Öz
Şenöz-Ayata Bilimsel Metin Üretimi (2014) başlıklı yeni kitabında bu kez ayrıntılı olarak bilimsel metinleri ele alıyor. Çalışmasının amacının, bu metin türünün Almanca ve Türkçedeki ortak ve farklı özelliklerini ortaya çıkarmak ve genç araştırmacıların bilimsel metin üretimine katkıda bulunmak olduğunu söylüyor (S. 13). Kendisi de Alman Dili ve Edebiyatı bölümünde öğretim üyesi olan Şenöz-Ayata’yı bu çalışmaya yönelten öncelikli neden, lisansüstü düzeye gelmiş öğrencilerin gerek Almanca gerekse Türkçede bilimsel metin oluşturmakta güçlük çekmeleridir. Yine Şenöz-Ayata’nın saptamalarına göre üniversitelerde bilimsel metin yazma dersleri olmasına karşın çoğu üniversitede bu derslere gereken önem verilmemektedir (S. XI). Bu nedenle araştırmacı kitabında, bilimsel metin çalışmalarına hem kuramsal hem de uygulamalı olarak yaklaşıyor ve yaptığı incelemenin gerek Almanca gerekse Türkçe üretilecek bilimsel metinlerin belli özellikleri taşıyacak bir düzeye ulaşmalarına yardımcı olmayı istiyor. Bu amaçlarla hazırlanan araştırma dört bölümden oluşuyor. Kitabın ilk iki bölümünde kuramsal bilgiler son iki bölümündeyse uygulamalı çalışmalar yer alıyor
Kaynakça
- -
Öz
Avrupa ülkelerinde 1970’li yıllarda ortaya çıkan metindilbilim çalışmalarının Türkiye’de 1990’lı yıllarda yaygınlaşmaya başladığını görüyoruz. Genel olarak yazılı ve sözlü metinleri ele alan metindilbilim araştırmaları kapsamında, bir gazete haberi ile bir köşe yazısı ya da bir yemek tarifi ile bir reklam metni birbirlerinden çok farklı yönler içerirler. Her birinin gerek içeriksel gerek kurgusal gerekse dilsel açılardan kendine özgü özellikleri vardır. Ayrıca bu özellikler her dilde aynı değildir. Bir yemek tarifi, bir mektup ya da bir bilimsel makale farklı dillerde ortak özellikler göstermekle birlikte, yazıldıkları dil ve kültür çerçevesinde değişik yönlere de sahiptirler. Örneğin farklı dillerde yazılan mektuplar genellikle hitap sözcükleriyle başlar ve veda sözcükleriyle biter. Ancak bu hitap ve veda biçimleri dillere ve kültürlere göre değişik olabilir. Aynı şekilde farklı dillerde kaleme alınan mektupların giriş ya da sonuç paragraflarının biçim ve içerik açısından birbirlerinden ayrılırlar. Gazete haberi, köşe yazısı, reklam ve daha pek çok metin türü üzerine eğilen metindilbilim çalışmaları, belli bir dildeki bir metin türünü ele alan araştırmalardan oluşabildiği gibi iki ya da daha fazla dili birlikte ele alan karşılaştırmalı çalışmaları da kapsar.
Kaynakça
- -
Öz
Avrupa ülkelerinde 1970’li yıllarda ortaya çıkan metindilbilim çalışmalarının Türkiye’de 1990’lı yıllarda yaygınlaşmaya başladığını görüyoruz. Genel olarak yazılı ve sözlü metinleri ele alan metindilbilim araştırmaları kapsamında, bir gazete haberi ile bir köşe yazısı ya da bir yemek tarifi ile bir reklam metni birbirlerinden çok farklı yönler içerirler. Her birinin gerek içeriksel gerek kurgusal gerekse dilsel açılardan kendine özgü özellikleri vardır. Ayrıca bu özellikler her dilde aynı değildir. Bir yemek tarifi, bir mektup ya da bir bilimsel makale farklı dillerde ortak özellikler göstermekle birlikte, yazıldıkları dil ve kültür çerçevesinde değişik yönlere de sahiptirler. Örneğin farklı dillerde yazılan mektuplar genellikle hitap sözcükleriyle başlar ve veda sözcükleriyle biter. Ancak bu hitap ve veda biçimleri dillere ve kültürlere göre değişik olabilir. Aynı şekilde farklı dillerde kaleme alınan mektupların giriş ya da sonuç paragraflarının biçim ve içerik açısından birbirlerinden ayrılırlar. Gazete haberi, köşe yazısı, reklam ve daha pek çok metin türü üzerine eğilen metindilbilim çalışmaları, belli bir dildeki bir metin türünü ele alan araştırmalardan oluşabildiği gibi iki ya da daha fazla dili birlikte ele alan karşılaştırmalı çalışmaları da kapsar.
Metin türlerini ele alan bu çalışmalar kuramsal verilerin yanı sıra uygulama alanına da pek çok açıdan hizmet sunar. Metin türlerinin ortak ve farklı özelliklerinin öğretim alanına girmesi belli bir dilde düzgün ve anlaşılır metinler üretilmesini sağlar. Düzgün metinlerin üretilmesiyle de konuşucu ya da yazar söylemek istediği şeyi daha açık olarak ortaya koyar, okuyucunun da okuduğu ya da dinlediği metni alımlaması daha kolay olur. Farklı dillerdeki metin türlerinin özelliklerini bilmek ve bunları uygulamaya geçirmek de dil ve kültürler arası anlaşmayı kolaylaştırır.
Burada yeni kitabını tanıtmayı amaçladığımız Canan Şenöz-Ayata da metin türü araştırmaları alanında tanınan bir dilbilimcidir. Almanca ve Türkçe üzerine yaptığı metin incelemeleriyle ülkemizde karşılaştırmalı metin araştırmaları alanında ilk çalışmaları başlatmıştır. Birinci kitabı olan Almanca ve Türkçede Metin Türü olarak Yazın Eleştirisi (2003) roman, öykü vb. gibi yazın kitaplarının eleştirileri üzerinde durur. Çalışmada, Türkçe ve Almanca yazın eleştirileri metindilbilimsel ölçütlerle çözümlenir ve elde edilen sonuçlar değerlendirilip karşılaştırılarak kültürlerarası bir araştırma gerçekleştirilir. Çözümlenen Türkçe eleştiriler Orhan Pamuk’un Kara Kitap adlı yapıtı üzerinedir, Almanca eleştirilerse Sten Nadolny’nin Selim oder Die Gabe der Rede adlı romanına yöneliktir. Yapılan çözümleme ve karşılaştırma sonuçları, Türkçede eleştiri yazılarının oldukça yetersiz olduğunu ileri süren görüşlerin doğru olmadığını ortaya koyduğu için de önem taşımaktadır. 2005 yılında çıkan Metindilbilim ve Türkçe adlı ikinci kitabındaysa, Türkiye’de metindilbilim konusunda kuramsal bilgiler temelinde yapılan çalışmaları inceler. Kitaplarının yanı sıra diğer yazılarında da haber, reklam, bilimsel metinler, makale özetleri vb. gibi çeşitli metin türleri üzerinde durur.
Kaynakça
- -
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Konferans Tanıtımı |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 2 Haziran 2015 |
| Gönderilme Tarihi | 2 Haziran 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Cilt: 2 Sayı: 32 |