Yoksulluk Kültürünün Öğrencilerin Eğitim Yaşantılarına ve Gelişim Alanlarına Yansımalarının İncelenmesi (Annelerin Deneyimleri)

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 47 - İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Eylül/Yaz 2023, Cilt 22, Sayı 47, 764 - 788, 29.09.2023

Taner Atmaca , Döndü Sağlam

https://doi.org/10.46928/iticusbe.1136832

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı kadınların yaşadığı derin yoksulluğa bağlı olarak ortaya çıkan yoksulluk kültürünün çocuklarının akademik çalışmalarına, eğitim yaşantılarına ve bilişsel, duyuşsal ve sosyal gelişimlerine etkisini annelerin deneyimlerine göre ortaya çıkartabilmektir. Yöntem: Bu çalışmada nitel araştırma geleneği içerisinde yer alan fenomenoloji modelinden yararlanılmıştır. Araştırmada benzeşik örnekleme tekniği ile gönüllü ve aynı zamanda Türkiye şartlarına göre yoksulluğu deneyimleyen 10 anne ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Çalışmada yorumlayıcı fenomenoloji tekniği analiz için kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmanın bulgular kadınların yoksulluğu oldukça derin şekilde deneyimlediğini göstermektedir. Yoksulluk kadınların aile içi yaşantılarında kendilerini çaresiz, yetersiz ve eli-kolu bağlı hissetmelerine yol açmakta ve içinde bulundukları durumdan kaynaklı çocuklarına yeterli desteği sunamamaktadır. Yoksulluğa zamanla alışan, kanaatkarca kabul gösteren kadınların yoksulluk kültürünün özelliklerini yansıttığı da görülmektedir. Yoksulluk aynı zamanda hem kadınlar hem de çocuklar için dışlayıcı bir etkiye de sahip olabilmektedir. Çocukların akademik yaşantısını ve başarısını belirleyen önemli bir dışsal faktör olduğu kadar aynı zamanda özgüven, sebat, azim, başarma tutkusu, arkadaş ilişkisi, kendiyle barışık olma gibi çeşitli gelişim alanlarını da etkileyen bir faktördür. İçselleştirilen yoksulluk kültürü ise çocukların zaman zaman eğitimden umudu kesmelerine yol açmaktadır. Özgünlük: Yoksulluk kültürü ve eğitim arasındaki bağı irdeleyen çok az sayıda çalışma olduğu için bu araştırmanın özgün olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk kültürü, eğitim, başarı

Examination of the Reflections of Poverty Culture on the Students’ Education Lives and Development Areas (Mothers’ Experiences)

Öz

Purpose: This research aims to reveal the effects of the poverty culture, which emerged due to the deep poverty experienced by women, on the academic studies, educational experiences, and cognitive, affective, and social developments of their children, according to the experiences of the mothers. Method: In this study, the phenomenology model, which is in the tradition of qualitative research, was used. In the research, in-depth interviews were conducted with 10 mothers who were volunteers and also experienced poverty according to the conditions of Turkey, using the homogeneous sampling technique. The interpretive phenomenology technique was used for analysis in the study. Findings: The findings of the study show that women experience poverty quite deeply. Poverty causes women to feel helpless, inadequate, and tied up in their family life and cannot provide adequate support to their children due to the situation they are in. It is also seen that women who get used to poverty over time and who accept it graciously reflect the characteristics of the culture of poverty. Poverty can also have an exclusionary effect on both women and children. It’s an important external factor that determines the academic success of children, as well as a factor that affects various development areas such as self-confidence, persistence, perseverance, passion for success, friendship, and self-confidence. A culture of poverty causes children to give up hope in education from time to time. Originality: Since there are very few studies examining the link between poverty culture and education, this research is considered to be original.

Anahtar Kelimeler

Poverty Culture, Education, Achievement

Kaynakça

• Adaman, F. ve Keyder, Ç. (2005). Türkiye’de büyük kentlerin gecekondu ve çöküntü mahallelerinde yaşanan yoksulluk ve sosyal dışlanma (Rapor No: 0155). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Aktan, C. C. ve Vural, İ. Y. (2002). Yoksulluk: terminoloji, temel kavramlar ve ölçüm yöntemleri (Editör: C. Can Aktan). Yoksulluk Sorununun Nedenleri ve Yoksullukla Mücadele Stratejileri. Ankara: Hak İş. ss. 39-69.
• Arabacı, R. Y. (2016). Göreli yoksulluk yaklaşımı ve Türkiye için uygunluğu. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(5), 1329-1343.
• Azolay, A. (2019, Ekim 17). UNESCO Türkiye Millî Komisyonu. Haziran 10, 2021 tarihinde https://www.unesco.org.tr/Home/AnnouncementDetail/370 adresinden alındı
• Bauman, Z. (1999). Çalışma, tüketicilik ve yeni yoksullar (Çev. Ümit Öktem). İstanbul: ONK Ajans.
• Bektaş, M., Kudubeş, A. ve Kudubeş, İ. (2017). Küreselleşmenin yarattığı yoksulluk:çocuk yoksulluğu. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 14, 79-85.
• Bora, A. (2019). Kadınlar ve hane: olmayanın nesini idare edeceksin? (Editör: Necmi Erdoğan). Yoksulluk Halleri: Türkiye'de Kent yoksulluğunun toplumsal görünümleri içinde (ss. 97-132). İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Boratav, K. (2004). Yeni dünya düzeni nereye? Ankara: Pelin Ofset.
• Chan ve K. S. ve Rueda, R. (1979). Poverty and culture in education: Separate but equal. Exceptional Children, 45(6), 422-428.
• Coleman, J. S. (1966). Equality of educational opportunity. Washington: U.S. Government Printing.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri- beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev. Ed. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Cüceloğlu, D. (1997). İçimizdeki çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çalışkan, Ş. (2007). Eğitim işsizlik ve yoksulluk ilişkisi. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 7(13), 284-308.
• Çiftçi, C. ve Çağlar, A. (2014). Ailelerin sosyo-ekonomik özelliklerinin akademik başarı üzerindeki etkisi:Fakirlik kader midir? International Journal of Human Sciences, 11(2), 155- 173.
• Doğan, İ. (2016). Türk aile sosyolojisi tarih-gelenek modern zamanlar. Ankara: Pegem Akademi.
• Erdoğan, N. (2019). Yoksulluk üzerine. Yoksulluk halleri Türkiye'de kent yoksulluğunun toplumsal görünümleri (Editör: Necmi Erdoğan) içinde (ss. 29-95). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ersoy, A. F. (2019). Fenomenoloji (Editör: Ahmet Saban ve Ali Ersoy). Eğitimde nitel araştırma desenleri içinde (ss. 83-138). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Freire, P. (1991). Ezilenlerin pedagojisi (Çev. D. Hattatoğlu ve Erol Özbek). İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji (Çev. M. Ali Sarı). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Gizir, C. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 113-121.
• Gürses, D. (2007). Türkiye'de yoksulluk ve yoksullukla mücadele politikaları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 59-74.
• Hatun, Ş. (2002). Çocuk hakları sözleşmesinin 13. Yılında yoksulluk ve çocuklar üzerindeki etkileri. Ankara: Türk Tabpiler Birliği.
• Husserl, E. (2003). Fenomenoloji üzerine beş ders (Çev. Harun Tepe) Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Işık, O. (2022). Eşitsizlikler kitabı. İstanbul: İletişim Yayınevi
• Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 129-142.
• Keskin, H., Aksoy, Z., Fidan, S. Ş. (2021). Yönetim ve organizasyon araştırmalarında yorumlayıcı fenomenolojik analiz yönteminin kullanılması: Sistematik bir inceleme. Business & Management Studies: An International Journal, 9(4), 1437-1451.
• Kıral, B. (2021). Nitel araştırmada fenomenoloji deseni: Türleri ve araştırma süreci. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 10(4), 92-103.
• Kurnaz, Ş. (2007). Çocuk yoksulluğu. Aile ve Toplum, 3(12), 47-55.
• Ladson-Billings, G. (2006). It’s not the culture of poverty, it’s the poverty of culture: The problem with teacher education. Anthropology, 37(2), 104-109. https://doi.org/10.1525/aeq.2006.37.2.104
• Lewis, O. (1966). The Culture of poverty. Scientific American, 215(4), 19-25.
• Martin, A. J. (2002). Motivation and academic resilience. Australian Journal of Education, 46, 34-49. https://doi.org/10.1177/000494410204600104
• McDermott, R. ve Vossoughi, S. (2020). The culture of poverty, again. Diaspora, Indigenous, and Minority Education, 14(2), 60-69. https://doi.org/10.1080/15595692.2020.1733960
• Mayer, S. E. (1997). What money can’t buy? USA: Harvard University Press.
• Öz, F. ve Yılmaz, E. B. (2009). Ruh sağlığının korunmasında önemli bir kavram: Psikolojik sağlamlık. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 16(3), 82-89.
• Öztürk, M. ve Çetin, B. I. (2009). Dünyada ve Türkiye’de yoksulluk ve kadinlar. Journal of Yasar University, 3(11), 2670-2695.
• Rahnema, M. (2009). Sefaletin yoksulluğu kovduğu bir dünya (Çev. Şule Ünsaldı). Ankara: Özgür Üniversite Kitaplığı.
• Rogalsky, J. (2009). “Mythbusters”: Dispelling the culture of poverty myth in the urban classroom, Journal of Geography, 108(4-5), 198-209. https://doi.org/10.1080/00221340903344953
• Sarıer, Y. (2016). Türkiye'de öğrenci başarısını etkileyen faktörler:bir meta analiz çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 609 - 627.
• Sen, A. (2004). Özgürlükle kalkınma (Çev. Yavuz Alogan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Stiglitz, J. E. (2015). Eşitsizliğin bedeli: Bugünün bölünmüş toplumu geleceğimizi nasıl tehlikeye atıyor? (Çev. Ozan İşler). İstanbul: İletişim Yayınlan.
• Şener, Ü. (2012). Kadın yoksulluğu. Mülkiye Dergisi, 36(4), 51-67.
• Şengönül, T. (2013). Sosyal sınıfın boyutları olarak gelirin, eğitimin ve mesleğin ailelerdeki sosyalleştirme-eğitim süreçlerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 38(167), 128-143.
• Taş, Y. ve Özcan, S. (2012). Türkiye’de ve dünyada yoksulluk üzerine bir araştırma. International Conference On Euracion Economies, Almata/ Kazakistan.
• Tuttle, K. A. (2009). The culture of poverty: How it affects middle school students. Unpublished Master Thesis, Central Washington University: USA
• Türkdoğan, O. (1977). Yoksulluk kültürü: Gecekonduların toplumsal yapısı. İstanbul: Dede Korkut Yayınları.
• Yardım, M. S. (2009). Yoksulluk sınırı nasıl hesaplanır? Toplum Hekimliği Bülteni, 28(2), 28-29.
• Yaşar, S. ve Taşar, M. O. (2019). Kavramsal olarak yoksulluk ve Türkiye’de yoksullukla mücadele politikalarının etkileri. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(38), 118-144.
• Yiğit, R., Üğücü, G. ve Kaya, S. (2018). Yoksulluk: Çocuk sağlığını tehdit eden bir durum. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(2), 83-98.