Cezai Mirasçılıktan Çıkarma Sebepleri

Yıl 2023, Cilt: 81 Sayı: 2, 547 - 588, 02.10.2023

Hatice Kübra Ercoşkun Şenol

https://doi.org/10.26650/mecmua.2023.81.2.0009

Öz

Cezai mirasçılıktan çıkarma sebeplerine ilişkin Türk Medeni Kanunu’nun 510. maddesine göre mirasbırakan, saklı paylı bir mirasçı kendisine veya yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlediği takdirde bu mirasçıyı mirasçılıktan çıkarabilir. Yine mirasbırakan, saklı paylı mirasçı kendisine veya aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmediği takdirde bu mirasçıyı ölüme bağlı bir tasarrufla mirasçılıktan çıkarabilir. Ancak ne söz konusu Kanun maddesinde ne de gerekçesinde, kimlerin mirasbırakanın yakını veya aile üyesi sayıldığı, hangi suçların ağır suç kapsamına girdiği, aile hukukundan doğan yükümlülüklerin önemli ölçüde yerine getirilmemesinden ne anlaşılması gerektiği belirtilmiştir. Konuya ilişkin yargı kararları birbiriyle çeliştiği gibi öğretide de farklı görüşler vardır. Bununla birlikte günümüzde mirasbırakanın tasarruf özgürlüğünün genişletilmesi yönündeki eğilimin giderek güçlendiği gözlenmektedir. Cezai mirasçılıktan çıkarma sebeplerine ilişkin Kanun’da açıkça düzenlenmeyen tartışmalı meselelerde de daima mirasbırakanın tasarruf özgürlüğünü genişleten yoruma üstünlük tanınmalıdır. Cezai mirasçılıktan çıkarmanın yaratacağı sonuçlar ise Türk Medeni Kanunu’nun 511. maddesinde düzenlenmiştir. Ancak bu hüküm ve sonuçların doğabilmesi için çıkarma sebebinin tasarrufta belirtilmesi gerekir. Aksi hâlde Türk Medeni Kanunu’nun 512. maddesine göre tasarruf mirasçının saklı payı dışında yerine getirilir. Yine bu hükme göre mirasçılıktan çıkarma sebebinin varlığının çıkarmadan yararlanan mirasçılar tarafından ispat edilemediği hâllerde de tasarruf, mirasçının saklı payı dışında yerine getirilir. Fakat mirasbırakanın mirasçılıktan çıkarmaya ilişkin tasarrufu çıkarma sebebi hakkında düştüğü yanılma yüzünden yaptığı hâllerde, saklı paylı mirasçı, mirasbırakanın sebep hakkında yanılmış olduğunu ispatlayarak tüm miras payını alabilir. Cezai mirasçılıktan çıkarma sebeplerinin veya bunlara benzer sebeplerin gerek miras hukukunda gerek miras hukuku dışında yarattığı farklı hüküm ve sonuçlar da bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Saklı Pay, Saklı Paylı Mirasçı, Mirasçılıktan Çıkarma, Ağır Suç, İhlal

Reasons For Criminal Disinheritance

Öz

Article 510 of the Turkish Civil Code outlines the grounds for disinheritance. If an heir with a reserved share commits a grave crime against the legator or one of his relatives, the legator may remove this heir from the inheritance through a disposition mortis causa. Furthermore, if the heir with the reserved share does not fulfill his/her obligations arising from family law against legator or his/her family members substantially, the legator can remove this heir from the inheritance through disposition mortis causa. However, neither the article in question nor its preamble specify who is considered a relative or family member of the legator or which crimes fall within the scope of a serious offense. Moreover, what should be understood from the significant nonfulfillment of the obligations arising from family law is not specified. As the judicial decisions on the subject contradict each other, the views on the doctrine related to the subject are different. However, nowadays, it is observed that the tendency to recognize superiority to the will of the legator is becoming stronger. In the controversy of disinheritance for criminal reasons that are not regulated explicitly in the law, the interpretation that recognizes superiority to the will of the legator should always be given priority. Article 511 of the Turkish Civil Code specifies the repercussions of disinheritance for criminal reasons. The reason for disinheritance must be stated in the disposition mortis causa for these provisions and outcomes to take effect. Otherwise, according to Article 512 of the Turkish Civil Code, the disposition is executed with the exception of the heir’s reserved share. Moreover, according to this provision, the disposition mortis causa is carried out other than the reserved share of the heir if the existence of the reason for disinheritance cannot be proven by the heirs benefiting from the disinheritance. However, if the legator makes an error regarding the reason for the disinheritance, the heir with the reserved share can take the entire inheritance share by proving that the legator made a mistake. There are also various provisions and consequences created by the disinheritance for criminal or similar reasons, both within and outside the law of inheritance.

Anahtar Kelimeler

Reserved share, Heir with reserved share, Disinheritance, Grave crime, Breach

Kaynakça

• Abt D, in Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Erbrecht, Art. 457 - 640 ZGB, Peter Breitschmid und Alexandra Jungo (hrsg) (3. Auflage, Schulthess 2016). google scholar
• Aksu M, ‘MK m. 181 II Hükmünün Gizli Bir Mirastan Yoksunluk Sebebi Olarak Değerlendirilmesi’ Prof Dr Hüseyin Hatemi’ye Armağan C 1 (Vedat 2009) 251-272. google scholar
• Antalya OG, Mirastan Feragat Sözleşmesi (Alkım 1999). [Feragat] google scholar
• Antalya OG, Marmara Hukuk Yorumu C III, Miras Hukuku (4. Bası, Seçkin 2019). [Miras] google scholar
• Aral F ve Ayrancı H, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri (9. Bası, Yetkin 2012). google scholar
• Artuk ME ve diğerleri, Ceza Hukuku Genel Hükümler (13. Bası, Adalet 2019). google scholar
• Ayan M, Miras Hukuku (9. Bası, Seçkin 2016). google scholar
• Ayiter N ve Kılıçoğlu A, Miras Hukuku (2. Bası, Savaş 1991). google scholar
• Badertscher P, in Orell Füssli Kommentar, ZGB Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Jolanta Kren Kostkiewicz und andere (hrsg) (3. Auflage, Orell Füssli 2016). google scholar
• Baydar U, Türk Medeni Kanununa Göre Mirasçılıktan Çıkarma, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İÜSBE 2005). google scholar
• Baygın C, Türk Miras Hukukunda Alacaklıların Korunması (Seçkin 2005). google scholar
• Baygın C, Soybağı Hukuku (On İki Levha 2010). [Soybağı] google scholar
• Belgesay MR, Türk Kanunu Medenisi Şerhi II Aile Hukuku (3. Bası, İÜHF Yayınları 1952). google scholar
• Berki AH, Miras ve Tatbikat (3. Bası, Yargıçoğlu Matbaası 1968). google scholar
• Berki Ş, ‘Türk Medenî Kanununda Miras Hukukunun Esasları’ (1971) 28 (1) AÜHFD 309-321. google scholar
• Berki Ş, Miras Hukuku (AÜHF Yayınları 1975). [Miras] google scholar
• Birinci Uzun T, ‘Erginlerin veya Kısıtlıların Evlat Edinilmesinde Evlat Edinenin Altsoyunun Açık Muvafakatinin Bulunması Koşulu’ (2017) 19 (Özel Sayı: Prof Dr Şeref Ertaş’a Armağan) DEÜHFD 535-572. google scholar
• Breitschmid P und andere, Erbrecht (Schulthess 2010). google scholar
• Bürgi K, in Orell Füssli Kommentar, ZGB Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Jolanta Kren Kostkiewicz und andere (hrsg) (3. Auflage, Orell Füssli 2016). google scholar
• Çabri S, Miras Hukuku Şerhi (TMK m. 495-574) Cilt - I (On İki Levha 2018). google scholar
• Çağa T, ‘Medenî Kanunumuzun Mahfuz Hisse Sistemi ve Mahfuz Hissenin Şartları’ (1949) 15 (4) İÜHFM 1021-1147. google scholar
• Çakın N, ‘Türk Hukukunda Mirastan Iskat İle İlgili Problemler’ (1974) (3) ABD 523-536. google scholar
• Çakır AC, Sağ Kalan Eşin Mirasçılığı (On İki Levha 2018). google scholar
• Çilenti Konuralp A, ‘Türk-İsviçre Hukukunda Yardım Nafakası Yükümlülüğünün Hakkaniyete Aykırılık Nedeniyle Azaltılması veya Kaldırılması’ (2020) 22 (2) DEÜHFD 1021-1051. google scholar
• Çubukgil R, ‘Mirastan Adi İskatın Hukuki Mahiyeti ve Sebepleri’ (1950) 7 (3) AÜHFD 441-467. [‘Adi İskat’] google scholar
• Çubukgil R, ‘Medenî Kanunumuzda Mirastan Adi İskatın Hüküm ve Neticeleri’ (1951) 8 (3) AÜHFD 595-609. [‘Hüküm ve Netice’] google scholar
• Demiral M, ‘Aile Bağlarının Ortadan Kalktığı Hallerde Yardım Nafakası Talebinin Yerindeliği Hakkında Bir Yargıtay Karar İncelemesi’ (2009) 11 (Özel Sayı: Prof. Dr. Bilge UMAR’a Armağan) 1111-1138. google scholar
• Demirsatan B, ‘Yoksulluğa Karşı Bir Tedbir Olarak Yardım Nafakası (MK m. 364-366)’ iç 6. Uluslararası Suç ve Ceza Film Festivali, Yoksulluk, Tebliğler (On İki Levha 2017) 69-99. google scholar
• Dural M, Miras Sözleşmeleri ( İÜHF Yayınları 1980). google scholar
• Dural M ve Öz T, Türk Özel Hukuku Cilt IV, Miras Hukuku (16. Bası, Filiz Kitabevi 2021). google scholar
• Ergüne MS, Vasiyetnamenin Yorumu (On İki Levha 2011). google scholar
• Eren F, Borçlar Hukuku Özel Hükümler (7. Bası, Yetkin 2019). google scholar
• Ersöz O, ‘Mirasçılıktan Cezalandırıcı Çıkarma’ (2019) 7 (14) UMD 195-254. google scholar
• Fankhauser R, in Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Erbrecht, Art. 457 - 640 ZGB, Peter Breitschmid und Alexandra Jungo (hrsg) (3. Auflage, Schulthess 2016). [CHK] google scholar
• Fankhauser R, in Orell Füssli Kommentar, ZGB Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Jolanta Kren Kostkiewicz und andere (hrsg) (3. Auflage, Orell Füssli 2016). [OFK] google scholar
• Genç AA, ‘Saklı Paylı Mirasçıların Alacaklılarının ve İflas İdaresinin Tenkis Davası Açma Hakkı (TMK m. 562)’ (2020) 28 (2) SÜHFD 511-542. google scholar
• Göktürk HA, Miras Hukuku (Siyasi Bilgiler Okulu Neşriyatı 1937). google scholar
• Gönensay S ve Birsen K, Miras Hukuku (2. Bası, İÜHF Yayınları 1963). google scholar
• Guhl T und andere, Das Schweizerische Obligationenrecht (9. Auflage, Schulthess 2000). google scholar
• Güleryüz MT ve Zorluoğlu Yılmaz A, ‘Bir Anglo - Amerikan Hukuku Müessesesi Olarak Cezalandırıcı Tazminatın [Punitive Damages] Bazı Türk Hukuk Müesseseleri İle Mukayesesi’ (2019) 31 (141) TBBD 325-362. google scholar
• Güvenç F, ‘Mirastan Iskata Karşı Açılacak Davanın Niteliği ve Bu Davadaki İspat Yükü’ (1987) 61 (10-11-12) İBD 669-677. google scholar
• Hatemi H, Miras Hukuku (5. Bası, Vedat Kitapçılık 2014). google scholar
• Hekim A ve Kaplan MB, ‘Cezalandırıcı Tazminat ve Medeni Ceza Kavramlarının Karşılaştırılması’ iç Başak Baysal (ed) Sorumluluk Hukuku (On İki Levha 2017) 165-188. google scholar
• Hofer S, in Berner Kommentar Bd./Nr. I/1, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Einleitung und Personenrecht, Einleitung, Art. 1-9 ZGB, Heinz Hausheer und Hans Peter Walter (hrsg) (Stampfli 2012). google scholar
• Hrubesch-Millauer S, in Orell Füssli Kommentar, ZGB Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Jolanta Kren Kostkiewicz und andere (hrsg) (3. Auflage, Orell Füssli 2016). google scholar
• Huguenin C, Obligationenrecht - Allgemeiner und Besonderer Teil (Schulthess 2012). google scholar
• İmre Z, Türk Miras Hukuku (4. Bası, İÜHF Yayınları 1978). google scholar
• İmre Z ve Erman H, Miras Hukuku (7. Bası, Der 2010). google scholar
• İnan AN, Ertaş Ş ve Albaş H, Türk Medeni Hukuku, Miras Hukuku (9. Bası, Bilge 2015). google scholar
• İşgüzar H, Yeni Türk Medeni Kanunu’na Göre Miras Hukuku Hükümlerindeki Değişiklikler ve Yenilikler (Yetkin 2003). google scholar
• Kahveci N, ‘Alman Medeni Kanununda Saklı Paydan Uzaklaştırma Sebeplerine İlişkin Yapılan Değişiklikler ve Türk-İsviçre Hukuku ile Karşılaştırılması’ (2013) 8 (Özel Sayı: Prof Dr Aydın Zevkliler’e Armağan) YÜE-D 1483-1524. google scholar
• Kılıçoğlu A, ‘Mirastan Iskat Konusunda İkinci Hukuk Dairesi’nin Hukuk Dışı Bir Kararı’ (1995) 1 TBBD 39-58. [‘Mirastan Iskat’] google scholar
• Kılıçoğlu AM, Miras Hukuku (6. Bası, Turhan Kitabevi 2015). [Miras] google scholar
• Koca M ve Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (11. Bası, Seçkin 2018). google scholar
• Kocaağa K, ‘Borç Ödemeden Aciz Sebebiyle Mirasçılıktan Çıkarma (MK m. 513)’ (2005) 7 (1) DEÜHFD 83-102. google scholar
• Kocayusufpaşaoğlu N, Miras Hukuku (2. Bası, Filiz Kitabevi 1978). google scholar
• Koller A, Schweizerisches Obligationenrecht, Besonderer Teil, Band I, Die einzelnen Vertragsverhaltnisse Art. 184-318 OR (Stampfli 2012). google scholar
• Köprülü B, Miras Hukuku Dersleri (2. Bası, İÜHF Yayınları 1985). google scholar
• Marxer S, in Orell Füssli Kommentar, ZGB Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Jolanta Kren Kostkiewicz und andere (hrsg) (3. Auflage, Orell Füssli 2016). google scholar
• Minnig Y, in Orell Füssli Kommentar, ZGB Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Jolanta Kren Kostkiewicz und andere (hrsg) (3. Auflage, Orell Füssli 2016). google scholar
• Nar A, Türk Miras Hukukunda Tenkis (On İki Levha 2016). google scholar
• Oğuzman MK, Miras Hukuku Dersleri (2. Bası, Fakülteler Matbaası 1978). google scholar
• Oğuzman MK ve Barlas N, Medenî Hukuk, (25. Bası, Vedat Kitapçılık 2009). google scholar
• Özgenç İ, Türk Ceza Hukuku, (15 Bası, Seçkin 2019). google scholar
• Öztan B, Aile Hukuku (5. Bası, Turhan Kitabevi 2004). google scholar
• Öztan B, Miras Hukuku (10. Bası, Yetkin 2019). [Miras] google scholar
• Öztrak İ, Miras Hukuku (Ankara 1968). google scholar
• Özuğur Aİ, ‘Miras Hakkından İskat’ (1996) 53 (3) ABD 346-353. google scholar
• Pekmez C, ‘Bağışlamanın Geri Alınmasında “Ağır Suç” Kavramı Üzerine Bir Değerlendirme’ (2019) 7 (2) CHKD 213-232. google scholar
• Petek H, ‘Mirasçılık Sıfatını Sona Erdiren Sebeplerin Mirasbırakanın Serbestçe Tasarruf Edebileceği Kısım Üzerindeki Etkisi’ (2002) 4 (2) DEÜHFD 139-172. google scholar
• Reber M und Hurni C, in Berner Kommentar Band/Nr. Materialien, Die Erlauterungen von Eugen Huber, Text des Vorentwurfs von 1900 Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Materialien zum Zivilgesetzbuch, Heinz Hausheer und Hans Peter Walter (hrsg) (Stampfli 2007). google scholar
• Schönenberger B, in Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Vertragsverhaltnisse Teil 1: Innominatkontrakte, Kauf, Tausch, Schenkung, Miete, Leihe Art. 184 318 OR, Markus Müller-Chen und Claire Huguenin (hrsg) (3. Auflage, Schulthess 2016). google scholar
• Schwander I, in Orell Füssli Kommentar, ZGB Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Jolanta Kren Kostkiewicz und andere (hrsg) (3. Auflage, Orell Füssli 2016). google scholar
• Serozan R, Sözleşmeden Dönme (İÜHF Yayınları 1975). [Dönme] google scholar
• Serozan R, ‘Miras Hukukunun Gelişim Süreci: Sosyo-Ekonomik Planda ve Hukuk Politikasında Yaşanan Değişiklikler ve Bu Değişikliklerin Miras Hukukunun Gelişimi Üzerindeki Etkileri ’ Meliha Sermin (çev) (2015) 73 (1) İÜHFM 531-559. google scholar
• Serozan R ve Engin Bİ, Miras Hukuku ve Uygulama Çalışmaları (6. Bası, Seçkin 2019). google scholar
• Sert S, ‘Mirasçılıktan Çıkarmanın Nafaka Yükümlülüğüne Etkisi’ (2015) 5 (16) TAAD 229-243. google scholar
• Şener E, ‘Mirasçılık Sıfatının Yitirilmesi ve Benzeri Haller’ (1976) 2 (2) YD 81-103. [‘Iskat’] google scholar
• Şener E, ‘Mirasçılık Sıfatının Yitirilmesi ve Benzeri Haller’ (1976) 2 (3) YD 101-125. [‘Mahrumiyet’] google scholar
• Şenocak Z, ‘Cezaî Iskat ve Cezaî Iskatın Hükümleri’ iç Yaşar Karayalçın (ed) Prof Dr Ali Bozer’e Armağan, (BTHAE Yayınları 1998) 421-429. google scholar
• Tekben T ve Yünlü S, ‘Erginlerin veya Kısıtlıların Evlat Edinilmesi’ iç Hasan Erman ve diğerleri (edr) Prof Dr Necla Giritlioğlu’na Armağan (On İki Levha 2020) 559-612. google scholar
• Tongsir FB, ‘Mirastan İskat ve Mahrumiyet Müesseseleri Hakkında Düşünceler’ (1958) 2 (2) İÜMHAD 249-266. google scholar
• Tuor P und andere, Das Schweizerische Zivilgesetzbuch (13. Auflage, Schulthess 2010). google scholar
• Vogt NP, in BSK - Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Obligationenrecht I, Art. 1-529 OR, Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt und Wolfgang Wiegand (hrsg) (2. Auflage, Helbing & Lichtenhahn 1996). google scholar
• Weimar P, in Berner Kommentar Band/Nr. III/1/1/1, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Erbrecht, Die Erben, Die gesetzlichen Erben, Die Verfügungen von Todes wegen, Die gesetzlichen Erben; Die Verfügungsfâhigkeit, Die Verfügungsfreiheit, Die Verfügungsarten, Die Verfügungsformen, Art. 457-516 ZGB, Heinz Hausheer und Hans Peter Walter (hrsg) (Stâmpfli 2009). google scholar
• Weingart D, in Orell Füssli Kommentar, OR Kommentar Schweizerisches Obligationenrecht, Jolanta Kren Kostkiewicz und andere (hrsg) (3. Auflage, Orell Füssli 2016). google scholar
• Wildisen C, in Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Erbrecht, Art. 457 - 640 ZGB, Peter Breitschmid und Alexandra Jungo (hrsg) (3. Auflage, Schulthess 2016). google scholar
• Yağcı K, Cezai Mirasçılıktan Çıkarma (Cezai Iskat) (On İki Levha 2013). google scholar
• Yılmaz ÇM, ‘Türk Hukukunda Yerine Getirilmiş Bağışlamanın Geri Alınması ve BGB. 313. Çerçevesinde Alman Federal Yüksek Mahkeme Kararının Düşündürdükleri’ (2019) 10 (2) İÜHFD 712-727. google scholar
• Yorulmaz Ç, ‘Ölüm Sigortası’ (2010) 68 (3) ABD 289-309. google scholar
• Zevkliler A ve Gökyayla KE, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri (12. Bası, Turhan Kitapevi 2013). google scholar