Burdur Müzesi’nden Bir Grup Hellenistik Dönem Kandil.” In: B. Söğüt (ed.), Stratonikeia’dan Lagina’ya, Ahmet Adil Tırpan Armağanı. İstanbul: Ege Yayınları. 483-493.
• Oziol, T. 1977. Salamine de Chypre VII, Les lampes du Musée de Chypre. Paris: Diffusion de Boccard.
• Papachristodoulou, I. C. 1989. Oi archaioi Rhodiakoi demoi: Istorike episkopese - he Ialysia. Athens: He en Athenais Archaiologike Hetaireia.
• Schäfer S. 1990. Archäologische Reihe 13. Lampen der Antikensammlung, Auswahlkatalog. Frankfurt am Main: Museum für Vor- und Frühgeschichte im Auftrag Dezernats Kultur Freizeit der Stadt.
• Seif El-Din, M. 1998. “The Gayer-Anderson Collection of Plaster Moulds in the Graeco-Roman Museum of Alexandria.” In: Jean-Yves Empereur (ed.), Commerce et artisanat dans I’Alexandrie Hellenitique et Romaine. Colloquium Athens, 11-12 December 1988. Paris: Diffusion de Boccard, 165-204.
• Selesnow, W. 1988. Lampen aus Ton und Bronze, Liebieghaus-Museum Alter Plastik Bildwerke der Sammlung Kaufmann. Band II. Frankfurt: Verlag Gutenberg-Melsungen.
• Şahin, G. K. 2008. Assos Arkaik, Klasik ve Hellenistik Dönem Kandilleri. Master’s thesis, Çanakkale Onsekiz Mart University.
• Şahin, S. 2014. Stadiasmus Patarensis. Itinera Romana Provinciae Lyciae. Lykia Eyaleti Roma Yolları. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Şenol, A. 1996. “Geç Rhodos Amphoralarının Batı Anadolu’daki Dağılım ve. Üretim Problemleri”. SBT 96: 165-172
• Thomas, R. 2015. “Naukratis: Lamps in Terracotta and Bronze.” In: A. Villing et al. (ed), Naukratis: Greeks in Egypt. The British Museum, Online Research Catalogue.
• Tietz, W. 2003. Der Golf von Fethiye: Politische, ethnische und kulturelle Strukturen einer Grenzregion vom Beginn der nachweisbaren Besiedlung bis in die römische Kaiserzeit. Bonn: Habelt.
• Topoleanu, F. 2012. Lampile Antice din coletiile Muzeului Judetean de Istorie şi Archeologie Prahova-Ploieşti. Bucharest: Oscar Print.
• Walters, H. B. 1914. Catalogue of the Greek and Roman Lamps in British Museum. London: Oxford University Press.
• Wiemer, H. U. 2002. Krieg, Handel und Priaterie: Untersuchungen zur Geschichte des hellenistischen Rhodes. Klio Beiträge zur Alten Geschichte Beihefte Neue Folge Band 6. Berlin: Akademia Verlag.