Abbâsîler’de Üstâdârlık Müessesesinin Ortaya Çıkışı

Yıl 2009, Sayı: 21, 1 - 24, 01.01.2009

Saim Yılmaz

Öz

Abbâsî Devleti’nin 132-656/750-1258 kuruluş ve yükseliş dönemlerini kapsayan ve altın çağ olarak kabul edilen ilk yüzyıl, siyasî ve askerî alanda olduğu kadar, hiç şüphesiz devletin ve sarayın idarî teşkilatlanması ve müesseseleşmesi açısından da en önemli devreyi teşkil eder. Büyük oranda Sâsânî geleneğinden etkilenmiş olan bu yapılanmanın daha sonra ortaya çıkmış Müslüman devletlerin idarî, askerî ve malî teşkilatlanmalarında büyük katkılarının olduğu bir gerçektir. Ancak beş asır gibi uzun bir süre tarih sahnesinde kalmayı başaran Abbâsîler’in, bu sürecin hiç de azımsanmayacak bir kısmını Büveyhî ve Selçuklu nüfuzu altında sürdürdükleri dikkate alındığında, söz konusu etkileşimin tek taraflı olmadığını kabul etmek gerekir. Zaman içerisinde Abbâsî Devleti’nden ayrılmak suretiyle kurulmuş olan diğer bağımsız veya yarı bağımsız devletler de belki bu etkileşim çerçevesine dâhil edilebilir

The Emergence of the Institution of Ustadariyyah in the Abbasids

Öz

In the Abbasids, from the beginnings of the 6th 12th century, the qahramanah, a female official responsible for the administration of the court was replaced by a male official, known as a ustadar. This new institution, the ustadariyyah, continued until the collapse of the Abbasid State. This article, originally intended to be a pioneering work for the introduction of the institution, has been limited to the emergence of the ustadariyyah. The article, which also sheds light on the matter of the emergence of this institution in the Islamic world, consists of two chapters. In the first chapter, the claims about the origin of the word ustadar are examined; this is of great importance in determining the emergence of the institution. In the second chapter, narrations related to the emergence of the institution are examined

Anahtar Kelimeler

Ustadariyyah, Qahramanah, Abbasids, Buwayhids, Saldjukids