İrade Beyanında Kip Sorunu

Yıl 2010, Sayı: 23, 45 - 76, 08.03.2012

Abdüsselam Arı

Öz

İrade her türlü hukuk i işlemin temeli olmakla birlikte dışa yansıtıldıktan sonra hukuk i
bir değer taşır. İçteki iradeyi dışa yansıtırken kullanılan kipler hukuk i işlem iradesine aynı
kesinlik ve aynı açıklıkta delalet etmezler. Dili geçmiş, iradeyi en kesin ve en açık biçimde
yansıtan kip olduğu için İslam hukukçuları tarafından tercih etmiştir. Fıkıh kaynaklarında
iradenin göstergesi olduğunda şüphe bulunmayan diğer kiplerle de hukuk i işlem meydana
getirilebileceği belirtilmiştir.
Dil , bir toplumun ortak malıdır. Bu sebeple hangi kiple irade beyan edilirse hukuk i
işleme varlık kazandıracağı örfe bakılarak belirlenmelidir. Çünkü Kitap ve Sünnet'te irade beyan
edilirken belirli bir kip kullanmayı zorunlu kılan herhangi bir nass yoktur. İslam hukukuna göre
hakkında nass bulunmayan konularda örf hüküm kaynaklarından biridir.

Anahtar Kelimeler

irade, irade beyanı, kip, sarih, örf

Kaynakça

• 'Al i al-Khafif, Ahkamu'l-Mu'amala t ash-Shar'iyyah, 3rd edition , Daru'l-Fikr.
• Abba s Hasan , an-Nahwu'l-Wdfi, Daru'l-Maarif , Kahir e 1973.
• A b u Zahra' , Muhammad , al-Milkiyyatu wa Nazariyyatu'l-'AkdfishShari ati'l-Isldmiyyah, Daru'l-Fikri'l-'Arabi , al-Qahira h 1976.
• Abu's-Sunnah , Ahma d Fahmi , al-'Urf wa'l-'Adah fiRa'yi'l-Fuqaha , 2nd edition , 1992
• Akyüz , Vecdi , Arapçada Fiil Zamanları, istanbu l Marmar a Üniversites i ilahiya t Vakfı Yayınları, istanbu l 1995.
• A l i Haydar, Duraru'l-Hukkâm Sharhu Majallati'l-Ahkâm, istanbu l 1330.
• Ası m Efendi , Kamus Tercümesi, Cema l Efend i Matbaası , istanbu l 1305.
• Al-Bâbartî, Muhamma d ib n Mahmûd , Sharhu'l-'Inâyah alâ-l-Hidayah, ( on the margi n of Fathu'l-Qadîr), Bulâ q 1315-1317.
• al-Baghdâdî, Abdu'l-Wahhâ b ib n 'Alî, al-Ishrâf 'alâ Nukati MasâililKhilâf.
• Bilgegil , M . Kaya , Türkçe Dilbilgisi Edebiyat Bilgi ve Teorilerine Giriş, Güze l Sanatlar Matbaası , Ankar a 1964.
• Bilmen , Ö. Nasuhi , Hukuk-ı İslamiyye ve Istılahât-ı Fıkhiyye Kâmusu, Bilme n Yayınevi, istanbul , 1967.
• Al-Bukhârî, 'Abdu'l-'Azî z ib n Ahmad , Kashful-Asrâr 'an Usûli Fakhri'l-Islâm al-Bazdavî, 2nd edition , Dâru'l-Kutubi'l-'Arabî, Bayrût 1994.
• Ad-Dusûqî , Ibrâhîm, Hâshiyah 'ala sh-Sharhil-Kabîr, Dâru'l-Fikr.
• Ediskun , Haydar, Yeni Türk Dilbilgisi, Remz i Kitabevi , istanbu l 1963.
• Eren , Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 6th edition , Beta Yayınları, istanbu l 1998.
• Al-Fatâvâl-Hindiyyah, 3rd edition , Diyarbakır 1973 (Ofset).
• Al-Hanbalî, Shâkir, Usûlu'l-Fıqhi'l-Islâmî, istanbul , n.d .
• Al-Haskafî, Muhamma d ib n 'Alî, ad-Durru'l-Mukhtâr (on the margin of Raddu'l-Mukhtâr).Gencan, Tahir Nejat, Dilbilgisi, Türk Dil Kurumu , Istanbu l 1966.
• Ibn Malak , Abdu'l-Latîf ib n 'Abdu'l-'Azîz , Sharhu'l-Manâr, Darsa'âdat, 1315.
• Ibn Nujaym , Zaynu'd-Dî n Ibrâhîm, al-Bahru'r-Râiq Sharhu Kanzid Daqâiq, Dâru'l-Kutubi'l-'Ilmiyyah, Bayrût 1997.
• Ibn Qayyi m al-Jawziyyah , Muhamma d ib n Abi-Bakr, I'lâmu'lMuwaqqi'in, Dâru'l-Jîl, Bayrût.
• Ibn Qudâmah , Abdulla h ib n Ahmad , al-Mughni, Dâru'l-Fikr, Bayrût 1984.
• Ibn Rush d al-Hafîd, Muhamma d ib n Ahmad , Bidâyatu'l-Mujtahid, Kahrama n Yayınları, Istanbu l 1985.
• Ibnu'l-'Arabî, Muhamma d ibn Abdullah , Ahkâmu'l-Qur'ân, Dâru'lKutubi'l-'Ilmiyya, Bayrût.
• al-Izmîrî, Sulaymân , Hâshiyah 'alâ Mir'âti'l-Usûl Sharhu MirqâtilWusûl, Bulâ q 1358.
• Al-Jassâs , Ahma d ib n 'Ali , Ahkâmu'l-Qur'ân, ed. by Muhamma d asSâdiq Qamhâvî , al-Qâhirah, n.d .
• Al-Karadâghî, 'Alî Muhyi'd-Dîn , Mabdau 'r-Rizâ' fi'l-'Ukûd, Bayrût 1985.
• Kâsânî, Badâi'u's-Sanâi' fî Tertîbi'sh-Sharâi' 1st edition , Dâru'l-Kutu b al-'Ilmiyyah , Bayrût 1997.
• el-Kurtubî, Muhamme d ib n Ahmad , al-Jâmi li Ahkâm al-Qurân, Dâru'l-Kâti b al-'Arabî, al-Qâhirah 1967.
• al-Marghinânî , 'Al i ibn Ab î Bakr, al-Hidâyah Sharhu BidâyatilMubtadî, Misr n.d .
• An-Nasafî , Hâfizu'd-Dî n 'Abdullâ h ib n Ahmad , Kashfu'l-Asrâr Sharhu'l-Musannif alal-Manâr, İhsa n Kitabevi, Istanbul 1986.
• Mullâ Jiwâ n ibn Ab î Sa'îd, Nûru'l-Anıoâr alal-Manâr (same printing ) Istanbul 1986.
• Mull â Khusraw , Duraru'l-Hukkâm fîSharhi Ghuraril-Ahkâm, Istanbul 1300.
• Özbalıkçı ,Mehmet Reşit, Arap Dilinde Zaman Açısından Fiiller, Izmir 1996.
• Al-Qarâfî, Shihâbu'd-Dîn Abu'l-Abbâs,al-Furûq, Dâru'l-Ma'rifah, Bayrût, n.d .
• al-Qirqağajî, Sulayman, Sharhul-Khâtima.
• Ar-Rahâwî ,Yahyâ , Hâshiyatu'r-Rahâvî alal-Manâr (with Sharh u Ibn Malak) , Dar-sa'âdat, 1315.
• Sarakhsî, al-Mabsût, 2nd edition , Dâru'l-Ma'rifah .
• as-Sâwî, Ahmad , Bughyatu s-Sâlik li-Akrabil-Masâlik, 1st edition, Dâru'l-Kutubi'l-Ilmiyyah , Bayrût 1995.
• Ash-Shalabî , Ahmad , Hashiyah 'alâ Tabyini'l-Haqâyiq, Bulâ q 1314.
• Ash-Shalabî; Muhamma d Mustafâ , al-Madkhal fit-Tarif bil-FiqhilIslâmî wa Qawâidil-Milkiyyati wa'l-'Ukûdi fih, Bayrû t 1985.
• ash-Shâtıbî, Ibrâhî m ib n Mûsâ , al-Muwâfaqâtfi Usûli'l-Ahkâm, Matbaatu'l-Madanî , al-Qâhira h 1969.
• Ash-Shirâzî, Ibrâhî m ibn . 'Alî, al-Muhazzab, Matbaat u 'Îsâ al-Bâbî al-Halabî, Misr.
• Ash-Shirbînî, Khatîb, Mughni'l-Muhtâj ilâ Marifati Maânî AlfâzilMinhâj, Dâr u Ihyâi't-Turâsi'l 'Arabî, Lubnân.
• Siwâr, Wahîdu'd-Dîn , at-Ta'bîr 'ani'l-Irâdah fi'l-Fiqhi'l-Islâmî, Maktabatu'n-Nahdati'l-Misriyyah, Misir 1960.
• as-Sanhûrî, Abdu'r-Razzâq , Masâdiru'l-Haqq fıl-Fiqhi'l-Islâmî, Dâru'l-Fikr.
• As-Suyûtî, Jalâlu'd-Dîn Abdu'r-Rahmân , al-Ashbâh zva'n-Nazâir, Dâr u Ihyâi'l-Kutubi'l-'Arabiyyah, 'Isâ al-Bâbî al-Halabî w a Shurakâh.
• Yazır, Hamdi , Hak Dini Kurân Dili, 2. edition, Nebioğlu Basımevi, 1960.
• az-Zanjânî, Mahmû d ibn Ahmad , Takhrîju'l-Furû' 'ala'l-Usûl, edited by Muhamma d Adî b Sâlih, Dimashq 1962.
• Az-Zarqâ' , Mustaf a Ahmad , al-Fiqhul-Islâmî fî Thaıobihi'l-Jadîd, Dimash q 1965.
• Zaydân , Abdu'l-Karîm , al-Wajîz fi Usûli'l-Fiqh, Matbaat u Salmâ n al-'Azamî , Baghdâd 1973.
• Az-Zayla'î, Usmâ n ib n 'Alî, Tabyînul-Haqâiq Sharhu Kanzid-Daqâiq, 2nd edition . Bayrût, Dâru'l-Ma'rifah.