Öğretmen Adaylarının Küresel Sorunlara İlişkin Küresel Sosyal Sorumluluk Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2022, , 1429 - 1460, 31.12.2022

Gözde Gürbüz , Mesut Aydın

https://doi.org/10.17679/inuefd.1165608

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının küresel sorunlara ilişkin küresel sosyal sorumluluk düzeylerini incelemektir. Araştırmada küresel sosyal sorumluluk düzeylerini belirlemede tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın temel problemini oluşturan “Küresel sorunlara ilişkin küresel sosyal sorumluluk düzeyleri” belirlenirken Başer (2015) tarafından geliştirilen küresel sosyal sorumluluk ölçeğinden yararlanılmıştır. Küresel sosyal sorumluluk ölçeği, İnönü Üniversitesi’nde Okul öncesi öğretmenliği, Sınıf öğretmenliği, Sosyal bilgiler öğretmenliği ve Türkçe öğretmenliği bölümlerinde yer alan 460 öğretmen adayına uygulanmıştır. Verilerin analizi sırasında tek yönlü varyans analizi (ANOVA), çoklu karşılaştırma testi (Post-Hoc) ve bağımsız gruplar t-testi ve içerik analizi tekniklerinden yararlanılmıştır. Bulgular incelendiğinde adayların küresel sosyal sorumluluk düzeylerinin yüksek olduğu söylenebilir. Eğitim alınan program, cinsiyet ve ilgi alanı değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Sınıf değişkenine göre ulusal sorumluluk alt boyutunda, bilgi alınan kaynak değişkenine göre ise eyleme dönük sorumluluk ve ulusal sorumluluk alt boyutlarında anlamlı bir farklılık saptanmıştır. Ancak yerleşim yeri, anne öğrenim düzeyi, baba öğrenim düzeyi, aile aylık geliri ve bilgi düzeyi değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık görülmemiştir

Anahtar Kelimeler

Küreselleşme, Küresel sorunlar, Sosyal sorumluluk

Kaynakça

• Ateş, H. (2018). Fen bilgisi ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sürdürülebilir tüketim davranışlarının ve bilgi düzeylerinin araştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 31(2) ss. 507-531
• Aydın, F. ve Çepni, O. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Karabük ili örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi. 18. ss. 189-207
• Bamber, B., Bullivant, A. ve Stead, D. (2013). Measuring attitudes towards global learning among future educators in England. International Assignment of Development Education and Global Learning. 5(3). ss. 5–27.
• Başaran, İ.E. (1974). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
• Başer, E. H. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının küresel sosyal sorumluluk düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Kütahya
• Bradley, J.C., Waliczek, T.M. ve Zajicek, J. M. (1999). Relationship between environmental knowledge and environmental attitude of high school students. Journal of Environmental Education. 30 (3). ss.17-21.
• Büyükdoğan, B. (2020). Üniversite öğrencilerinin küresel sosyal sorumluluk algılarının değerlendirilmesi . Yeni Medya Elektronik Dergisi. 4 (3). ss. 203-215 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ejnm/issue/56645/742320?publisher=aydin
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2021). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Campbell, T., Medina-Jerez, W., Erdoğan, İ. ve Zhang, D. (2010). Exploring science teachers’ attitudes and knowledge about environmental education in three international teaching communities. International Journal of Environmental Science Education. 5(1). ss. 3-29.
• Cochrane, A. ve Pain, K. (2000). A globalizing society?. (edt: David Held). An Introduction to the Social Sciences: Understanding Social Change. A Globalizing World? Culture, Economics, Politics. London and Newyork: The Open Universty. ss. 5-45.
• Eilbirt, H. ve Parket, I.R. (1973). The practice of business: the current status of corporate social responsibility. Business Horizons. 16(4). ss. 5-14.
• Ercan, B. (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinin sosyal sorumluluk anlayışı ve uygulamaları-antalya örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilgiler Enstitüsü. Antalya.
• Erdal, H., Erdal, G., ve Yücel, M. (2013). Üniversite öğrencilerinin çevre bilinç düzeyi araştırması: Gaziosmanpaşa Üniversitesi örneği. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi. 4. ss. 57-65.
• Göztaş, A., ve Baytekin, E.P. (2009) Sosyal sorumluluk kampanyaları ile çocukların bilinçlendirilmesi ve eğitimi Türkiye’den bir uygulama örneği: aygaz “dikkatli çocuk” kazalara karşı bilinçlendirme kampanyası. Journal of Yaşar University. 4(3). ss. 1997-2015.
• Güdürü, F. (2021). Ortaokul Öğrencilerinin Sorumluluk Algıları Üzerine Bir Araştırma. International Primary Education Research. Journal. 5 (3). ss. 243-259 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/iperj/issue/66003/933946.
• Gürbüzoğlu Yalmancı, S. ve Gözüm, A.İ.C. (2011). The investigation of kafkas university of candidate teachers’ attitudes towards environmental problems with respect to some variables. International Online Journal of Educational Sciences. 3 (3). ss. 1109-1132.
• Harun, R., Hock, L.K. ve Othman F. (2011). Environmental Knowledge and Attitude among Students in Sabah. World Applied Sciences Journal. 14 (11). ss. 83-87.
• Karatekin, K., Kuş, Z. ve Merey, Z. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre sorunlarının çözümünde sosyal katılımları. İlköğretim Online. 13(2). ss. 345‐361.
• Kayalı, H. (2010). Sosyal bilgiler, Türkçe ve sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Marmara Coğrafya Dergisi. 21. ss. 258-268.
• Kesici, A. (2018). Lise öğrencilerinin sorumluluk düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 38 (3). ss. 965-985.
• Kırılmaz, H., Kılıç Kırılmaz, S., Demir, B. ve Marakçı, Y. (2018). Üniversite öğrencilerinin küresel sosyal sorumluluk düzeyleri üzerine bir araştırma. Social Sciences Studies Journal. ss.6197-6208.
• Konakay, G. Mercanlıoğlu, A. Ç. ve Ergen, B. (2021). The relationship between global social responsability of x, y, z generations and their tolerance towards accepting differences. Journal of Strategic Research in Social Science. 7 (1). ss. 91-116. Doi: 10.26579/josrss.138
• Kuhlemeier, H., Van Den Bergh, H. ve Lagerweij, N. (1999). Environmental knowledge, attitudes, and behavior in dutch secondary education. The Journal of Environmental Education. 30(2). ss. 4-14.
• MEB. (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). Ankara.
• Özkan, Y., Akgül Gök, F., Kocaoğlu, F., Taşkıran, H., Özdemir, P. ve Muslu Köse, S. (2015). Sosyal hizmet öğrencilerinin sosyal sorumluluk düzeylerinin belirlenmesi. Sosyal Araştırmalar Dergisi. 3. ss. 89-108.
• Özkol, A.E., Çelik, M. ve Gönen, S. (2005). Kurumsal sosyal sorumluluk kavramı ve muhasebenin sosyal sorumluluğu. Muhasebe ve Finansman Dergisi. 27. ss. 134-145.
• Palaz, T. (2016). Dünya Sorunlarına Çözüm Arayan Uluslararası ve Ulusal Kuruluşlar. (edt: Fatih Aydın). Günümüz Dünya Sorunları. Ankara. Pegem Akademi. ss. 648-671.
• Sadık, F. (2013). Öğretmen adaylarının çevresel tutum ve bilgi düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi. 3 (4). ss. 69-82.
• Scales, P.D., Blyth, D., Berkas, T.H. ve Kielsmeier, J,C. (2000). The effects of service-learning on middle school students’ social responsibility and academic success. Journal of Early Adolescence. 20(3). ss. 332-358.
• Seçgin, F. ve Yazıcı, F. (2018). Tarih ve Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının kontrol odakları ve küresel sosyal sorumluluk düzeyleri arasındaki ilişki. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 8 (15). ss. 1267-1292.
• Şimşek, H. (1997). Paradigmalar Savaşı Kaostaki Türkiye. İstanbul: Sistem Yayınları.
• Tikka, P. M., Kuıtunen, M. T. ve Tynys, S. M. (2000). Effects of educational background on students’ attitudes, activity levels, and knowledge concerning the environment. The Journal of Environmental Education. 31(3). ss. 12–19.
• Toulmin, S. (1999). The ambiguities of globalization. Futures. (31). ss. 905-912.
• Uymaz, M. (2021).Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının günümüz dünya sorunlarına ilişkin algılarının incelenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi. 7(1). ss. 59-79. Retrieved from https://dergipark.org.tr.
• Yetiş, H. (2019). Sağlık bilimleri fakültesinde okuyan öğrencilerin bireysel sosyal sorumluluk düzeyleri ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Sanko Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Gaziantep.
• Yılmaz, M. ve Arslan, Ş. (2016). Öğretmen adaylarının topluma hizmet uygulamaları dersine yönelik algıları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 5(2). ss. 598 – 607.
• Yılmaz, O., Boone, W. J. ve Andersen, H. O. (2004). Views of elementary and middle school Turkish students toward environmental issues. International Journal of Science Education, 26(12). ss. 1527-1546. https://doi.org/10.1080/0950069042000177280.
• Yılmaz, V. ve Arslan, T. (2011). Üniversite öğrencilerinin çevre koruma vaatleri ve çevre dostu tüketim davranışlarının incelenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11(3). ss. 1–10.
• Worsley, A. ve Skrzypiec, G. (1998). Environmental attitudes of senior secondary school students in South Australia. Global Environmental Change. 8. ss. 209 255. https://doi.org/10.1016/S0959-3780(98)00016-8