Kuzey Irak Kürt Siyasi Hareketinin Türkiye, Irak, İran Ve Suriye Politikası

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 7, 72 - 100, 29.12.2017

Murat Köylü

Öz

Birinci Dünya Savaşı
Sonunda Osmanlı İmparatorluğu Sınırları içinde kalan bölgelerde Araplarla
başlayan isyanlar ve bölgeyi kontrol etmek isteyen hâkim güçler tarafından
sınırların yeniden çizilmesi ve kukla devletler oluşturulması, bölgesel
istikrarsızlık Kürt Siyasi teorisyenlerine, yüzyıllardır bölge devletlerinin ve
özellikle Osmanlı İmparatorluğu hâkimiyetinde dağınık olarak yaşayan Kürt
toplumunu bir araya getirerek bağımsız bir Kürt Devleti kurma fikrini
aşılamıştır. Yıllarca güç mücadelesi verdikleri bölgedeki diğer Etnik yapı
Ermenilerle güç birliği yaparak, Osmanlının mirasından pay alma gayretleri
günümüze kadar devam etmiş ve edecek gibi görünmektedir. Son Günlerde IKBY
Lideri Mesut Barzani tarafından, yıllarca bölgedeki Türkmenleri katlederek,
nüfus kayıtlarını silinerek Musul ve Kerkük$üdekapsayacakşekildeistilaeik\le riIrak$ın Kuzeyinde ilan edilen referandum, Suriye Kuzeyinde ABD ve
Rusya destekli oluşum sağlayan işgallerle büyüyen PYD/YPG terörist yapılanması,
İran$ınbatısındakiPEJAKvenihayet\in de1983$den itibaren Türkiye$n\in DoğuveGü\ne ydoğusundaPK\frac{K}{K}CKhareket\le ri,\ge \le cektedörtülke\top raklarınıkapsayacakşekildeOrtadoğu$da  "Büyük
Kürdistan" kurma niyetleri olduğunun emareleri olmuştur. Bu çalışmanın
amacı; bölgesel gelişmeler ve tarihsel arka plan analiz edilerek Kürt Siyasi
Hareketinin Türkiye, Irak, İran ve Suriye`nin geleceğine muhtemel etkisi
konusunda çıkarımlarda bulunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Kürt, Türkiye, İran, Irak

The Politic Of North Iraq Kurdish Political Movement Of Turkey, Iraq, Iran And Syria

Öz

Rebellions that started with Arabs in the territories of the Ottoman Empire at the end of the First World War and the redrawing of the borders and the formation of puppet states by the dominant forces controlling the region and the regional instability Kurdish political theoreticians have come together for centuries in the territorial states and especially in the Kurdish society which is scattered under the Ottoman Empire bringing the idea of establishing an independent Kurdish state. The efforts of the Ottoman Empire to gain a share from the legacy of the Ottoman Empire seemed to continue and will continue until the daylight by making a strong alliance with other Ethnic building Armenians in the region where they have been struggling for years. In recent days, IKY Lideri Mesut Barzani has declared a referendum in Northern Iraq, in which the Turkmen who have been in the region for years were killed and the records of the population were eradicated to cover both Mosul and Kirkuk. The PYD / YPG terrorist structuring, PEJAK in western Iran and finally in 1983, PKK / KCK movements in eastern and southern Turkey have been the motives of establishing "Great Kurdistan" in the Middle East, covering the territories of four countries in the future. The purpose of this study is; regional developments and historical background of the Kurdish political movements in Turkey, Iraq, Iran and Syria.

Anahtar Kelimeler

Kurdish, Turkey, Iran, Iraq, Syria

Kaynakça

• Akçakaya, Onur, (2009), “Irak Bölgesel Kürt Yönetimine Kültürel ve Bölgesel Bakış”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, T.C. Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü, Uluslararası Güvenlik Anabilim Dalı, s.63
• Al Jazeera Türk, 7 Ocak 2014, http://www.aljazeera.com.tr/haber/suriyeli-kurtler-ozerklik-ilan-etti, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017.
• Anadolu Ajansı, 21 Kasım 2014, http://www.aa.com.tr/tr/haberler/423992--bagdat-ile-erbil-anlasma-yolunda, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• Ayhan, Veysel, (2012) “Ürdün’de Siyasal İstikrar ve Türkiye ile İlişkiler”, Uluslararası Ortadoğu Barış Araştırmaları Merkezi, Temmuz, s. 1-4.
• Aziz, Mahir A. (2013), Irak Kürtleri Irak Kürdistanı’nda Milliyetçilik ve Ulusal Kimlik, çev. Zülâl Kılıç, İstanbul, Kitap Yayınevi, s.136
• Bahar, Halil İbrahim (2012) “PKK’yı TOKİ’ye Havale Etmek”, Ankara Strateji Enstitüsü, 09 Ağustos, s. 1
• Bahçeşehir Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi, İstanbul 2008, s. 4-10.
• Balcı, Ali (2014) “ ‘Enerji’sine Kavuşan Komşuluk Türkiye-Kürdistan Bölgesel Yönetimi İlişkileri”, SETA Analiz, S.97, 13 Haziran, (Erişim) http://setav.org/tr/‘enerjisine-kavusan-komsuluk-turkiye-kurdistan-bolgesel-yonetimi-iliskileri/analiz/15953, s.25-26. Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• Bilgin, Burcu Şahin (2015), Amerika’nın Irak İşgalinden Günümüze Kuzey Irak’ta Devlet İnşa Süreci, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atılım Ünv. SBE, Ankara, s.69
• Bölme, Selin M. (2008) “İsrail’in Kuzey Irak Politikası ve Türkiye”, SETA Yayınları, s.9, 1 Mart, http://arsiv.setav.org/public/HaberDetay.aspx?Dil=tr&hid=12019&q=israil-in-kuzey-irak-politikasi-ve-turkiye, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• Can, Muzaffer “Köy Muhtarlığından Özerkliğe Barzaniler”, http://www.turksam.org/gencbakis/a2789.html, Erişim Tarihi: 13 Ağustos 2017
• Çağlar, Şerif Emre (2013), “Yirmibirinci Yüzyılda Türkiye’nin Güvenlik Riskleri: Bağımsız Kürt Devleti’nin Kurulma İhtimalinin Doğurabileceği Sorunlar”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Atılım Üniversitesi, s.125-152
• Çağlar, Barış (2012), “Suriye’de Uzayan Kriz ve Sonrasındaki Zorluklar”, Cilt 4, Kasım, s. 9-13
• Çetinsaya, Gökhan ve Özhan, T. (2009). “İşgalin 6. Yılında Irak”, Siyaset Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA), SETA Yayınları IV, http://arsiv.setav.org/ups/dosya/24299.pdf, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• Demirel, Hasan H. (2012), “Irak’taki Etnik Milliyetçiliğin Bölgeye Yansımaları: ‘Kürtçülük Örneği’”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi,
• Dilek, Kaan (2010), “Irak’ı Bekleyen Kader: Kaos mu İstikrar mı ?”, Stratejik Düşünce Enstitüsü, 12.04. s. 1-3.
• Duman, Bilgay (2012), “Irak’ta Siyasi Kamplaşmada Türkmenler Nerede Duruyor ?” Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi, 1 Mayıs, s. 1
• Erkmen, Serhat (2009), “Irak’taki Yerel Seçimin Sonuçları ve Seçim Sonrası Durumun Türkiye’nin Irak Politikasına Etkileri” Gündem Analiz, No:01, Ankara, Şubat, http://www.orsam.org.tr/tr/trUploads/Etkinlikler/Dosyalar/2009214_g.a.1.pdf, Erişim Tarihi: 27 Temmuz 2017
• Ertuğrul, Doğan (2012) “Türkiye Dış Politikası İçin Bir Test: Suriye Krizi”, Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı, s. 1-6.
• Güven, Mustafa, (2012), “Türkiye-Suriye İlişkilerine Genel Bir Bakış”, Akademik Perspektif, 14 Ekim http //akademikperspektif.com/2012/10/14/turkiye-suriye-iliskilerine-genel-bir-bakis/ , Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017.
• Haberler.com, 6 Eylül 2014, http://www.haberler.com/irak-hukumeti-kurt-petrolu-icin-yeni-dava-acti-6455844-haberi/, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• Hürriyet Gazetesi, http://www.hurriyet.com.tr/dunya/26598816.asp, 20.07.2015, Serhat Erkmen, (2015, “Seçim Öncesi Irak’ta Siyasal Durum ve Seçime İlişkin Beklentiler”, s.12-13. Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• Hürriyet Gazetesi, 12 Haziran 2014, http://www.hurriyet.com.tr/dunya/26598816.asp, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• İpek, Pınar (2011), “İşgal Sonrası Irak’ta Devletleşme Sorunlarının Kurumsal İncelemesi ve Petrol Zenginliğinin Etkileri”, Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, Ortadoğu Enstitüleri, Cilt 3, Sayı 1, Temmuz, s. 64-66.
• Kareem, Selen Tonkuş (2012),“Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin 2011’inden 2012’ye Yansımaları”, Ortadoğu Analiz, C.4, S.39, Mart, http://www.orsam.org.tr/tr/trUploads/Yazilar/Dosyalar/201238_oanalizmart2012ebook.pdf, s.9-10. Erişim Tarihi: 30 Temmuz 2017
• Kerküklü, Ali (2012), “Kürtler Bölgede İsrail ve Dış Güçlerin Sopasıdır”, Türkmen Şanı Gazetesi, 28 Ağustos, s.2.
• Knights, Michael (2014), “Making the Iraqi Revenue-Generating Deal Work”, Washington Institute, 3 Aralık http://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/making-the-baghdad-krg-revenue-generating-deal-work, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• Köylü, Murat (2017), Türkmen Yurdunun İstilası Musul ve Kerkük`ün Siyasi Tarihi, Kripto Yayınları, Ankara.
• Kurubaş, Erol, (2003), “Irak Kürt Hareketi, İç Çekişme- Dış Destek- Ayaklanma”, Irak Krizi(2002-2003), Asam Yayınları, Ankara,
• Kuloğlu, Armağan “Irak’ın Kuzeyindeki Gelişmelerin Farklı Yönlerden Değerlendirilmesi”, http://www.kerkukvakfi.com/analizler.asp?id=157, Erişim Tarihi: 13 Ağustos 2017
• Milliyet Gazetesi, 01.11.2009, http://www.milliyet.com.tr/-etle-tirnak-gibiyiz-/siyaset/siyasetdetay/01.11.2009/1156767/default.htm, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• Milliyet Gazetesi, 27.10.2014, http://www.milliyet.com.tr/kurt-petroluyle-ilgili-flas/ekonomi/detay/1960860/default.htm, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• Milliyet Gazetesi, 13.01.2014., http://www.milliyet.com.tr/bagdat-zararimizi-turkiye-ye/dunya/detay/1821044/default.htm, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• Oran, Baskın (Editör) (2002), Türk Dış Politikası Kurtuluş Savasından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt: I: 1919-1980, İstanbul, iletişim Yayınevi, s.325
• Orhan, Oytun ( 2007), “Kuruyunca Sula, Uzayınca Buda: Suriye’nin Kuzey Irak ve Kürt Politikası”, Stratejik Analiz, Haziran, s. 51.
• Oytun Orhan, (2015), “Irak ve Suriye’de İç Savaşın Kazananı Kürtler”, Al Jazeera Türk, 23 Temmuz (Erişim) http://www.aljazeera.com.tr/gorus/irak-ve-suriyede-ic-savasin-kazanani-kurtler, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017.
• Özdağ, Ümit (2008), “PKK Terörü Neden Bitmedi, Nasıl Biter?”, Ankara, Kripto Yayınları, s. 157-158.
• Özden Zeynep Oktav, (2010), “Çok Boyutlu Türk Dış Politikasına Bir Örnek: Türkiye-Irak-Bölgesel Kürt Yönetimi Arasında Gelişen İlişkiler ve Nedenleri”, Ortadoğu Etütleri, Ocak c.2., S.2.,
• Radikal Gazetesi, 20.10. 2003, http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=96173, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• Ruhayem, Rami “Mezhep Çatışmasına Sıkışan Irak”, http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2012/11/121122_iraq_sectarianism.shtml, Erişim Tarihi: 13 Ağustos 2017.
• Semin, Ali (2011), “Türkiye’nin Irak Politikası Işığında Kuzey Irak Açılımı”, Bilge Strateji, Bilge Adamlar Stratejik Araştırma Merkezi, Cilt 3, Güz, Sayı 5, s. 182-183.
• Semin, Ali (2011), “Türkiye’nin Irak Politikası Işığında Kuzey Irak Açılımı”, Bilge Strateji, Bilge Adamlar Stratejik Araştırma Merkezi, Cilt 3, Güz, Sayı 5, s. 182-183.
• Sözcü Gazetesi, 9 Temmuz 2015, http://www.sozcu.com.tr/2015/dunya/ikby-bagdata-karsi-ekonomik-bagimsizlik-ilan-etti-881136/, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• Sözcü Gazetesi, 9 Temmuz 2015 ve “Kurdistan Region Council for Oil and Gas Affairs meets with political parties”, Kurdistan Regional Government, 18 Haziran 2015, (Erişim) http://cabinet.gov.krd/a/d.aspx?s=040000&l=12&a=53475, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• Sungur, Nevin (2004), “Suriye: Kürt devleti kırmızıçizginin ihlalidir.” NTVMSNBC, 27 Aralık http://arsiv.ntv.com.tr/news/302679.asp Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017.
• TRT Türk, http://www.trtturk.com/haber/ikbynin-ilk-anayasasi-yolda-131400.html, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu-USAK, s.29-30.
• Yakın Doğu Haber, 29.09.2007, s. 1.
• Yetkin, Murat (2005), “Yeni Irak-Kürt Siyaseti Şekilleniyor”, Radikal Gazetesi, http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=168796, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• Yılmaz, Sait (2011), Irak Dosyası, İstanbul, Kum saati Yayınları, s.140, 159-161
• Yusuf, Abdülbaki (2012), “Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin 2011’den 2012’ye Yansımaları”, Ortadoğu Analiz, Cilt 4, Mart, s. 41-44.
• http://kurdistaninvestment.org/banking.html, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• http://www.orsam.org.tr/tr/trUploads/Yazilar/Dosyalar/2010316_zeynepoktav.oe.pdf , s.59. Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2017
• http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=1085200&CategoryID= 78, Erişim Tarihi: 13 Ağustos 2017