The Nagorno-Karabakh Conflict from the Perspective of International Law and the Armistice Agreement Ending the Second Nagorno-Karabakh War

Year 2022, Volume: 80 Issue: 3, 1021 - 1065, 05.10.2022

Cüneyt Yüksel Hamza Yüce

https://doi.org/10.26650/mecmua.2022.80.3.0010

Abstract

The long-standing tensions between Azerbaijan and Armenia in the South Caucasus, which became a frozen conflict for many years due to the Nagorno-Karabakh dispute, evolved into an armed conflict in the last months of 2020. This conflict is known as the Second Nagorno-Karabakh War and lasted for 44 days. Even though Armenia is the party responsible for starting the war by committing armed attacks on Azerbaijan, Azerbaijan immediately responded to these unlawful acts on the grounds of its right to self-defense. This war caused many casualties for both sides and ended with the Armistice Agreement signed on November 9, 2020.
The first section of this article focuses particularly on the previous ceasefire processes and diplomatic initiatives as well as their historical development prior to the Second Nagorno-Karabakh War. The second section addresses the start of the Second Nagorno-Karabakh War alongside the violations of international humanitarian law and international human rights law Armenia committed during the war. The final section examines in detail the provisions of the Armistice Agreement of November 9, 2020. This article’s conclusion underlines that no provision is present in the Armistice Agreement that determines the final status of the Nagorno-Karabakh region. Hence, the Nagorno-Karabakh dispute is still an actual conflict that must be subjected to a resolution. Therefore, it is important to have the relevant actors, including Turkey, put effort into achieving a final peace agreement as well as a long-term peaceful settlement regarding the status of the Nagorno-Karabakh region.

Keywords

Nagorno-Karabakh conflict, Second Nagorno-Karabakh War, Armistice Agreement of November 9, 2020, Azerbaijan, Armenia, international law, international humanitarian law, international human rights law

Uluslararası Hukuk Açısından Dağlık Karabağ Sorunu ve İkinci Dağlık Karabağ Savaşı’nı Sona Erdiren Ateşkes Andlaşması

Abstract

Güney Kafkasya’da Azerbaycan ile Ermenistan arasında Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle uzun yıllardır dondurulmuş bir ihtilaf olarak devam eden gerginlik 2020 yılının son aylarında yerini geniş kapsamlı bir silahlı çatışmaya bırakmıştır. İkinci Dağlık Karabağ Savaşı olarak adlandırılan bu çatışma süreci 44 gün sürmüştür. Ermenistan ilk saldırıyı başlatan taraf olsa da Azerbaycan buna derhal meşru müdafaa hakkıyla karşılık vermiş ve savaş boyunca sağladığı askeri üstünlük ile önemli kazanımlar elde etmiştir. İki taraf için de ağır zayiatlar doğuran bu çatışmalar 9 Kasım 2020 tarihinde imzalanan Ateşkes Andlaşması ile sona ermiştir.
Bu makalede, ilk olarak Dağlık Karabağ sorununun tarihi gelişimi ortaya konulmakta ve bu arka plandan hareketle İkinci Dağlık Karabağ Savaşı ile bu savaşı bitiren 9 Kasım 2020 tarihli Ateşkes Andlaşması uluslararası hukuk açısından detaylı bir şekilde ele alınmaktadır. İlk bölümde özellikle geçmiş ateşkes süreçlerine ve diplomatik girişimlere odaklanılmaktadır. İkinci bölümde ise İkinci Dağlık Karabağ Savaşı’nın başlangıcı ile birlikte savaş boyunca Ermenistan tarafından gerçekleşmiş olan uluslararası insancıl hukuk ve uluslararası insan hakları hukuku ihlalleri değerlendirilmektedir. Son bölümde ise 9 Kasım 2020 tarihli Ateşkes Andlaşması’nın hükümleri detaylı bir şekilde incelenmektedir. Bu değerlendirmelerin neticesinde 9 Kasım 2020 tarihli Ateşkes Andlaşması’nda Dağlık Karabağ bölgesinin nihai statüsünü belirleyen herhangi bir hükmün yer almadığının altı çizilmektedir. Bu nedenle Dağlık Karabağ sorunu çözülmesi gereken güncel bir mesele olarak varlığını sürdürmeye devam etmektedir. Dolayısıyla makalede, Dağlık Karabağ bölgesinin nihai statüsüne ilişkin bir barış andlaşmasının imzalanması ve böylece kesin bir çözümün sağlanabilmesi için Türkiye’nin de içerisinde yer aldığı ilgili aktörlerin çaba göstermesinin önemi vurgulanmaktadır.

Keywords

Dağlık Karabağ Sorunu, İkinci Dağlık Karabağ Savaşı, 9 Kasım 2020 tarihli Ateşkes Andlaşması, Azerbaycan, Ermenistan, Uluslararası Hukuk, Uluslararası İnsancıl Hukuk, Uluslararası İnsan Hakları Hukuku

References

• Abilov S ve Isayev I, ‘The Consequences of the Nogorno-Karabakh War for Azerbaijan and the Undeniable Reality of Khojaly Massacre: A View from Azerbaijan’ (2016) 45 Polish Political Science Yearbook 291-303. google scholar
• Abilov S, ‘OSCE Minsk Group: Proposals and Failure, the View from Azerbaijan’ (2018) 20(1) Insight Turkey, 143-164. google scholar
• Abdullahzade C, ‘Dağlık Karabağ Sorununda Ermenistan’ın Rolü ve Sorumluluğu’ (2021) 69(4) AÜHFD 1541-1568. google scholar
• Abdullahzade C, Hukuki Yönleriyle Dağlık Karabağ Sorunu, (2. Bası, Adalet 2014). google scholar
• Akçay D, ‘The Relativity of Self-Determination Conceptions Regarding the Nagorno-Karabakh Conflict’ (2020) (41) Review of Armenian Studies, 77-106. google scholar
• Aliyev A, Azerbaycan Uluslararası Suçların Hedefinde: Hukuki İnceleme, (Nurlar NPM 2018). google scholar
• Antonenko O, ‘Self Regulating Ceasefire’ (2005) (17) Accord 42. google scholar
• Askerov A, ‘The Nagorno Karabakh Conflict: The Beginning of the Soviet End’ iç Ali Askerov, Stefan Brooks ve Lasha Tchantouridze (edr), Post-Soviet Conflicts: The Thirty Years’ Crisis (Lexington Books 2020). google scholar
• Aslanlı A, ‘Karabağ Sorununda Ateşkesin Kısa Tarihi’ (2020) (300) SETA Perspektif 1-5 <https://setav.org/assets/uploads/2020/11/P300.pdf> Erişim Tarihi 10 Mayıs 2021. google scholar
• Aslanlı A, Karabağ Sorunu ve Türkiye Ermenistan İlişkileri (Berikan 2015). google scholar
• Aust A, Modern Treaty Law and Practice (2. Bası, Cambridge University Press 2007). google scholar
• Avaikan S, Nagorno Karabagh: Legal Aspect (5. Bası, MIA 2015). google scholar
• Azerbaycan – Ermenistan Savaşında Ermenistan Silahlı Kuvvetleri Tarafından Gerçekleştirilen İnsan Hakları İhlallerine İlişkin Rapor (Kamu Denetçiliği Kurumu Raporu) (2020) <https://www.ombudsman.gov.tr/document/raporlar/kdk-pdf/AzerbaycanRaporu/mobile/index.html> Erişim Tarihi 19 Nisan 2021. google scholar
• Azerbaycan İnsan Hakları Komiserliği (Ombudsman) <https://ombudsman.az/en/>Erişim Tarihi 19 Nisan 2021. google scholar
• Azerbaycan Savunma Bakanlığı, <https://mfa.gov.az/en>Erişim Tarihi 19 Nisan 2021. google scholar
• Broers L, ‘From “Frozen Conflict” to Enduring Rivalry: Reassessing the Nagorny Karabakh Conflict’ (2015) 43(4) Nationalities Papers 556-576. google scholar
• Broers L, ‘The Nagorny Karabakh Conflict: Defaulting to War’ (2016) Chatham House <file:///C:/Users/user/Downloads/NK%20paper%2024082016%20WEB.pdf> Erişim Tarihi 19 Nisan 2021. google scholar
• Caferov N ve Aslanlı A, ‘Karabağ Sorununda Ateşkes ve Rusya’ (2016) (53) Ermeni Araştırmaları 239-260. google scholar
• Carley P, ‘Nagorno-Karabakh: Searching For a Solution’ (1998) A United States Institute of Peace Roundtable Report <https://www.usip.org/sites/default/files/PW25-Nagorno-Karabakh.PDF> Erişim Tarihi 19 Mayıs 2021. google scholar
• Caşın MH ve Kısacık S, Kafkasya’da Azerbaycan – Ermenistan Uyuşmazlığı: Çatışma – Barış Sarkacı (Seçkin 2017). google scholar
• Chorbaijan L, ‘Introduction’ iç Levon Chorbaijan (ed), The Making of Nagorno-Karabagh: From Secession to Republic (Palgrave 2001) google scholar
• Cornell SE, ‘The Armenian-Azerbaijani Conflict and European Security’ iç Svante Cornell (ed), The Irternational Politics of the Armenian-Azerbaijani Conflict: The Original “Frozen Conflict” and European Security (Palgrave Macmillan 2017). google scholar
• Cornell SE, ‘Turkey and the Conflict in Nagorno Karabakh: A Delicate Balance’ (1998) 34(1) Middle Eastern Studies 51-72. google scholar
• Cornell SE, Azerbaijan Since Independence (Routledge 2011). google scholar
• De Wall T, Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War (10. Yıl Bası, New York University Press 2013) google scholar
• Ermenistan’ın Azerbaycan’a Saldırması ile Başlayan Gerilim ve Çatışma Sürecinde Yaşanan Hak İhlalleri ve Türkiye’deki Ermeni Vatandaşlarımızın Durumuna İlişkin Rapor, TBMM, <https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/docs/2021/azerbaycan_rapor.pdf> Erişim Tarihi 2 Haziran 2021. google scholar
• Grant TD, ‘Frozen Conflicts and International Law’ (2017) 50(3) Cornell International Law Journal 361-413. google scholar
• Handbook on United Nations Multidimensional Peacekeeping Operations <https://peacekeeping.un.org/sites/default/files/peacekeeping-handbook_un_dec2003_0.pdf> Erişim Tarihi 10 Nisan 2021. google scholar
• Hekimoğlu MM, ‘Self-Determinasyon Bağlamında Dağlık Karabağ Sorunu’ (2015) 11(41) Uluslararası Hukuk ve Politika 103-121. google scholar
• Henckaerts JM, ‘History and Sources’ iç Ben Saul ve Dapo Akande (edr), The Oxford Guide to International Humanitarian Law (Oxford University Press 2020). google scholar
• Henckaerts JM ve Doswald-Beck L, Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf-Adet) Hukuku, Emre Öktem vd. (çev) (GSÜ Hukuk Yayınları 2005). google scholar
• Henriksen A, International Law (Oxford University Press 2017). google scholar
• Holbrooke R, To End a War (Modern Library 1999). google scholar
• Human Rights Watch Report, <https://www.hrw.org/news/2020/10/30/armenia-cluster-munitions-kill-civilians-azerbaijan> Erişim Tarihi 19 Nisan 2021. google scholar
• Jacob B ve Jackson R, , ‘Chapter Six: Peacekeeping’ iç Conflict Resolution in the Twenty-First Century: Principles, Methods, and Approaches (University of Michigan Press 2009). google scholar
• Kaya İ, Yüksel C, Şimşek GE, Uluslararası Hukuk Pratik Çalışma Kitabı (Seçkin 2020). google scholar
• Krüger H, The Nagorno-Karabakh Conflict: A Legal Analysis (Springer 2010). google scholar
• Merezhko O, The Problem of Nagorno-Karabakh and International Law (Dmitry Burago Publishing House 2014). google scholar
• Öktem AE, Aküzüm HU ve Uzun MC, ‘Hocalı Soykırımı Hakkında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Başvuru İmkanı Üzerine’ (2020) 15(193-194) Bahçeşehir Üniversitesi HFD 1081-1125. google scholar
• Özarslan BB, ‘Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi Açısından Hocalı Katliamı’ (2014) 4(1) Hacettepe HFD, 187-214. google scholar
• Öztarsu MF, ‘Dağlık Karabağ Sorunu: Çözüm Arayışlarında Minsk Grubu ve Bölgesel Aktörlerin Rolü’ iç Nezir Akyeşilmen (ed), Barışı Konuşmak: Teori ve Pratikte Çatışma Yönetimi (Odtü Yayıncılık 2012). google scholar
• Potier T, Conflict in Nagorno-Karabakh, Abkhazia and South Ossetia: A Legal Appraisal (Kluwer Law International 2001). google scholar
• Potier T, ‘Referendum to Determine Nagorno Karabakh’s Final Status: A Critical Appraisal’ (2012) 32(2) Journal of Muslim Minority Affairs, 269-276. google scholar
• Quenivet N, ‘Human Rights Law and Peacekeeping Operations’ iç Marco Odello ve Ryszard Piotrowicz (edr), International Military Missions and International Law, (Martinus NP, 2011). google scholar
• Rasizade A, ‘Azerbaijan’s Prospects In Nagorno–Karabakh’ (2011) 15(2) World Affairs: The Journal of International Issues 140-164. google scholar
• Rusya Savunma Bakanlığı Dağlık Karabağ Barış Gücü Misyonu, <https://eng.mil.ru/en/russian_peacekeeping_forces.htm> Erişim Tarihi 19 Nisan 2021. google scholar
• Sarvarian A, ‘The Artsakh Question: An Analysis Of Territorial Dispute Resolution in International Law’ (2008) 9 (1) Melbourne Journal of International Law 190-216. google scholar
• Schabas WA, Genocide in International Law (2. Bası, Cambridge University Press 2009). google scholar
• Shaw MN, International Law (8. Bası, Cambridge University Press 2017). google scholar
• Solis GD, The Law of Armed Conflict (Cambridge University Press 2010). google scholar
• TC Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, ‘Azerbaycan Belgelerinde Ermeni Sorunu’ (2001) <file:///C:/Users/user/Downloads/azerbaycan_belgelerinde_ermeni_sorunu_1918_1920.pdf> Erişim Tarihi 2 Haziran 2021. google scholar
• Vilen H, ‘Planning a Peace-Keeping Mission for the Nagorno Karabakh Conflict’ (1996) 27(1) Security Dialogue 91-94. google scholar