Öz
Son yıllarda hız kazanan sinirbilim araştırmaları beynin önemini ve bilinmeyen fonksiyonlarını
açıklamaya yardımcı olmaktadır. Özellikle erken çocuklukta beyin gelişiminin önemine dikkat çekilmekte ve bu evredeki müdahalelerin bilişsel gelişimi nasıl etkileyeceği vurgulanmaktadır.
Doğduğu anda bir bebeğin beyninde yüz milyar nöron vardır fakat bunların çoğu birbirine bağlı değildir.
0-3 yaş arasında bu nöronlar ses, görüntü, dokunma, tad alma ve koku alma uyaranlarıyla birbirine bağlanmaya başlar, bu bağlanma hızı saniyede 700-1000 gibidir. Nöronların bağlanması ve güçlenmesi çocuğun etrafındaki dünya ile ilişkisi arttıkça ve yakınında bulunan anne-babaya, aile üyelerine ve diğer bakıcılarına bağlandıkça oluşmaktadır. Bu erken sinaps bağlantıları çocuğun hayat boyu öğrenme kapasitesini olduğu gibi fiziki ve zihinsel iyilik halini de etkiler.
UNICEF’in de desteklediği araştırmalara bakarsak genetik kodumuz beyin gelişimimizi etkiler fakat beyni şekillendiren deneyimlerdir ve bu evrede erken müdahale çok önemlidir. Zira geç kalınırsa bilişsel gelişim bundan olumsuz etkilenecektir. Örneğin Charles Nelson’un Bükreş’te yürüttüğü erken müdahale projesinde iki yaşından önce bir aileye evlat verilen veya koruyucu ailesi olan kimsesiz çocukların gelişimlerinin normale yakın olduğu fakat bu yerleştirme iki yaşından sonra olursa bir aile yanında kalmanın olumlu etkileri olmadığı gözlemlenmiştir. Beynin ihtiyaçları kritik devrelerde karşılanmazsa sonradan düzeltmek için çok gayret gerekecektir ve sonuç her zaman olumlu olmayabilir. İleride daha ciddi problemlere yol açmaması için erken müdahale bilişsel gelişimi destekleyen en önemli yaklaşımlardandır.
Anahtar kelimeler: erken müdahale, bilişsel gelişim
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Erkan,S., 1993 Okulöncesi Eğitim Kurumlarında Hizmet İçi Eğitim. “9. YAPA Okul Öncesi Eğitimi
- Yaygınlaştırma Semineri”. 17-19 Haziran
- National Scientific Council on the Developing Child (2004). Young Children Develop in an Environment of
- Relationships: Working Paper No. 1. Retrieved from www.developingchild.harvard.edu
- National Scientific Council on the Developing Child (2007). The Timing and Quality of Early Experiences Combine to Shape Brain Architecture: Working Paper No. 5. Retrieved from www.developingchild. harvard.edu
- Nelson, C.A., Furtado, E.A., Fox, N.A., & Zeanah, C.H. (2009).The deprived human brain. American
- Scientist, 97, 222-229.
- Nelson CA, Zeanah CH, Fox NA, Marshall PJ, Smyke A, & Guthrie D (2007). Cognitive recovery in socially deprived young children: The Bucharest Early Intervention Project. Science, 318, 1937-1940.
- Oktay, A (1999). Yaşamın Sihirli Yılları. Okulöncesi Dönem, Epsilon Yayınları, İstanbul.
- Shonkoff, J.P., & Phillips, D.A. (Eds). (2000). From Neurons to Neighborhoods: The Science of Early Childhood DevelopmentNational Academies’ Press. Retrieved from http://www.nap.edu/catalog/9824. html
- Shore, Rima. (1997). Rethinking the Brain: New Insights into Early Development. New York: Families and
- Work Institute.
- Siegel, D. J. (1999). The Developing Mind. New York: Guilford Press
Öz
Son yıllarda hız kazanan sinirbilim araştırmaları beynin önemini ve bilinmeyen fonksiyonlarını açıklamaya yardımcı olmaktadır. Özellikle erken çocuklukta beyin gelişiminin önemine dikkat çekilmekte ve bu evredeki müdahalelerin bilişsel gelişimi nasıl etkileyeceği vurgulanmaktadır. Doğduğu anda bir bebeğin beyninde yüz milyar nöron vardır fakat bunların çoğu birbirine bağlı değildir. 0-3 yaş arasında bu nöronlar ses, görüntü, dokunma, tad alma ve koku alma uyaranlarıyla birbirine bağlanmaya başlar, bu bağlanma hızı saniyede 700-1000 gibidir. Nöronların bağlanması ve güçlenmesi çocuğun etrafındaki dünya ile ilişkisi arttıkça ve yakınında bulunan anne-babaya, aile üyelerine ve diğer bakıcılarına bağlandıkça oluşmaktadır. Bu erken sinaps bağlantıları çocuğun hayat boyu öğrenme kapasitesini olduğu gibi fiziki ve zihinsel iyilik halini de etkiler. UNICEF’in de desteklediği araştırmalara bakarsak genetik kodumuz beyin gelişimimizi etkiler fakat beyni şekillendiren deneyimlerdir ve bu evrede erken müdahale çok önemlidir. Zira geç kalınırsa bilişsel gelişim bundan olumsuz etkilenecektir. Örneğin Charles Nelson’un Bükreş’te yürüttüğü erken müdahale projesinde iki yaşından önce bir aileye evlat verilen veya koruyucu ailesi olan kimsesiz çocukların gelişimlerinin normale yakın olduğu fakat bu yerleştirme iki yaşından sonra olursa bir aile yanında kalmanın olumlu etkileri olmadığı gözlemlenmiştir. Beynin ihtiyaçları kritik devrelerde karşılanmazsa sonradan düzeltmek için çok gayret gerekecektir ve sonuç her zaman olumlu olmayabilir. İleride daha ciddi problemlere yol açmaması için erken müdahale bilişsel gelişimi destekleyen en önemli yaklaşımlardandır
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Erkan,S., 1993 Okulöncesi Eğitim Kurumlarında Hizmet İçi Eğitim. “9. YAPA Okul Öncesi Eğitimi
- Yaygınlaştırma Semineri”. 17-19 Haziran
- National Scientific Council on the Developing Child (2004). Young Children Develop in an Environment of
- Relationships: Working Paper No. 1. Retrieved from www.developingchild.harvard.edu
- National Scientific Council on the Developing Child (2007). The Timing and Quality of Early Experiences Combine to Shape Brain Architecture: Working Paper No. 5. Retrieved from www.developingchild. harvard.edu
- Nelson, C.A., Furtado, E.A., Fox, N.A., & Zeanah, C.H. (2009).The deprived human brain. American
- Scientist, 97, 222-229.
- Nelson CA, Zeanah CH, Fox NA, Marshall PJ, Smyke A, & Guthrie D (2007). Cognitive recovery in socially deprived young children: The Bucharest Early Intervention Project. Science, 318, 1937-1940.
- Oktay, A (1999). Yaşamın Sihirli Yılları. Okulöncesi Dönem, Epsilon Yayınları, İstanbul.
- Shonkoff, J.P., & Phillips, D.A. (Eds). (2000). From Neurons to Neighborhoods: The Science of Early Childhood DevelopmentNational Academies’ Press. Retrieved from http://www.nap.edu/catalog/9824. html
- Shore, Rima. (1997). Rethinking the Brain: New Insights into Early Development. New York: Families and
- Work Institute.
- Siegel, D. J. (1999). The Developing Mind. New York: Guilford Press
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Bölüm | Sözel Bildiri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 24 Haziran 2015 |
| Gönderilme Tarihi | 19 Haziran 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 Uluslararası Katılımlı 3. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongre Kitabı |
