Hadis Öğretimi Üzerine Bazı Düşünceler

Yıl 2010, Sayı: 23, 141 - 164, 08.03.2012

İlyas Canikli

Öz

Kur'an'dan sonra, dine kaynaklık etme bakımından önemli bir yere sahip olan Hz.
Peygamber'in sözlerini anlama gayretleri, sahabe döneminden itibaren Müslümanlarca aynı
titizlikle sürdürülmeye çalışılmıştır. Sonraki dönemlerde ise hadisleri anlamaya yönelik öğretim
faaliyetleri farklı kuru m ve mekânlarda her geçen gün daha da artarak devam etmiştir.
Günümüzde ise ilk ve ortaöğretim kurumları ile üniversitelerin çeşitli bölümlerinde
değişik isimlerdeki derslerde, öğrenci seviyeleri ve kurumu n özelliğine göre hadislerin
anlaşılma çabaları sürmektedir. Bu ise evrensel İslam Peygamberi Hz. Muhammed'i n misyonu
açısından önemlidir.
Bu yazıda, sened ve metin kritiğine dayalı hadisleri anlama faaliyetinin önemi bir kez
daha hatırlatılmış, hadis öğretimini daha da etkin hâle getirmek için nelerin yapılması gerektiği
hususunda bazı düşünceler dile getirilmiştir. Bu düşünceler çerçevesinde, öğretime konu olan
hadislerde yer alan kavramların günlük hayatla ilişkilendirilerek verilmesine, Hz.
Peygamberden bizlere nakledilen sözlerin bireysel, toplumsal ve evrensel değerler içerdiğinin
farkında olunmasına dikkat çekilmiştir. Hadislerin öğretiminde bütüncül yaklaşımın önemine
binaen, Kur'an başta olmak üzere, diğer ilmî disiplinlerden de azamî derecede
yararlanılmasının, hadisleri anlamada parçacı yaklaşımın önüne geçmek açısından önemine
vurgu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, sened-metin, eğitim- öğretim, kavram, bütüncül yaklaşım

Kaynakça

• Azimabâdî, Avnu'l-Ma'bûd, (I-XIV), Dâru'l-Kutubi'l-İlrniyye, 1. Baskı, Beyrut/Lübnan, 1411/1990.
• Bağcı, H. Musa, Hadis Tarihi, (H. İlk Üç Asır), Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2009.
• Bağcı, İnsanın Kaderi, Hadislerin Telkin Ettiği Kader Anlayışı, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2009.
• Buharî, Ebû Abdillah Muhammed İbn İsmail, el-Câmiu's-Sahîh, (IVIII), Çağrı Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 1413/1992.
• Canikli, İlyas, Siyasetin Kurucusu Olarak Hadis, Medrese Yayınları, İstanbul 2006.
• Çakan, İsmail Lütfi, Hadis Nasıl Okunur Okutulur?, Erkam Matbaası, İstanbul 2003.
• Ebû Davud, Suleyman b. el-Eş'as, es-Sunen, (I-V), Çağrı Yayınları, İstanbul 1413/1992.
• Erul, Bünyamin, Sahabenin Sünnet Anlayışı, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1999.
• Canikli, Hadis Öğretimi Üzerine Bazı Düşünceler Ertürk, Mustafa, Sünnetin Güncelleştirilmesine Doğru-Nebevî Sünnetin Evrensel Dinamizmi: Sünnetin İhdası-, İlahiyat, Ankara 2005.
• , Mustafa, Metin Tenkidi, (Gayb ve Fiten Hadisleri Örneği), 2. Baskı, Fecr Yayınları, Ankara 2011.
• Hatîb el-Bağdâdî, Şerafu Ashabi'l-Hadîs, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 1991.
• İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yusuf en-Nemerî, Câmiu'l-Beyani'l-İlm, Mısır ?. İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr, el-Musannaf, (I-XV), Bombay 1402/1981. İbn Hacer, Ahmed b. Ali, Tehzîbu't-Tehzîb, (I-XII), 1. Baskı, Dâru Sadır, Beyrut 1327.
• İbn Hıbban, Ebû Hatim, Muhammed b. Hibban b. Ahmed, es-Sikât, (I-IX), (Tah: Seyyid Şerefüddin Ahmed), 1. Baskı, Muessesetu'l-Kutubi'sSakafiyye, Haydarâbâd 1401/1981.
• İbn Sa'd, Kitabu 't-Tabakati'l-Kebîr, (I-IX), Leyden 1322.
• Kandemir, M. Yaşar, Mevzû Hadisler, Menşei, Tanıma Yolları, Tenkidi, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 1975.
• Keleş, Ahmet, Hadislerin Kur an a Arzı, İstanbul 1998.
• Kırbaşoğlu, M. Hayri, İslam Düşüncesinde Sünnet, Fecr Yayınları, Ankara 1993.
• , M . Hayri, İslam Düşüncesinde Hadis Metodolojisi, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 1999.
• , M . Hayri, Alternatif Hadis Metodolojisi, Kitâbiyât, Ankara 2002.
• , M . Hayri, Eskimez Yeni Hz. Peygamberin Sünneti, 3. Baskı, Otto Yayınları, Ankara 2010.
• Koçyiğit, Talat, Hadis Tarihi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1998.
• , Talat, Hadis Usûlü, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1998.
• Muslim, İbnu'l-Haccâc el-Kuşeyrî, el-Câmiu's-Sahîh, (I-III) Çağrı Yayınları, İatanbul 1413/1992.
• İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010, 23, 141-164 Nuaym b. Hammad el-Mervezî, Kitabu'î-Fiten, (I-II), Mektebetu'tTevhîd, l. Baskı, Kahire 1412/1991.
• Polat, Selahaddin, Hadis Araştırmaları, İnsan Yayınları, İstanbul 2000.
• Razî, Abdurrahman b. Ebî Hatim, Kitâbu'l-Cerh ve't-Ta'dîl, (I-IX), Haydarabâd 1372/1952.
• Serahsî, eî-Usûî, Beyrut 1973.
• Suyûtî, Celâleddîn, Tedrîbu'r-Ravi, (Tah: Abdulvehab Abdullatif), Mısır 1966.
• Yıldırım, Ahmet, Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2000.
• ez-Zehebî, Ahmed b. Osman, Tezkiratu'l-Huffâz, Haydarabad 1375¬ 77.
• , Mîzânu'l-i'tidal, (I-IV), Dâru Ihyaı'l-Kutubi'l-Arabiyye, 1. Baskı, 1382/1963.