ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME İLE AVRUPA BİRLİĞİ VE ADAY ÜLKELERİN YAŞAM KALİTESİNİN ANALİZİ

Yıl 2011, Sayı: 13, 80 - 94, 08.06.2011

Pınar Kaya , Emre İpekçi Çetin , Ayşe Kuruüzüm

Öz

AB ülkeleri için en iyi yaşama ve çalışma koşullarının sağlanmasına yardımcı olmak amacıyla tavsiyelerde bulunan Avrupa Yaşama ve Çalışma Koşullarını İyileştirme Vakfı 2003, 2005 ve 2007 yıllarında, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu toplam 31 ülke için "Avrupa Yaşam Kalitesi Anketi (EQLS)" uygulamıştır. Anket sağlık, istihdam, gelir yoksunluğu, eğitim, aile, sosyal katılım, barınma, çevre, ulaşım, güvenlik, boş zaman, yaşam tatmini gibi bir dizi temel göstergeleri göz önünde bulundurmaktadır. Yaşam kalitesi göstergeleri kullanılarak yapılan çalışmalar birey, grup ya da toplumların demografik, sosyal ve ekonomik profilini belirleme, mevcut yaşam kalitesi düzeyini geliştirmek için hedefler saptama ve yaşam kalitesi konusunda mevcut konumlarını ulusal veya uluslararası düzeyde başka birimlerle kıyaslama imkanını vermektedir. Yapılan çalışmalarda sıklıkla istatistiksel analizlerin kullanıldığı ve ülkelerin yaşam kalitelerinin birer gösterge ışığında ele alındığı görülmektedir. Bu çalışmada çok kriterli karar verme (ÇKKV) analizinden faydalanarak göz önüne alınan göstergelerin bütüncül bir bakış açısına göre aynı anda değerlendirilmesine dikkat çekilmiştir. Çalışmada, Avrupa Birliği (AB) ve Aday ülkelerin yaşam kalitesi bir ÇKKV yöntemi olan VIKOR Yöntemine göre analiz edilmektedir. VIKOR yöntemi ile 2003, 2005 ve 2007 yılları için üç ayrı analiz yapılarak AB ülkeleri ile Avrupa Ortak alan (EEA) ülkesi olan Norveç ve AB aday ülkeleri olan Hırvatistan, Makedonya ve Türkiye yaşam kalitesi göstergeleri açısından değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlardan faydalanarak 2003, 2005 ve 2007 yılları için yaşam kalitesine ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çok Kriterli Karar Verme, VIKOR Yöntemi, Avrupa Birliği, Yaşam Kalitesi

Kaynakça

• Bazzazi, A., Osanloo, M., and Karimi, B. 2011. Deriving Preference Order of Open Pit Mines Equipment Through MADM Methods: Application of Modified VIKOR Method. Expert Systems with Applications 38: 2550-2556.
• Caterino, N. 2009. Comparative Analysis of Multi-Criteria Decision-Making Methods for Seismic Structural Retrofitting. Computer-Aided Civil and Infrastructure Engineering 24: 432–445.
• Chatterjee, P., Athawale, V. M., and Chakraborty, S. 2010. Selection of Industrial Robots Using Compromise Ranking and Outranking Methods. Robotics and Computer- Integrated Manufacturing 26: 483-489.
• Diener, E. 2006. Guidelines for National Indicators of Subjective Well-Being and Ill- Being. Journal of Happiness Studies 7: 397-404.
• Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007 – 2013), 1 Temmuz 2006 Cumartesi - Mükerrer Resmî Gazete Sayı: 26215 http://plan9.dpt.gov.tr/plan9.htm, alıntı tarihi:17 Şubat 2011.
• Quality of Life in Europe First European Quality of Life Survey (2003). 2004. European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions.
• Farquhar, M. 1995. Definitions of Quality of Life: A Taxonomy. Journal of Advanced Nursing 22: 502-508.
• Ho, W-R, Tsai, C-L, Tzeng ,G-H., and Fang, S-K. 2011. Combined DEMATEL Technique with A Novel MCDM Model for Exploring Portfolio Selection Based on CAPM. Expert Systems with Applications 38: 16–25.
• Kangal, A. 2009. Üniversite Yaşam Kalitesi Ölçeğinin Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi ve Türk Üniversite Öğrencilerine Uyarlanması. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Opricovic, S., and Tzeng, G-H. 2004. Compromise Solution by MCDM Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research 156: 445–455.
• Opricovic, S., and Tzeng, G-H. 2007. Extended VIKOR Method in Comparison with Outranking Methods. European Journal of Operational Research 178: 514–529.
• Sayadi, M.K., Heydari, M., and Shahanaghi, K. 2009. Extention of VIKOR Method for Decision Making Problem with Interval Numbers. Applied Mathematical Modelling 33: 2257-2262.
• Second European Quality of Life Survey: Overview 2009. European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions.
• Yang, Y-P.O., Shieh, H-M., and Leu, J-D. 2009. A Vikor-Based Multicriteria Decision Method for Improving Information Security Risk. International Journal of Information Technology & Decision Making 8:267-287.
• Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, 2001 – 2005, Ankara, 2000.
• http://www.eurofound.europa.eu/pubdocs/2007/33/tr/1/ef0733tr.pdf, alıntı tarihi: 21.03.08.
• http://www.eurofound.europa.eu/areas/qualityoflife/eurlife/index.php,alıntı tarihi: 01.02.2011. EK 1: ÜLKE KISALTMALARI AT: Avusturya BE: Belçika BG: Bulgaristan CY: Kıbrıs CZ: Çek Cumhuriyeti IT: İtalya DE: Almanya DK: Danimarka EE: Estonya EL: Yunanistan ES: İspanya FI: Finlandiya FR: Fransa HR: Hırvatistan
• HU: Macaristan IE: İrlanda NO: Norveç PL: Polonya PT: Portekiz RO: Romanya SE: İsveç SI: Slovenya SK: Slovakya TR: Türkiye
• UK: Birleşik Krallık MK: Makedonya MT: Malta NL: Hollanda