EFFICIENCY MEASUREMENT BY DATA ENVELOPMENT ANALYSIS IN BIOGAS PLANTS WITHIN THE SCOPE OF WASTE ASSESSMENT

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 11, 178 - 195, 30.12.2022

Ahmet Ergülen Leyla Baştan Töke

https://doi.org/10.55775/ijemi.1149562

Öz

The entire ecosystem has been threatened by the continued development of societies and the continued increase in consumption. Because of this reason, various approaches that protect both the level of prosperity and the environment have come to the world agenda 20th toward the end of the century. As a problem that threatens the environment with increased industrialization, the increase in the amount of waste matter has brought up new approaches. The aim of evaluating waste as an energy source is to ensure waste minimization and to achieve economic and environmental benefits. In this study, in which biogas plants where energy needs are met by evaluating organic wastes are examined, it is aimed to show that it is possible to make the plants effective even if they are not effective. The data for the facilities were obtained from the Environmental Impact Assessment (EIA) reports. The Office program was used for the amount of biogas production not included in the report. As it is not possible to reveal the efficiency status of the facilities only with their own numerical input and output, data envelopment analysis, which is a parameter-free technique, was used in order to give an internal view of the managerial mechanisms within the scope of the study. The data of the facilities consisting of two inputs and one output were decoded according to the CCR and BCC models. As a result of the analysis, it was concluded that two facilities were active and four facilities were inactive among the six facilities, and the increments or Decommissioning required for the effective use of inputs in inactive facilities were calculated.

Anahtar Kelimeler

Globalization, Efficiency Measurement, Biogas Plants, Renewable Energy, Data Development Analysis, Linear Programming

ATIKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ KAPSAMINDA BİYOGAZ TESİSLERİNDE VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE ETKİNLİK ÖLÇÜMÜ

Öz

Toplumların kalkınma çabaları ve tüketimin sürekli artmasından dolayı bütün ekosistemin tehdit altına girmesi sebebiyle 20. yüzyılın sonlarına doğru refah seviyesini yükseltirken çevreyi korumaya yönelik olarak çeşitli yaklaşımlar dünya gündemine gelmiştir. Artan sanayileşme ile çevreyi tehdit eden bir sorun olarak atık madde miktarında da artış yaşanması, yeni yaklaşımların ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Atıkların değerlendirilmesi kapsamında enerji kaynağı olarak kullanılması ile hem atık minimizasyonunun sağlanması hem de ekonomik ve çevresel avantajların elde edilmesi hedeflenmektedir. Organik atıkların değerlendirilerek enerji ihtiyacının karşılandığı biyogaz tesislerinin incelendiği bu çalışmada tesislerin etkin olmasa dahi etkin hale getirilmesinin mümkün olduğunu göstermek amaçlanmıştır. Tesislere ait veriler Çevre Etki Değerlendirme (ÇED) raporlarından elde edilmiştir. Raporda yer almayan biyogaz üretim miktarı için Office programı kullanılmıştır. Tesislerin etkinlik durumunun yalnızca kendilerine ait sayısal girdi ve çıktı ile ortaya koymak mümkün olmadığı için çalışma kapsamında yönetsel mekanizmalara iç görünüm kazandırılması amacı içinde parametresiz bir teknik olan veri zarflama analizi kullanılmıştır. Tesislerin iki girdi ve bir çıktıdan oluşan verileri CCR ve BCC modellerine göre çözülmüştür. Analiz sonucunda altı tesis arasından iki tesisin etkin olup dört tesisin etkin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır ve etkin olmayan tesislerde girdilerin etkin kullanılabilmesi için gereken artırma veya azaltmalar hesaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Küreselleşme, Etkinlik Ölçümü, Biyogaz Tesisi, Yenilenebilir Enerji, Veri Zarflama Analizi, Doğrusal Programlama

Kaynakça

• Referans1 Aktepe Genç, T. (2015). Kayseri İli Katı Atık Yönetimi ve Çözüm Önerileri, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Referans2 Aydın, M. E. ve Bedük, F. (2010). İşletmelerde Çevre Yönetimi ve Karaman İli İçin Bir Örnek Uygulama, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10(19), 403-414.
• Referans3 Baştan Töke, L., (2020). Kompost ve Biyogaz Tesislerinde Veri Zarflama Analizi ile Etkinlik Ölçümü, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Referans4 Bay, M., (2018). Belediyelerde Atık Yönetimi ve Politikaları: Karaman Örneği, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(61), 769-781.
• Referans5 Çakır, S., (2011). Kamu Şeker Fabrikalarında Etkinlik Ölçümü: VZA-MALMQUIST TFV Uygulaması, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Referans6 Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Erişim Tarihi: 06.Kasım.2019, http://eced.csb.gov.tr/ced/jsp/ek1/12001#
• Referans7 Depren, Ö., (2008). Veri Zarflama Analizi ve Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Referans8 Dulkadiroğlu, H. (2018). Türkiye’de Elektrik Üretiminin Sera Gazı Emisyonları Açısından İncelenmesi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 7(1), 67-74.
• Referans9 Dursun, F., (2013). Veri Zarflama Analizi ve Çağrı Merkezleri Etkinlik Kıyaslama, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Referans10 Duygu, A. E. (2005). Küreselleşme ve Çevresel Etkileri, TMMOB Türkiye V. Enerji Sempozyumu Bildirileri, Kızılay/Ankara.
• Referans11 Eckersley, R., Yeşil Teori, Uluslararası İlişkileri Teorileri Disiplin ve Çeşitlilik, Editörler: Tim Dunne-Mılja Kurki-Steve Smith, Sakarya Üniversitesi Kültür Yayınları, Sakarya:2016.
• Referans12 Engin, B. (2010). İklim Değişikliği ile Mücadelede Uluslararası İşbirliğinin Önemi, Sosyal Bilimler Dergisi 0(2), 71-82.
• Referans13 Erdoğan, S. (2020). Enerji, Çevre ve Sera Gazları, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 277-303.
• Referans14 Ersoy Mirici, M. ve Berberoğlu, S. (2022). Türkiye Perspektifinde Yeşil Mutabakat ve Karbon Ayak İzi: Tehdit Mi? Fırsat Mı?, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 8(1), 156-164.
• Referans15 Goldsteın, J., Pevehouse, J., (2015), Uluslararası İlişkiler, Çeviren: Haluk Özdemir, BB101, Ankara.
• Referans16 Göktolga, Z.G. ve Artut A., (2011). Sivas İlinde Liselerin Veri Zarflama Analizi ile Değerlendirilmesi, Cumhuriyet Üniversitesi İ.B.B. Dergisi, 12(2), 63-78.
• Referans17 Güleç Solak, S. ve Pekküçükşen, Ş., (2018). Türkiye’de Kentsel Katı Atık Yönetimi: Karşılaştırmalı Bir Analiz, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 653-683.
• Referans18 Gündüzalp, A. A. ve Güven, S. (2016). Atık, Çeşitleri, Atık Yönetimi, Geri Dönüşüm ve Tüketici: Çankaya Belediyesi ve Semt Tüketicileri Örneği, Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi, ISSN (2016), 1304-2823.
• Referans19 Harmankaya, İ., (2019). Türkiye’de 1992’de Kurulan Devlet Üniversitelerinin Performanslarının Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Referans20 İzci, R. ve Cerit Mazlum, S. (2015). Rio+ 20 Arifesinde Çevre Rejimleri ve Söylemleri. Marmara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Enstitüsü Avrupa Araştırmaları Dergisi, 20(1), 1-5.
• Referans21 Karaemir, Ç., (2013). Eğitim Merkezlerinde Etkinlik Analizleri: Veri Zarflama Analizi Kullanarak Performans Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Referans22 Karasu, A., (2013). Çevresel Atıklar, Nedenleri, Çevresel Atıkların Geri Dönüştürülmesi ve Yenilenebilir Enerji Olanaklarının Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bilecik.
• Referans23 Kaya, H. E., (2020). Kyoto’dan Paris’e Küresel İklim Politikaları, Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 4(10), 165-191.
• Referans24 Kaypak, Ş., (2011). Küreselleşme Sürecinde Sürdürülebilir Bir Kalkınma İçin Sürdürülebilir Bir Çevre, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(20), 19-33.
• Referans25 Kozanoğlu, H., (2020). 50 Soruda Küresel İklim Değişikliği ve İnsanlar, Altınbaş Üniversitesi Yayınları, Ankara.
• Referans26 Oktay, E., (2019). Benzetim Modellemesi Temelli Veri Zarflama Analizi Yaklaşımıyla Bir Spor Merkezinde Etkinlik Ölçümü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Referans27 Özden, Ünal H. (2008). Veri Zarflama Analizi (VZA) ile Türkiye’deki Vakıf Üniversitelerinin Etkinliğinin Ölçülmesi, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 167-185.
• Referans28 Özdin Oflu, Y., (2019). Geri Dönüşüm Şirketinde Veri Zarflama Analizi ve Promethee Yöntemlerinin Uygulanması, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• Referans29 Özgür, M., (2011). Enerji Etkinliğinin Ölçümünde Veri Zarflama Analizi Modellerinin Kullanımı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Enerji Enstitüsü, İstanbul.
• Referans30 Sarı, Z., (2015). Veri Zarflama Analizi ve Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Referans31 T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, Aile ve Tüketici Hizmetleri (2011). “Organik Atıklar” Ankara.
• Referans32 Taşköprü, V., (2014). Klasik Veri Zarflama Analizi ile Kategorik Veri Zarflama Analizi Modellerinin Enerji Verimliliği Üzerinde Karşılaştırmalı İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Referans33 TDK Türk Dil Kurumu BSTS/İktisat Terimleri Sözlüğü, (2004). Erişim Tarihi: 19.08.2019, https://sozluk.gov.tr/
• Referans34 The Future We Want, United Nations Conference on Sustainable Development (Rio+20) Rio de Janeiro, Brazil 20-22 June 2012 Outcome of the Conference.
• Referans35 Türe, C. ve diğerleri, (2009). Ekoloji, 1. Baskı, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Referans36 Yaldız, O., ve Külcü, R., (2018). Türkiye’de Kompost Üretim Teknolojileri ve Yasal Düzenlemeler, Akademia Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 2(4), 8-25.
• Referans37 Yontar, İ. G., (2008). Sürdürülebilir Çevre ve Ekonomi İçin Bir Araç: Türkiye’de ISO 14001 Çevre Yönetim Standardı, Review of Social Economic & Business Studies, 9(10), 477-500.