1880 YILINDA MAMURATÜ’L-AZİZ’DE NÜFUS, HASTALIK VE SUÇ ORANLARI

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 2, 31 - 56, 01.09.2016

Kürşat Çelik

Öz

İstatistikler içermiş oldukları zengin bilgilerden dolayı araştırmacıların en fazla müracaat ettiği kaynaklardan biridir. Osmanlı Devleti’nde farklı konular için istatistikler hazırlanmıştır. Günümüzde bu istatistikler kullanılarak çeşitli konular hakkında bilgi elde etmek mümkündür. Bu çalışma, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan 1880 tarihli istatistiğe göre hazırlanmıştır. İstatistikten elde edilen verilere göre Mamuratü’l-aziz’in nüfus, hastalık, ayan ve eşrafı ile suç oranları incelenerek değerlendirmeler yapılmıştır 1880 tarihli istatistiğe göre, Mamuratü’l-aziz Vilayeti’nin en kalabalık kazası
Mamuratü’l-aziz kazası olduğu, vilayet nüfusunun % 77’si Müslüman, % 23’ü gayr-i
Müslim’den oluştuğu tespit edilmiştir. Nüfus artışının çok fazla olmadığı vilayette
Müslüman ve gayr-i Müslim halkın farklı oranlarda bir nüfus artışına sahip olmadığı
ortaya çıkmıştır. Mamuratü’l-aziz’de yaşayan eşraf ve ayanlar incelendiğinde
şehrin ilim, ticaret, kültür ve idarî merkez olduğu yaşayan sakinlerinin unvanlarından
anlaşılmıştır. İstatistikteki beş aylık hasta bilgilerine göre şehirde en fazla
dizanteri, tifüs, ishal ve çiçek gibi salgın hastalıkların olduğu, ölümlerin de en fazla
bu hastalıklardan meydana geldiği görülmüştür. Suç ve suç oranları incelendiğinde,
Mamuratü’l-aziz merkezde sırasıyla ekonomik, şiddet, cinsel ve diğer suçlar
işlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mamuratü’l-aziz, İstatistik, Nüfus, Ayan, Hastalık, Suç

Mamuratü’l-aziz Population, Disease and Crime Rate in 1880

Öz

Statistics is one of the most important resources for researchers. Statistics
contains extensive information. In the Ottoman Empire statistics have been prepared
for different topics. Today, it is possible to obtain information about various issues
using these statistics. This study is based on Prime Ministry Ottoman Archives
statistics which dated 1880. Mamuratü’l-aziz’s population, disease, crime and
gentry rates were commentated according to the data that obtained from statistics.
According to statistics in 1880, Mamuratü’l-aziz is the most populous district of
the Mamuratü’laziz province. It was determined that 77% of population was Muslim
and 23% of the population was non-Muslims. The population growth in Mamuratü’l-aziz
was not too much and the populations growth rate was similar between
Muslim and non-Muslim population. Having studied the gentry living in Mamuratü’l-aziz and the titles of the
residents, it is understood that Mamuratü’l-aziz was a science, trade, cultural and
administrative center. According to a five-months patient data in Statistics, dysentery,
typhoid, diarrhea and epidemics such as flowers were the most common
diseases and most deaths were caused by these diseases. Having studied crime and
crime rates in Mamuratü’l-aziz, economic, violent, sexual and other crimes are
committed respectively.

Anahtar Kelimeler

Mamuratü’l-aziz, Statistics, Population, Gentry, Disease, Crime.