Araştırma Makalesi
BİR DİSİPLİN OLARAK MEKATRONİK MÜHENDSLİĞİNİN ORTAYA ÇIKIŞINDA POST-FORDİST ÜRETİM SİSTEMİNİN ETKİLERİ
Öz
Endüstriyel gelişmenin başladığı 18. yüzyılda üretim sistemlerinin içine girmeye başlayan
makineler, günümüze gelene dek insan emeğini ve onun üretkenliğini değişime
uğratmıştır. Makineleşmenin giderek güçlenmesiyle endüstriyel üretimde verimliliği
arttırmaya yönelik çalışmalar da başlamıştır. Bu çalışmalardan biri olan Taylor’un bilimsel yöntemi
ise çalışma ilişkileri ve üretim süreçlerinde önemli bir noktada yer almaktadır. 20. ve 21. yüzyıla geldiğimizde
ise bilgi teknolojilerinde ve elektronik sistemlerindeki gelişmeler üretim süreçlerini farklı
noktalara getirmiştir. İnsan emeğinin makinelerle ve birbirleriyle ilişkileri daha çok bilgi tabanlı olmaya
başlamıştır. Üretim süreçleri, hata kaldırabilir olmaya ve hızlı işlemeye başlamıştır. Fordizmde
üretim hatlarının mekanik kontrolü öne çıkmış ve daha sonrasında post-fordizm olarak adlandırılan
dönemde ise elektronik sistemler, üretimin her aşamasını kontrol eder hale gelmiştir. Bu durum
rekabet koşullarının gerektirdiği esnek taleplere arz ile karşılık verebilme imkânı sağlamıştır. Üretim
süreçleri bu şekilde değişirken, 1960’lı yıllardan bu yana yeni bir bilim dalı olarak Mekatronik Mühendisliği
gelişmeye başlamıştır. Mekatronik mühendisliği, konvansiyonel mühendisliklere kattığı
disiplinlerarası bakışla endüstrinin ihtiyaçlarını karşılarken, kendine de yeni bir konum edinmiştir.
Bu çalışmada, mekatronik mühendisliğinin ortaya çıkışında post-fordist üretim sisteminin ihtiyaçlarının
ne oranda etkili olduğu araştırılmıştır. Mekatronik mühendisliğinin bakış açısının ve çalışma
konularının post-fordist üretim sistemi etkileri ile ortaya çıkması çalışmanın temel tezidir.
Anahtar Kelimeler
Fordizm Post-fordizm Mekatronik Mühendisliği Esnek Uzmanlaşma
Kaynakça
- Aglietta, M. (1979). A Theory of Capitalist Regulation, The US Experience. Loncon: NLB. Alcorta, D. (1998). Flexible Automation in Develoing Countries. USA: Routledge. Alçın, K. S. (2006). Teknolojik Yenilik-Emek İlişkisi ve Emeğin Teknolojik Algısı. Doktora Tezi, 65. Ansal, H. (1996). Esnek Üretimde İşçiler ve Sendikalar: Post-fordizm’de Üretim Esnekleşirken İşçiye Neler Oluyor? Birleşik Metal-İş Yayınları. Belek, İ. (1999). Postkapitalist Paradigmalar (2. Baskı b.). Sorun Yayınları. Bishop, R. H. (2007). Mechatronic Systems, Sensors and Actuators: Fundamentals and Modeling. CRC Press. Bishop, R. H., & Ramasubramanian, M. K. (2002). What is Mechatronics. USA: CRC Press LLC. Bolton, W. (2009). Mekatronik: Makine ve Elektrik Mühendisliğinde Elektronik Kontrol Sistemleri (3. b.). (B. K. Tunçalp, Çev.) Dahi Yayınları. Bosch, A. (2000). Mechatronics. Theory and Applications. Germany: OMEGON Fachliteratur. Bozkurt, V. (1997). Enformasyon Toplumu ve Türkiye. İstanbul: Ssitem Yayıncılılk. Bradley, D. (2010). Mechatronics - More Questions than Answers. Mechatronics, 20(8), 827-841. Braudel, F. (1982). The Wheels of Commerce: Civilization and Capitalism, 15th--18th Century, vol. 2. London: Collins . Craig, K., & Stolfi, F. (1994). Introduction to Mechatronic System Design with Applications: Course Book. American Society of Mechanical Engineers. Dobb, M. (2007). Kapitalizmin Gelişimi Üzerine İncelemeler, Geçiş Tartışmaları. Belge Yayınları. Gramsci, A. (1999). Selections from the Prison Notebooks. (Q. Hoare, & G. N. Smith, Eds.) London: ElecBook. Groover, M. (2008). Automation, production systems, and computer-integrated manufacturing. Pearson Education Inc. Hançerlioğlu, O. (1995). Düşünce Tarihi. Remzi Kitabevi. Hsu, T. (1998). Mechatronics in Manufacturing. The CRC Handbook of Mechanical Engineering. Kuhn, T. (2005). Bilimsel Devrimlerin Yapısı. Kırmızı Yayınları. Luggen, W. (1991). Flexible Manufacturing Cells and Systems. USA: Prentice Hall Int. Inc. Pellicciari, M., Andrisano, A., Leali, F., & Vergnano, A. (2009). Engineering method for adaptive manufacturing systems design. International Journal on Interactive Design and Manufacturing (IJIDeM), 3(2), 81-91. Piore, M., & Sabel, C. (1984). The Second Industrial Divide. London: Basic Books. Schaller, R. (1997). Moore’s law: past, present and future. IEEE Spectrum, 34(6), 52-59. Shivanand, H. K., Benal, M. M., & Koti , V. (2006). Flexible Manufacturing System. New Age International. Şaylan, G. (2002). Postmodernizm. Ankara: İmge Kitabevi. Taylor, C. (2012). Bilimsel Yönetimin İlkeleri (Cilt 5). Adres Yayınları. Tolio, T. (2008). Design of Flexible Production Systems. Springer. Weber, M. (1999). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu. Ayraç Yayınevi. Womack, J., & Jones, D. (1990). Dünyayı Değiştiren Makina. Newyork: Rawson. Yücel, İ. (1992). Bilim Teknoloji Politikalarının Ülke Kalkınmasındaki Önemi ve Türkiye’nin Araştırma Kapasitesi. Sosyal Planlama Genel Müdürlüğü Planlama Dairesi Genel Başkanlığı.
Toplam 1 adet kaynakça vardır.