The Evaluation of Bay‘ Al-Wafa Used As A Financial Way From The Perspective of Islamic Law

Yıl 2016, Sayı: 27, 257 - 286, 30.04.2016

Kamil Yelek

Öz

Since Islam strictly prohibits interest, some fınancıal ways and Shariah solu tions were developed in order to respond people’s financial needs without involving interest. Historically, one of the solutions for financial supply without interest is bay‘ al wafa. This is a type of contract that was created in Vth/XIst century in order to supply the money needed by people without explicitly using interest, securitize the lenders’ money due and allow to gain benefit in return for the money due. Hanafi (legal) scholars, state that this hīla al-Shar’iyya (legal stratagems) in response to riba/interest and a transaction that emerged/developed as a custom between people. While emerged in areas that Turks lived such as Bukhara, Samarkand, Balkh, Transoxiana and Nasaf was particular to these regions at first, this practice spread to other muslim regions and receive acceptance. In this study, legal status of bay‘ al-wafa is examined according to Hanafi school as a finan cial tool and some evaluations are presented.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law , Bay‘ al-wafa , Hīla al-Shar’iyya , Contract , Finance

Bir Finansman Yöntemi Olarak Kullanılan Bey‘ bi’l-Vefânın İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi

Öz

İslam dini faizi şiddetle yasakladığı için, faize bulaşmadan insanların finansal ihtiyaçlarına cevap verebilecek bir takım finasman yöntemleri ve şer‘i çıkış yolları geliştirilmiştir. Tarih içerisinde faizsiz yoldan finans temini için geliştirilrmiş işlemlerden biri de bey‘ bi’l-vefâdır. Bu, insanların açıktan açığa faize düşmeden ihtiyaç duyduğu parayı temin etme, borç verene alacağını teminat altına alma ve alacağı karşılığında menfaat sağlama imkânı verecek bir usul ve gayeyle, V/XI. yüzyılda ihdâs edilen bir akid türü dür. Hanefi fukahâsı, bunun, faize karşı bir hile-i şeriyye ve insanlar arasında örf haline gelen bir satış olduğunu söylemektedir. Bu uygulama ilk başta Türklerin meskûn olduğu Buhâra, Semerkand, Belh, Maverâünnehir ve Nesef civarında ortaya çıkıp sadece o bölgeye has iken, daha sonra diğer İslam beldelerine de yayılarak kabul görmüştür. Bu çalışmada bir finansman yöntemi olarak kullanılan bey‘ bi’l-vefânın fıkhî durumu Hanefî mezhebi özelinde tahlil edilerek bazı değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İslam hukuku , Bey‘ bi’l-vefâ , Hile-i şeriyye , Akit , Finans