Çocukların Ev İçi ve Ev Dışı Ortamlardaki Duygusal İfadeleri

Yıl 2024, , 119 - 144, 15.05.2024

Şeyma Sultan Bozkurt , İlkay Ulutaş

https://doi.org/10.17679/inuefd.1394818

Öz

Bu araştırmada, annelerin okul öncesi dönem çocuklarının ev içi ve ev dışı ortamlardaki duygusal ifadeleri hakkındaki görüşlerini incelemek amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim deseni kullanılan çalışmada veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen anne görüşme formu ile toplanmıştır. Çalışmaya, Malatya ilinde ikamet eden ve çocuğu anaokuluna devam eden 20 anne katılmıştır. Anneler ile bireysel yapılan görüşmeler sonucunda çocukların ev içi ve ev dışı duygusal ifadeleri ile ilgili bulgular incelenmiştir. Araştırma sonucunda, çocukların ev içi ve ev dışı ortamlardaki huzurlu ve huzursuz duygu ifadelerinde benzerlikler ve farklılıklar olduğu görülmüştür. Çocukların ev ortamında huzurlu duygularını çoğunlukla dokunma ve sözel iletişim yoluyla ifade ettikleri, ev dışı ortamlarda ise coşkulu hareketlerle ve sözel iletişim yoluyla ifade ettikleri; ev ortamında huzursuz duygularını çoğunlukla ağlama, bağırma/öfke yoluyla gösterirken ev dışı ortamlarda çoğunlukla sözel iletişim ve bağırma/öfke yoluyla ifade ettikleri görülmüştür. Çocukların ev ortamında duygusal olarak en yakın oldukları kişilerin anne ve babalar olduğu ev dışı ortamda ise anne/büyükbaba gibi aile büyükleri ile arkadaşlar olduğu görülmüştür. Anneler ile çocukları arasında duygusal bağın genellikle konuşma ve dokunma yoluyla gerçekleştiği görülmüştür. Çocukların çoğunluğunun duyguları tanıma ve anlamada yeterli oldukları yönetmede ise yetersiz oldukları görülmüştür. Çocuklarda en fazla öfke-şiddet ve kıskançlık problemlerinin olduğu tespit edilmiştir. Annelerin çocuklarının duygusal problemlerine çözüm üretme konusunda kendilerini yeterli gördükleri ancak problem çözme yönteminden çoğunlukla pişman oldukları görülmüştür. Elde edilen bulgular literatür ışığında tartışılmış ve araştırma ile ilgili önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Duygusal ifade, Ev ortamı, Ev dışı ortamlar, Anne-çocuk ilişkisi, Okul öncesi eğitim

Kaynakça

• Alakoç Pirpir, D. (2011). Anne eğitim programının 5-6 yaş çocuklarının temel eğitime hazır bulunuşluk düzeyine etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Aznar, A., Tenenbaum, H. R. (2016). Parent-child positive touch: gender, age, and task differences. J Nonverbal Behav, 40(3), 317-333. https://doi.org/10.1007/s10919-016-0236-x
• Bai, S, Repetti, R.L., Sperling, J.B. (2016). Children’s expressions of positive emotion are sustained by smiling, touching, and playing with parents and siblings: A naturalistic observational study of family life. Developmental Psychology,52(1), 88–101.
• Bailey, C. S., Denham, S. A., Curby, T. W., & Bassett, H. H. (2016). Emotional and organizational supports for preschoolers’ emotion regulation: Relations with school adjustment. Emotion, 16(2), 263. https://doi.org/10.1037/a0039772
• Bee, H., Boyd, D. (2020). Çocuk gelişim psikolojisi. (O. Gündüz, Çev.). Kaknüs.
• Benzies, K.M., Kurilova, J., van der Merwe, M. (2023). Parental attitudinal and behavioral change associated with prevention-focused parenting education: an ınterpretive description. Health Education & Behavior, 50(1), 144-152. https://doi.org/10.1177/10901981211033233
• Berlin, L. J., & Cassidy, J. (2003). Mothers’ self‐reported control of their preschool children's emotional expressiveness: A longitudinal study of associations with infant–mother attachment and children's emotion regulation. Social Development, 12(4), 477-495.
• Bilek, M.H. (2011).Okul öncesi dönem çocuklarının ev ile okul ortamındaki sosyal becerilerinin karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].Trakya Üniversitesi.
• Brajša-Žganec, A. (2014). Emotional life of the family: Parental meta-emotions, children's temperament and internalising and externalising problems. Društvena istraživanja-Časopis za opća društvena pitanja, 23(01), 25-45.
• Cascio, C. J., Moore, D. & McGlone, F. (2019). Social touch and human development. Developmental Cognitive Neuroscience, 35, 5-11. https://doi.org/10.1016/j.dcn.2018.04.009
• Cassidy, J., Parke, R. D., Butkovsky, L., & Braungart, J. M. (1992). Family‐peer connections: The roles of emotional expressiveness within the family and children's understanding of emotions. Child development, 63(3), 603-618.
• Cekaite, A., Bergnehr, D. (2018). Affectionate touch and care: embodied intimacy, compassionand control in early childhood education. European Early Chıldhood Educatıon Research Journal, 26(6), 940-955. https://doi.org/10.1080/1350293X.2018.1533710
• Ceylan, Ş., Gözün Kahraman, Ö., Ülker, P. (2016). Annelerin erken çocukluk dönemine bakış açısı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(5), 1333-1356.
• Creswell, J.W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri, beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (S. B. Demir & M. Bütün, Çev. Eds.). Pegem.
• Dagan, O., Schuengel, C., Verhage, M. L., van IJzendoorn, M. H., Sagi-Schwartz, A., Madigan, S., Duschinsky, R., Roisman, G. I., Bernard, K., Bakermans-Kranenburg, M., Bureau, J. F., Volling, B. L., Wong, M. S., Colonnesi, C., Brown, G. L., Eiden, R. D., Fearon, R. M. P., Oosterman, M. . . . . Collaboration on Attachment to Multiple Parents and Outcomes Synthesis. (2022). Configurations of mother-child and father-child attachment as predictors of internalizing and externalizing behavioral problems: An individual participant data (IPD) meta-analysis. New Drections for Child and Adolescent Development, 180, 67-94. https://doi.org/10.1002/cad.20450
• Deater Deckard, K., Petrill, S.A. (2004). Parent–child dyadic mutuality and child behavior problems: an investigation of gene–environment processes. Journal of Child Psychologyand Psychiatry, 45(6), 1171–1179. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.2004.00309.x
• Demir, S.B. (2018). Eğitim araştırmaları: Nicel, nitel ve karma yaklaşımlar. S. B. Demir (Ed.), Araştırmanın Temel Unsurları içinde (s.230-236). Eğiten Kitap.
• Demircioğlu, H. (2012). Altı yaşında çocuğu olan annelere uygulanan aile eğitimi programının aile işlevleri ve anne baba tutumları ile çocuğun gelişimi üzerindeki etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Demiriz, S., Arpacı ,F. (2016). Okul öncesi dönem çocuklarının büyük ebeveynleri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 707-726.
• Deneault, A.A., Bureau, J.F., Yurkowski, K. (2022). Do child–father and child–mother preschool insecure attachment types predict the development of externalizing behaviors in boys and girls during middle childhood? Developmental Psychology, 58(7), 1360–1370. https://doi.org/10.1037/dev0001369
• Denham, S. A. (2019). Children’s emotional competence, foundation of their success: skills, outcomes, and support. Policies, Practices, and Qualifications in Early Childhood Education, 4-17.
• Denham, S. & Kochanoff, A. T. (2002). Parental Contributions to preschoolers’ understanding of emotion. Marriage & Family Review, 34(3-4), 311-343. https://doi.org/10.1300/J002v34n03_06
• Denham, S. A., Blair, K. A., DeMulder, E., Levitas, J., Sawyer, K., Auerbach- Major, S., Queenan, P. (2003). Preschool emotional competence: pathway to social competence?. Child Development, 74(1), 238-256. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00533
• Dereli, E., Dereli, B.M. (2017). Ebeveyn-çocuk ilişkisinin okul öncesi dönem çocukların psikososyal gelişimlerini yordaması. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi,14(1),227-258.
• Derman, M.T., Başal, H.A. (2013). Okulöncesi çocuklarında gözlenen davranış problemleri ile ailelerinin anne-baba tutumları arasındaki ilişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2(1), 115-144.
• Di Maggio, R., Zappulla, C., & Pace, U. (2016). The relationship between amotion knowledge, emotion regulation and adjustment in preschoolers: A mediation model. Journal of Child and Family Studies, 25, 2626-2635.
• Dunn, J., Brown, J., & Beardsall, L. (1991). Family talk about feeling states and children's later understanding of others' emotions. Developmental Psychology, 27(3), 448–455. https://doi.org/10.1037/0012-1649.27.3.448
• Durualp, E, Kaytez, N., Kadan, G. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocukların annelerine verilen aile eğitiminin annelerin bilgi düzeyleri ile çocukların gelişimlerine olan etkisinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1706-1722.
• Eisenberg, N., Cumberland, A., & Spinrad, T. L. (1998). Parental socialization of emotion. Psychological inquiry, 9(4), 241-273.
• Eisenberg, N., Losoya, S., Fabes, R. A., Guthrie, I. K., Reiser, M., Murphy, B., Shepard, S. A., Poulin, R., & Padgett, S. J. (2001). Parental socialization of children's dysregulated expression of emotion and externalizing problems. Journal of Family Psychology, 15(2), 183–205. https://doi.org/10.1037/0893-3200.15.2.183
• Eisenberg, N., Spinrad, T. L., & Valiente, C. (2016). Emotion-related self-regulation and children's social, psychological, and academic functioning. Child Psychology, 219-244.
• Ekinci Vural, D. (2006). Okul öncesi eğitim programındaki duyuşsal ve sosyal becerilere yönelik hedeflere uygun olarak hazırlanan aile katılımlı sosyal beceri eğitimi programının çocuklarda sosyal becerilerin gelişimine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Eratay, A. (2011). Okul öncesi çocuklarında davranış problemleri. e-Journal of New World Sciences Academy,6(3),2349-2362.
• Ersay,E.(2014). Parental socialization of emotion: how mothers respond to their children’s emotions in Turkey. The International Journal of Emotional Education,6( 1), 33-46.
• Fabes, R.A., Leonard, S.A., Kupanoff,K., Lynn Martin, C. (2001). Parental coping with children’s negative emotions: Relations with children’s emotional and social responding. Child Development, 72(3),907–920.
• Field, T. (2010). Touch for socioemotional and physical well-being: A review. Developmental Review, 30,367-383. https://doi.org/10.1016/j.dr.2011.01.001
• Garner, P.W., Dunsmore, J.C., Southam Gerrow, M. (2008). Mother–child conversations about emotions: linkagesto child aggression and prosocial behavior. Social Development, 17(2), 259-277.
• Gazelle, H., Putallaz, M., Li, Y., Grimes, C. L., Kupersmidt, J. B., & Coie, J. D. (2005). Anxious solitude across contexts: Girls' interactions with familiar and unfamiliar peers. Child Development, 76(1), 227-246. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2005.00841.x
• Göktaş, İ. (2015). Aile katılımı ve sosyal beceri eğitimi programlarının tek başına ve birlikte 4-5 yaş çocuklarının sosyal becerileri ve anne-çocuk ilişkileri üzerindeki etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Gryczkowski, M. R., Jordan, S. S., & Mercer, S. H. (2010). Differential relations between mothers’ and fathers’ parenting practices and child externalizing behavior. Journal of child and Family studies, 19, 539-546. https://doi.org/10.1007/s10826-009-9326-2
• Hadjicharalambous, D. (2021). Examining the ınfluence of father’s and mother’s characteristics in positive and negative parenting practices. International Journal of Social Science And Human Research, 4, 481-489. https://doi.org/10.47191/ijsshr/v4-i1-04
• Havighurst, S. S., Kehoe, C. E., Harley, A. E., Radovini, A., Thomas, R. (2022). A randomized controlled trial of an emotion socialization parenting program and its impact on parenting, children’s behavior and parent and child stress cortisol: Tuning in to Toddlers. Behaviour Research and Therapy, 149, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.brat.2021.104016
• Herndon, K. J., Bailey, C. S., Shewark, E. A., Denham, S. A., & Bassett, H. H. (2013). Preschoolers' emotion expression and regulation: Relations with school adjustment. The Journal of Genetic Psychology: Research and Theory on Human Development, 174(6), 642–663. https://doi.org/10.1080/00221325.2012.759525
• Herrera, M. ,Little, E. (2005). Behaviour problems across home and kindergarten in an Australian Sample. Australian Journalof Educational & Development Psychology, 5,77–90.
• Hessler, D. M., Katz, L. F. (2010). Brief report: Associations between emotional competence and adolescent risky behavior. Journal of Adolescence, 33, 241-246. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2009.04.007
• Hosokawa, R., Tomozawa, R., Katsura, T. (2023). Associations between family routines, family relationships, and children’s behavior. Journal of Child and Family Studies, 1-11.
• Iwanski A, Lichtenstein L, Forster F, Stadelmann C, Bodenmann G, Zimmermann P. (2023). A family systems perspective on attachment security and dependency to mother and father in preschool: differential and reciprocal effects on children’s emotional and behavioral problems. Brain Sciences, 13(1), 35. https://doi.org/10.3390/brainsci13010035
• Izard CE, Fine S, Schultz D, Mostow A, Ackerman B, Youngstrom E. (2001). Emotion knowledge as a predictor of social behavior and academic competence in children at risk. Psychological Science, 12, 18–23.
• İnan, Z. (2010). Anaokulu çağı çocukları olan anne-babaların karşılaştıkları problemler. Milli Eğitim Dergisi,188, 218-229.
• Kandır, A. & Alpan, Y. (2008). Okul öncesi dönemde sosyal-duygusal gelişime anne-baba davranışlarının etkisi. Aile ve Toplum, 4(14), 33-38.
• Kapıkıran, M.A., İvrendi, A.B. ve Adak, A. (2006). Okul öncesi çocuklarında sosyal beceri: Durum saptaması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,19(19), 19-27.
• Karayağız Muslu, G. & Bolışık, B. (2009). Çocuk ve Gençlerde İnternet Kullanımı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(5), 445-450.
• Kaymak Özmen, S. (2004). Aile içinde öfke ve saldırganlığın yansımaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi,37(2), 27-39.
• Kaymak Özmen, S. (2013). Anne-Baba eğitimi programının çocuklardaki davranış sorunları ve anne-babaların depresyon düzeylerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 38(167), 98-113.
• Kılıç, Ş., (2014). A better understandıng of parental emotıonal socıalızatıon behavıors wıth an ıllustratıve context. Journal of Theory and Practice in Education, 10(2),511-521.
• Kılıç, Ş., Güngör Aytar, A. (2016). Emotion understanding of Turkish preschoolers and maternal emotional socialization. International Journal of Human Sciences, 13(1), 2102-2112. https://doi.org/10.14687/ijhs.v13i1.3708
• Kılınç, F.E. (2011). Anne eğitim programı ile anne çocuk etkileşim programının 24-36 aylık çocukların bilişsel becerilerine ve annelerin çocuk yetiştirme davranışlarına etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Kiernan, K. E., & Huerta, M. C. (2008). Economic deprivation, maternal depression, parenting and children's cognitive and emotional development in early childhood 1. The British journal of sociology, 59(4), 783-806.
• Kol, S. (2016). The effects of the parenting styles on social skills of children aged 5-6. The Malaysian Online Journal of Educational Sciences, 4(2), 49-58.
• Krauthamer Ewing, E. S., Herres, J., Dilks, K. E., Rahim, F., & Trentacosta, C. J. (2019). Understanding of emotions and empathy: Predictors of positive parenting with preschoolers in economically stressed families. Journal of Child and Family Studies, 28, 1346-1358.
• Lee, J. H., Eoh, Y., Jeong, A., & Park, S. H. (2017). Preschoolers’ emotional understanding and psychosocial adjustment in Korea: The moderating effect of maternal attitude towards emotional expressiveness. Journal of Child and Family Studies, 26(7), 1854-1864. http://dx.doi.org/10.1007/s10826-017-0703-y
• Lenze, S. N., Pautsch, J., Luby, J. (2011). Parent–chıld ınteractıon therapy emotıondevelopment: a novel treatment fordepressıon ın preschool chıldren. Depressıon Andanxıety, 28, 153-159. https://doi.org/10.1002/da.20770
• Luo, Y., Qi, M., Huntsinger, C. S., Zhang, Q., Xuan, X., Wang, Y. (2020). Grandparent involvement and preschoolers’ social adjustment in Chinese three-generation families: Examining moderating and mediating effects. Children and Youth Services Review, 114, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2020.105057
• Mallers, M.H., Charles, S. T., Neupert, S.D., Almeida, D.M. (2010). Perceptions of childhood relationships with mother and father: Daily emotional and stressor experiences in adulthood. Developmental Psychology , 46(6), 1651–1661. http://dx.doi.org/10.1037/a0021020
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Sage.
• Miller, A. L., Fine, S. E., Gouley, K. K., Seifer, R., Dickstein, S., & Shields, A. (2006). Showing and telling about emotions: Interrelations between facets of emotional competence and associations with classroom adjustment in Head Start preschoolers. Cognition and Emotion, 20(8), 1170–1192. https://doi.org/10.1080/02699930500405691
• Molina, P., Bulgarelli, D., Henning, A., & Aschersleben, G. (2014). Emotion understanding: A cross-cultural comparison between Italian and German preschoolers. European Journal of Developmental Psychology, 11(5), 592-607.
• Morris, A. S., Criss, M. M., Silk, J. S., & Houltberg, B. J. (2017). The impact of parenting on emotion regulation during childhood and adolescence. Child Development Perspectives, 11(4), 233-238.
• Morris, C. A., Denham, S. A., Bassett, H. H., & Curby, T. W. (2013). Relations among teachers’ emotion socialization beliefs and practices and preschoolers’ emotional competence. Early Education & Development, 24(7), 979-999.
• Mustafaoğlu, R., Zirek, E., Yasacı, Z., & Özdinçler, A. R. (2018). Dijital teknoloji kullanımının çocukların gelişimi ve sağlığı üzerine olumsuz etkileri. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 5(2), 1-21. I http://dx.doi.org/10.15805/addicta.2018.5.2.0051
• O’Brien, L. (2009). Learning outdoors: the Forest School approach. Education 3-13, 37(1), 45-60. http://dx.doi.org/10.1080/03004270802291798
• Oh, W. O., Yeom, I., & Kim, D. S. (2019). What is the concept of parental ‘emotional transference’to children? A Walker and Avant concept analysis. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 33(1), 34-42. http://dx.doi.org/10.1111/scs.12614
• Özbey, S. (2012). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 60–72 aylık çocuklarının sosyal beceri ve problem davranışlarının okul ve ev ortamına göre incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23(2), 21-32.
• Özyazıcı, K., Boğa Baran, E., Alagöz, N., Varlıklıöz, K., Arslan, Z., Akto, S., Sağlam, M. (2021). Duyuların Gelişimi ve Duyu Bütünleme. Gelişim ve Psikoloji Dergisi (GPD), 2(4), 209-226. https://doi.org/10.51503/gpd.879070
• Özyürek ,A.,Tezel Şahin, F. (2008). 5-6 yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. GÜ Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 19-34.
• Özyürek, A. (2017). Okul öncesi çocukların duyguları tanıma ile duyguları yönetme ve arkadaşlık becerileri arasındaki ilişki. Akademik Bakış Dergisi, 59,128-140.
• Parke, R. D. (1994) Progress, paradigms, and unresolved problems: A commentary on recent advances in our understanding of children’s emotions. Merrill-Palmer Quarterly, 40, 157–169.
• Paulussen-Hoogeboom, M. C., Stams, G. J. J., Hermanns, J. M., Peetsma, T. T., & van den Wittenboer, G. L. (2008). Parenting style as a mediator between children's negative emotionality and problematic behavior in early childhood. The Journal of Genetic Psychology, 169(3), 209-226. http://dx.doi.org/10.3200/GNTP.169.3.09-226
• Perry, N. B., Calkins, S. D., Nelson, J. A., Leerkes, E. M., & Marcovitch, S. (2012). Mothers' responses to children's negative emotions and child emotion regulation: The moderating role of vagal suppression. Developmental psychobiology, 54(5), 503-513.n https://doi.org/10.1002/dev.20608
• Prosen, S., Smrtnik Vitulić, H. (2018). Children’s emotional expression in the preschool context, Early Child Development and Care, 188(12),1675-1683.
• Rieffe, C., Netten, A. P., Broekhof, E., & Veiga, G. (2015). The role of the environment in children’s emotion socialization In H. Knoors & M. Marsehark (Eds.), Educating deaf learners: Creating a global evidence base ( pp. 369-388). Oxford University Press.
• Rizka, S. M. & Bacotang, J. B. (2018). The relationship between parenting styles and children’s social skills. In International Conference on Early Childhood Education (pp. 258-262).
• Russell, A., Mize, J., and Bissaker, K. (2002). Parent-child relationships In P. K. Smith & C. H. Hart (Eds.), Blackwell Handbook of Childhood social Development. Blackwell.
• Russell, G., & Russell, A. (1987). Mother-child and father-child relationships in middle childhood. Child Development, 58(6), 1573–1585. https://doi.org/10.2307/1130696
• Saarni, C., Campos, J.J., Camras, L. A. & Witherington, D. (2006). Emotional development: Action, communication, and understanding. In N. Eisenberg (Ed.), Handbook of child psychology: Vol 3. Social, emotional, and personality development (pp. 226-299). Wiley.
• Sears, M. S., Repetti, R. L., Reynolds, B. M., & Sperling, J. B. (2014). A naturalistic observational study of children’s expressions of anger in the family context. Emotion, 14, 272–283. http://dx.doi.org/10.1037/a0034753
• Sebre, S.B., Bite, L.,Miltuze, A., Kolesovs, A. (2023). Children’s relationship problems and the role of adaptive functioning, emotion dysregulation and parental cognitive restructuring. European Journal Of Developmental Psychology, 20(2), 251-267. https://doi.org/10.1080/17405629.2022.2084067
• Şahin, D. , Ocak Karabay, Ş. & Demir, T. (2017). 5 Yaş çocuklarının sosyal duygusal uyumları ile ebeveynlerinin tutumları arasındaki ilişki . Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi , 1 (2) , 1-14
• Tepeli, K. (2013). Çocukların istenmeyen davranışlarına karşı annelerin kullandıkları iletilerin niteliksel analizi. e-Journal of New World Sciences Academy, 8(1),138-158.
• Tezel Şahin, F. & Özbey, S. (2007). Aile eğitim programlarına niçin gereksinim duyulmuştur? Aile eğitim programları neden önemlidir?. Aile ve Toplum, 3(12), 7-12.
• Topçu Bilir, Z., Sop, A. (2016). Okul öncesi dönemindeki çocukların aile ilişkileri ile çocuklarda görülen davranış problemleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 20-43.
• Trecca, F., Bleses, D., Hojen, A. & Laursen, B. (2022). Direct and indirect effects from parenting self-efficacy and parenting practices to social-emotional adjustment in 3- to 5-year-old children. Acta Psychologica, 229, 1-8. https://doi.org/10.1016/j.actpsy.2022.103673
• Treutler, C. M., & Epkins, C. C. (2003). Are discrepancies among child, mother, and father reports on children's behavior related to parents' psychological symptoms and aspects of parent–child relationships?. Journal of abnormal child psychology, 31, 13-27.
• Tuğrul, C. (1999). Duygusal zekâ. Klinik Psikiyatri, 1, 12-20.
• Tutkun, C., Tezel Şahin, F. (2016). Anne, Baba ve Çocukların Doğal Gözlemleri: Bir Kitapçı Ortamında Anne Çocuk mu? Baba Çocuk mu?. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(5), 2293-2308.
• Ulutaş, İ. (2005). Anasınıfına devam eden altı yaş çocuklarının duygusal zekâlarına duygusal zekâ eğitiminin etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Valiente, C., Lemery Chalfant, K., Reiser, M. (2007). Pathways to problem behaviors: Chaotic homes, parent and child effortful control, and parenting. Social Development, 16(2), 249-267. https://doi.org/10.1111/j.1467-9507.2007.00383.x
• Williams, L. R., Degnan, K. A., Perez-Edgar, K. E., Henderson, H. A., Rubin, K. H., Pine, D. S., Steinberg, L., & Fox, N. A. (2009). Impact of behavioral inhibition and parenting style on internalizing and externalizing problems from early childhood through adolescence. Journal of abnormal child psychology, 37(8), 1063–1075. https://doi.org/10.1007/s10802-009-9331-3
• Williford, A. P., Vick Whittaker, J. E., Vitiello, V. E., & Downer, J. T. (2013). Children's engagement within the preschool classroom and their development of self-regulation. Early Education & Development, 24(2), 162-187.
• Wong, T. K. Y., Konishi, C., Kong, X. (2022). A longitudinal perspective on frequency of parent–child activitiesand social–emotional development. Early Chıld Development And Care, 192(3), 458-469. https://doi.org/10.1080/03004430.2020.1765773
• Xu, X., Xiao, B., Zhu, L., Li, Y. (2023). The Influence of Parent-grandparent Co-parenting on Children’s Problem Behaviors and Its Potential Mechanisms. Early Educatıon And Development, 34(4), 791-805. https://doi.org/10.1080/10409289.2022.2073746
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (10. Basım). Seçkin.
• Yılmaz Bolat, E. (2018). Anne baba tutumlarının çocukların sosyal becerileri üzerindeki etkisi. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 32-38.