İslâm Hukukunda Akrabalık Sebebi İle Evlendirme Velâyeti Hakkı

Yıl 2019, Sayı: 33, 391 - 422, 30.04.2019

Mustafa Genç

Öz

Genel olarak velâyet, ihsanda bulunmak, iyilikte yardımlaşmak, zayıflara yardım etmek, muhtaçların ihtiyaçlarını karşılamak gibi aklın ve dînin güzel saydığı maslahatlar için meşrû kılınmıştır. Anılan maslahatlar çerçevesinde bu kavram, fıkhî açıdan bir hukûkî temsil müessesesini ifade eder ve konularına göre şahıs ve mallarla ilgili olarak iki kısma ayrılır. Evlendirme velâyeti şahıs üzerinde velâyetin bir çeşididir ve evlenmenin gayelerinin en güzel bir şekilde gerçekleştirilmesi için meşrû kılınmış şer‘î bir haktır. Bu hak birtakım sebeplerle kazanılır. Fıkıh bilginleri bu sebeplerin tespitine büyük bir özen göstermişler ve onların bir kısmını ittifakla evlendirme velâyetinin sebeplerinden saymışlardır. Onlardan birisi de akrabalıktır ve bu konuda akrabalık denilince öncelikle asabe akla gelir. Ancak asabenin dışındaki yakınların velâyetini kabul edenler de vardır. Akrabalık sebebi ile veli olan kişi, velilerin tertîbine göre sırası gelince -evlenecek kişinin maslahatını ve imkânlar ölçüsünde âilesinin şerefini gözeterek- velâyet hakkını kullanır. Bu makalede, akrabalık sebebiyle velâyet hakkı kazananların tespiti ile bu hakkı kazananların tertîbi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akrabalık, Evlendirme Velâyeti, Velâyet, Velâyet Hakkı, Velilerin Tertibi

Guardianship Right for Marriage Based on Consanguinity in Islamic Law

Öz

In general terms, guardianship was legitimized for certain affairs that are accepted by the mind and religion as beneficial such as helping each other on goodness, and meeting the requirements of people in need. Within the framework of the mentioned affairs, this term defines a judicial representation from the fiqh point of view, and based on the topic, it is divided into two parts as individuals and goods. Guardianship for marriage is a kind of parental right on an individual and it is a legitimized religious right for the best implementation of the objectives of a marriage. This right can be gained based on certain reasons. Fiqh scholars meticulously worked on determination of these reasons and they concerted some of these as the reasons of guardianship for marriage. One of these reasons is the consanguinity and when the issue is consanguinity, the term asabe comes to the mind. However, there are individuals who accept the guardianship for the relatives other than the asabe. An individual, who has been a guardian based on consanguinity, uses his/her guardianship when the individual takes his/her turn on the guardianship gradation-considering the honor of the family within the bounds of possibility and considering the marriage reason of the person. In this article, it was aimed at determining the individuals, who gain the guardianship based on consanguinity, and the gradating of these right-owners.

Anahtar Kelimeler

Kinship, Guardianship for Marriage, Guardianship, Guardianship Right, Gradate of Guardians