Kapitalizm Ve Sosyal Adalet İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme -An Assessment of the Relationship Between Capitalism and Social Justice

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 12, 72 - 81, 24.08.2023

Selma İpek

https://doi.org/10.55775/ijemi.1211532

Cited By: 1

Öz

Serbest piyasa ekonomisi, sermayecilik, akılcı iktisadi üretim sistemi gibi sözcüklerle tanımlanmaya çalışılan kapitalizm, makineleşme ve sanayileşme ile birlikte üretim tarzı olarak ortaya çıkmış bir sistemdir. Kapitalist sistem, ortaya çıktığı ve geliştiği dönemlerden itibaren emek üzerine inşa edilmiş bir yapı oluşturulmuştur. Sistemin ilk ihtiyacı iş gücü olmuş ardından pazar ve tüketici kısmı gelmiştir. Ancak bu gelişmeler beraberinde gelir adaletsizliğini ve eşitsizliği de getirmiştir. Zaman içinde kapitalizm, olgusal olarak adaletsizlik ve sömürü kavramlarıyla birlikte anılmaya başlanmıştır. Kapitalist sistemin işçi veya emekçi ile ilgili olarak ortaya çıkardığı adaletsizlik ve gelir dağılımı eşitsizliğinin giderilebilmesi için 20. yüzyılda sosyal adalet politikalarının uygulanması ile ilgili bazı gelişmeler ortaya çıkmıştır. Bu dönemde “Bırakınız yapsınlar” düşüncesinin devletleri 1929 ekonomik buhranına sürüklemesi sonunda devletlerin ekonomiden bütünüyle uzak kalmasının doğru bir yaklaşım olmadığı fikri geçerlilik kazanmıştır. Bu nedenle sosyal devlet uygulamaları 2. Dünya Savaşından sonra yükselişe geçmiş, refah devleti işlerlik kazanmıştır. Dönemsel olarak farklı düzeylerde uygulanan sosyal adalet politikaları, çalışanın haklarının devlet aracılığıyla korunmasını sağlar. Sosyal adalet ile ilgili politikaların uygulanmaya başlanmasıyla eşitsizliğin giderilmesi adına bazı önemli adımlar atılmıştır. Ancak hâlihazırda dünya genelinde var olan gelir dağılımı eşitsizliği, işsizlik, göç gibi sorunlar bütünüyle başarı sağlanamadığını göstermektedir. Bu çalışmada kapitalizmin anlamı, tarihsel süreci ve toplumsal yapı üzerindeki etkilerine değinildikten sonra sosyal adalet kavramı hakkında bilgi verilmekte ve kapitalist sistemde sosyal adaletin varlığı ve etkinliği tartışılmaktadır. Yöntem olarak nitel araştırma yönteminin kullanıldığı çalışmada, literatür taraması ile elde edilen veriler ışığında kapitalizm ve sosyal adalet kavramlarının ilişkisi hakkında değerlendirme yapılmaktadır. Böylelikle kapitalist sistem içinde sosyal adaletin ne ölçüde bulunduğunun anlaşılması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kapitalizm, Kapitalist Sistem, Sosyal Adalet, Adalet, Sosyal Devlet.

Kapitalizm Ve Sosyal Adalet İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Serbest piyasa ekonomisi, sermayecilik, akılcı iktisadi üretim sistemi gibi sözcüklerle tanımlanmaya çalışılan kapitalizm, makineleşme ve sanayileşme ile birlikte üretim tarzı olarak ortaya çıkmış bir sistemdir. Kapitalist sistem, ortaya çıktığı ve geliştiği dönemlerden itibaren emek üzerine inşa edilmiş bir yapı oluşturulmuştur. Sistemin ilk ihtiyacı iş gücü olmuş ardından pazar ve tüketici kısmı gelmiştir. Ancak bu gelişmeler beraberinde gelir adaletsizliğini ve eşitsizliği de getirmiştir. Zaman içinde kapitalizm, olgusal olarak adaletsizlik ve sömürü kavramlarıyla birlikte anılmaya başlanmıştır. Kapitalist sistemin işçi veya emekçi ile ilgili olarak ortaya çıkardığı adaletsizlik ve gelir dağılımı eşitsizliğinin giderilebilmesi için 20. yüzyılda sosyal adalet politikalarının uygulanması ile ilgili bazı gelişmeler ortaya çıkmıştır. Bu dönemde “Bırakınız yapsınlar” düşüncesinin devletleri 1929 ekonomik buhranına sürüklemesi sonunda devletlerin ekonomiden bütünüyle uzak kalmasının doğru bir yaklaşım olmadığı fikri geçerlilik kazanmıştır. Bu nedenle sosyal devlet uygulamaları 2. Dünya Savaşından sonra yükselişe geçmiş, refah devleti işlerlik kazanmıştır. Dönemsel olarak farklı düzeylerde uygulanan sosyal adalet politikaları, çalışanın haklarının devlet aracılığıyla korunmasını sağlar. Sosyal adalet ile ilgili politikaların uygulanmaya başlanmasıyla eşitsizliğin giderilmesi adına bazı önemli adımlar atılmıştır. Ancak hâlihazırda dünya genelinde var olan gelir dağılımı eşitsizliği, işsizlik, göç gibi sorunlar bütünüyle başarı sağlanamadığını göstermektedir. Bu çalışmada kapitalizmin anlamı, tarihsel süreci ve toplumsal yapı üzerindeki etkilerine değinildikten sonra sosyal adalet kavramı hakkında bilgi verilmekte ve kapitalist sistemde sosyal adaletin varlığı ve etkinliği tartışılmaktadır. Yöntem olarak nitel araştırma yönteminin kullanıldığı çalışmada, literatür taraması ile elde edilen veriler ışığında kapitalizm ve sosyal adalet kavramlarının ilişkisi hakkında değerlendirme yapılmaktadır. Böylelikle kapitalist sistem içinde sosyal adaletin ne ölçüde bulunduğunun anlaşılması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kapitalizm, Kapitalist Sistem, Sosyal Adalet, Adalet, Sosyal Devlet.

Kaynakça

• Bulut, N. (2003). “Küreselleşme Sosyal Devletin Sonu Mu?”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 52, Sayı 2, 173-197.
• Çelik M. ve Dağ M. (2019). “Kapitalist İktisadi Düşüncenin Geçirdiği Dönüşümler Üzerine Bir Değerlendirme”, Beu Akademik İzdüşüm/ Academic Projection ,Cilt 2. Sayı. 3. 50-70.
• Ertürk, A.S. (2016). “Küreselleşen Dünyada Küreselleşemeyen Sosyal Adalet”, Alter Yayınları, 1.Baskı, Ankara.
• Heywood, A. (2011). “Siyaset Teorisine Giriş”, Çev.: Hızır Murat Köse, 1. Baskı, Küre Yayınları, İstanbul.
• Güler, B. A. (2006). “Sosyal Devlet ve Yerelleşme”, Memleket Siyaset Yönetim, 2006/2, 29-43.
• Jessua, C. (2005). “Kapitalizm”, Çev. Işık Ergüden, 1. Baskı, Dost Kitabevi, Ankara.
• Kocaoğlu, M. (2015). “John Rawls Adalet Teorisi ve Temel Kavramları”, 2. Baskı, İmaj Yayınevi, Ankara.
• Marx, K. (2003). “Capital”, Çev: Alaattin Bilgi, 3. Baskı,1.Cilt, Eriş Yayınları, İstanbul.
• Marx, K. ve Engels F. (2018). “Komünist Manifesto”, Çev: Tanıl Bora, 1. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Platon (2017). “Devlet”, 3.Baskı, Araf Yayınları, İstanbul.
• Roskin, M.G. (2014). “Çağdaş Devlet Sistemleri, Siyaset, Coğrafya, Kültür”, 7. Baskı, Çev. Bahattin Seçilmişoğlu, Adres Yayınları, Ankara.
• Öçal M. ve Orhan H. (2018). “Asgari Ücret Uygulamasının Tarihsel Gelişimi ve Türkiye-AB Ülkeleri İçin Karşılaştırmalı Bir Analiz”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 5(3), 645-664.
• Öztürk, A. (2013). Liberal Adalet, 1.Baskı, Doruk Yayıncılık, İstanbul.
• Tabb,W.K. (2002). “Ahlaksız Fil 21. Yüzyılda Küreselleşme ve Sosyal Adalet Mücadelesi”, Çev: Ercüment Özkaya, 1. Baskı, Epos Yayınları, Ankara.
• Topakkaya. A. (2009). “Sosyal Adalet Kavramı Sadece Bir İdeal midir?” Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8, 1-14.
• Smith, A. (2016). “Milletlerin Zenginliği”, Çev.: Haldun Derin, 11. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Wallerstein, I. (2006). “Tarihsel Kapitalizm”, Çev.: Necmiye Alpay, 4. Baskı, Metis Yayınları, İstanbul.
• Yanık C. ve Kara M. (2014). “Küreselleşmenin Sosyal Devlet Anlayışındaki Dönüşüme Etkisi: Genel Bir Değerlendirme”, HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(6), 9-25.
• WIL (World Inequalıty Laboratory), https://wir2022.wid.world/chapter-1/ Erişim Tarihi: 09.11.2022.