Tanrıça'nın Tekrarlayan Süreçleri ve Temsili Üzerine Bir Çalışma: Hera

Yıl 2021, , 217 - 230, 20.09.2021

Cansın Okan Rıfat Eser Kortanoğlu

https://doi.org/10.26650/anar.2021.24.734631

Öz

Tarih boyunca yakın bölgelerde yaşayan topluluklar birbirleriyle ekonomik, sosyal, dini ve politik ilişkiler geliştirmiş ve bu sayede kültürler arasında etkileşimler gerçekleşmiştir. Ege, Doğu Akdeniz ve Mezopotamya, erken dönemlerden itibaren ritsel, mitsel ve dinsel figürler açısından benzer karakterlere yönelmiştir. Kutsal figürler benzer özlere sahip olsalar da ait oldukları coğrafyaya ve döneme göre özellikleri ve önemleri değişmiştir. Yunan ve Doğu dünyasına ait sosyo-kültürel üretimin aktarımı, Bronz Çağ’dan itibaren Doğu Akdeniz ve Anadolu üzerinden gerçekleşmiş ilişkinin sonucudur. Mezopotamyalı mythoslar, karakterler ve tasvirler arka planlarındaki öz korunarak, Yunan ozanları tarafından yeniden biçimlendirilmiş ve çağlar boyunca anlatılarak toplum tarafından benimsenmiştir. Bu metinde, Antik Yunan sosyo-kültürel yapısının, mitsel ve dinsel göstergeler üzerinden izlenebilen etkileşim süreçleri, bu dönüşümün minör bir izi olarak tanrıça Hera ve inşasının Doğulu varyasyonları incelenmiştir

Anahtar Kelimeler

Tanrıça, Hera, Mitoloji, Yunan Kültürü, Din Tarihi

A Study on the Recurrent Processes of the Goddess and Her Representation: Hera

Öz

Throughout history, communities within the proximity of each other had developed economical, religious, political relations and cultural transmissions between them. From early periods, Aegean, East Mediterranean, and Mesopotamian cultures had leaned towards similar characters in terms of ritualistic, religious and cultic figures. Even though divine figures had a similar point of origin, their characteristics and significance had changed with the location and period. Transfer of the socio-cultural production is an outcome of the relation between the East Mediterranean and Anatolia since The Bronze Age. Mesopotamian mythos’, characters and their descriptions had been transferred through cultures, while, in the background, their essences preserved, reformed and told by Greek bards for ages. In this article, the traceable interaction process through the mythic and religious indicators of the socio-cultural form of Ancient Greek and as a minor print of this transformation Goddess Hera and eastern versions of her cultural structure had been analyzed.

Anahtar Kelimeler

Goddess, Hera, Mythology, Greek Culture, History of Religion

Kaynakça

• Akurgal, E. (1995). Hatti ve Hitit Uygarlığı. İstanbul: Net Yayınları. google scholar
• Akurgal, E. (2007). Anadolu Uygarlıkları. İstanbul: Net Turistik Yayınları. google scholar
• Ateş, M. (2002). Neolitik Dönem Sembolizmi ve Çatalhöyük. Arkeoloji ve Sanat Dergisi, 107, 41-46. google scholar
• Berger, P. L. (1995). Dini Kurumlar. İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Yayınları, 9, 425-265. google scholar
• Boardman, J. (2001). Yunan Heykeli: Arkaik Dönem. (Y. Ersoy, Trans.). İstanbul: Homer Yayınevi. google scholar
• Brauninger, F. (1937). Persephone. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft XIX,1, (pp. 944-972). Zürich, München, Düsseldorf: Artemis & Winkler Verlag. google scholar
• Burkert, F. (1985). Greek Religion. Cambridge: Harvard University Press. google scholar
• Burkert, W. (1999). İlkçağ Gizem Tapıları. (B. S. Şener, Trans.) Ankara: İmge Yayınları. google scholar
• Campbell, J. (2003). Batı Mitolojisi; Tanrının Maskeleri. (K. Demiroğlu, Çev.). Ankara: İmge Yayınları. google scholar
• Childe, V. G. (2009). Tarihte Neler Oldu? (A. Şenel, Trans.). İstanbul: Alan Yayıncılık. google scholar
• Comte, F. (1997). Dictionary ofMythology. Oxford: Oxford University Press. google scholar
• Çetin, C. (2006). Antik Çağda Hieros Gamos Ritüeli. Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, 6, 99-110. google scholar
• Darga, M. (2011). Anadolu'da Kadın; On Bin Yıldır Eş, Anne, Tüccar, Kraliçe. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık. google scholar
• Delivorias, A. (1984). Aphrodite. Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae, II.1 (pp. 151). Zürich, München, Düsseldorf: Artemis & Winkler Verlag. google scholar
• Demargne, P. (1984). Athena. Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae, II.1 (pp. 955-1044). Zürich, München, Düsseldorf: Artemis & Winkler Verlag. google scholar
• Demirci, K. (2017). Eski Mezopotamya Dinlerine Giriş: Tanrılar, Ritüel, Tapınak. İstanbul: Ayışığı Kitapları. google scholar
• Demirdağ, M. F. (2017). Ana Tanrıça İkonografisi ve Anaerkillik. Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi,1, 6-18. google scholar
• Duru, R., & Umurtak, G. (2005). Höyücek. 1989-1992 Yılları Arasında Yapılan Kazıların Sonuçları. Ankara: Türk Tarih Kurumu. google scholar
• Dümmler, F. (1992). Athena. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft, II,2 (pp. 1941-2020). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Dümmler, F. (1998). Aphrodite. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft I,2 (pp. 2730-2787). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Eitrem, S. (1992). Gaia. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft, VII,1 (pp. 467-479). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Eitrem, S. (1994). Hera. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft VIII,1 (pp. 369-404). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Eliade, M. (1991). Kutsal ve Din Dışı. (M. A. Kılıçbay, Trans.). Ankara: Gece Yayınları. google scholar
• Eliade, M. (2000). Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, Cilt I., Taş Devrinden Eleusis Mysteria’larına. (A. Berktay, .). İstanbul: Kabalcı Yayınevi. google scholar
• Eliade, M. (2003). Dinler Tarihine Giriş. (L. Arslan, Trans.). İstanbul: Kabalcı Yayınları. google scholar
• Fidan, M. K. (2013). Ana Tanrıçalardan Bakire Meryem’e: Kadının Mitolojik Öyküsü. II. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi- Bildiriler Kitabı IV (pp. 927-944). google scholar
• Graf, F. (1998a). Hestia. Der neue Pauly: Enzyklopadie der Antike, V (pp. 512-514). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Graf, F. (1998b). Hieros Gamos. Der neue Pauly: Enzyklopadie der Antike, V (pp. 552-553). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Graf, F. (1998c). Gaia. Der neue Pauly: Enzyklopadie der Antike, IV (pp. 733-734). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Graves, R. (2012). Yunan Mitleri. (U. Akpur, Trans.). İstanbul: Say Yayınları. google scholar
• Grimal, P. (1997). Mitoloji Sözlüğü: Yunan ve Roma. (S. Tamgüç, Trans.). İstanbul: Sosyal Yayınlar. google scholar
• Heckenbach, J. (1991). Hekate. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft, VII,2 (pp. 2769-2782). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Hesiodos. (1991). Theogonia - İşler ve Günler. (S. Eyüboğlu & A. Erhat, Trans.). İstanbul: Sosyal Yayınlar. google scholar
• Homeros. (1993). İlyada. (A. Erhat & A. Kadir, Trans.) İstanbul: Can Sanat Yayınları. google scholar
• Hooke, S. H. (2013). Ortadoğu Mitolojisi. (A. Şenel, Trans.) Ankara: İmge Yayınevi. google scholar
• Işık, F. (1999). Doğa Ana Kubaba: Tanrıçalar'ın Ege'de Buluşması. İstanbul: Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü. google scholar
• Işık, F. (2012). Uygarlık Anadolu'da Doğdu. İstanbul: Ege Yayınları. google scholar
• Johnston, S. I. (1997). Hekate. Der neue Pauly: Enzyklopadie der Antike, V (pp. 267-270). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Kahil, L. (1984). Artemis. Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae, II.1 (pp. 618753). Zürich, München, Düsseldorf: Artemis & Winkler Verlag. google scholar
• Kerenyi, C. (2012). Eleusis, Anne Kızın Arketip İmgesi. (T. B. Yaşar, Trans.) İstanbul: Pinhan Yayınevi. google scholar
• Kem, O. (1992). Demeter. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft, IV,2 (pp. 2713-2764). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Kortanoğlu, R. E. (2008). Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Dağlık Phrygia Bölgesi Kaya Mezarları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. google scholar
• Kortanoğlu, R. E. (2013). Tieion/Tios Akropolis’inde Ortaya Çıkartılmış Anıtsal Bir Yapının Kalıntıları Üzerine Gözlemler (Observations on the Remains of a Monumental Building Unearthed on the Acropolis of Tieion/Tios). Colloquium Anatolicum XII, 211-238. google scholar
• Kortanoğlu, R. E. (2015). Yunan Tapınağı Olarak İsimlendirilmiş Yapının Temel Doğasına Yüklenmiş Anlam/lar (The Meaning(s) Attributed to the Fundamental Nature of the Structure Named Greek Temple). Colloquium Anatolicum, XIV, 83-101. google scholar
• Kortanoğlu, R. E. (2018). Varlık ve Tapınak. Eski Yunan Tapınağının Kavramsal İnşası Üzerine Arkitektonik Bir Deneme (Being and Temple. An Architectonic Essay on the Conceptual Construction of the Ancient Greek Temple). Ankara: Bilgi Yayınevi. google scholar
• Kossatz-Deissmann, A. (1988). Hera. Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae, IV,1 (pp. 659-719). Zürich, München, Düsseldorf: Artemis & Winkler Verlag. google scholar
• Kramer, S. N. (1983). Inanna: Queen of Heaven and Earth: Her Stories and Hymns from Sumer. New York: Harper Collins Publishers. google scholar
• Kramer, S. N. (1998). Tarih Sümer’de Başlar. (M. İ. Çığ, Trans.) Ankara: Türk Tarih Kurumu. google scholar
• Kramer, S. N. (1999). Sümer Mitolojisi. (H. Koyukan, Trans.) İstanbul: Kabalcı Yayınevi. google scholar
• Laks, A. (1996). Aphrodite. Der neue Pauly: Enzyklopadie der Antike, I. (pp. 838-844). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Laks, A. (1997a). Artemis. Der neue Pauly: Enzyklopadie der AntikeII (pp. 54-59). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Laks, A. (1997b). Athena. Der neue Pauly: Enzyklopadie der Antike II (pp. 160-167). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Laks, A. (1997c). Demeter. Der neue Pauly: Enzyklopadie der Antike III (pp. 420-426). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Laks, A. (1998). Hera. Der neue Pauly: Enzyklopadie der Antike V (pp. 357-361). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Lopez-Ruiz, C. (2010). When the Gods Were Born: Greek Cosmogonies and the Near East. Cambridge: Harvard University Press. google scholar
• Mellaart, J. (1970). Excavations at Hacılar. Edinburgh: Edinburgh University Press. google scholar
• Mellaart, J. (2001). Çatalhöyük. Anadolu’da Bir Neolitik Kent. (G. B. Yazıcıoğlu, Trans.) İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık. google scholar
• Okan, C. (2019). Mitoslar ve Tasvirler Işığında Antik Ege Coğrafyasında Dişi Tanrısal Figürler: Kök, Karışım ve Değişim, (Unpublished master thesis). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. google scholar
• Özdoğan, M. (2011). Anadolu’nun Tarih Öncesi, Paleolitik Çağ, İlk Adımlar. Arkeo Atlas Dergisi 2011,01, 46-48. google scholar
• Özgüç, T. (1957). The Bitik Vase. Anatolia C.2, 57-78. google scholar
• Özgüç, T. (1988). İnandıktepe: Eski Hitit Çağında Önemli Bir Kült Merkezi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. google scholar
• Pausanias. (1935). Description of Greece. (R. E. Wycherley, Trans.). Cambridge: Harvard University Press. google scholar
• Penglase, C. (1997). Greek Myths and Mesopotamia. Parallels and Influence in the Homeric Hymns and Hesiod. USA and Canada: Routledge Press. google scholar
• Plutarkhos. (2006). İsis ve Osiris. (M. Tuncer, Trans.). İstanbul: Ruh ve Madde Yayınları. google scholar
• Roller, L. E. (2004). Ana Tanrıça’nın İzinde. Anadolu Kybele Kültü. (B. Avunç, Trans.). İstanbul: Homer Kitabevi. google scholar
• Sarian, H. (1990). Hestia. Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae, IV.1 (pp. 407412). Zürich, München, Düsseldorf: Artemis & Winkler Verlag. google scholar
• Schmitt-Pantel, P. (2000). History of Women in the West, Volume I: From Ancient Goddesses to Christian Saints. Harvard: Harvard University Press. google scholar
• Schwabl, H. (1995). Zeus. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft, XV (pp. 994-1481). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Sourvinou-Inwood, C. (1995). Persephone. Der Neue Pauly: Enzyklopadie der Antike, IX (pp. 600-603). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Süss, W. (1994). Hestia. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft, VIII,1 (pp. 1257-1304). Stuttgart: Metzler. google scholar
• Tekin, O. (1998). Eski Yunan Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Wernicke, K. (1895). Artemis. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft, II,1 (pp. 1335-1440). Stuttgart: Metzler. google scholar