EVALUATING THE VAT REVENUE EFFICIENCY OF TURKEY AND COMPARING ITS RESULTS WITH EUROPEAN UNION COUNTRIES

Yıl 2016, Sayı: 60, 15 - 54, 12.12.2017

Mustafa Çelen , Hünkar Güler

Öz

Developed countries employ Value-Added Tax (VAT) to constitute efficient consumption tax system and ease the effects of economic
imbalances on budget as developing countries employ it to increase budget receipts and ensure fiscal consolidation. VAT is also acted as a ‘’money machine’’ and take the crucial part of budgets of Turkey and European Union (EU) countries. This paper is to evaluate the VAT revenue efficiency of Turkey and compare its results with EU countries for the years of 2002-2015 by means of clustering analysis. As a result of analysis; Cyprus and Luksemburg, which are small countries in EU, have high efficiency ratio whereas Turkey has low efficiency ratio within the most populated countries in EU. Measures improving the efficiency ratio are to confine shadow economic activities, prevent VAT fraud and evasion, make the tax system simpler, and also take advantage of information tecnology for tax auditing and tax  administrations.

Anahtar Kelimeler

Indirect Taxes, Sales Taxes, Value-Added Tax, Efficiency

Türkiye’nin KDV Hâsılat Performansının Değerlendirilmesi ve Avrupa Birliği Ülkeleriyle Karşılaştırılması

Öz

Gelişmiş ülkeler, iyi bir tüketim vergisi sistemi oluşturmak ve dönemsel dengesizliklerin bütçe üzerindeki etkilerini sınırlandırmak; gelişmekte olan ülkeler ise bütçe gelirlerini arttırmak ve mali disiplini sağlamak için Katma Değer Vergisine (KDV) başvurmaktadır. KDV, bir “para makinesi’’ işlevi görmekte ve Türkiye ve Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin bütçe gelirleri içinde önemli bir kalemi oluşturmaktadır. Çalışmada, Türkiye için KDV’nin hâsılat performansı değerlendirilmekte ve kümeleme analizi yardımıyla 2002-2015 yılları için AB ülkeleriyle karşılaştırmalı bir analiz yapılmaktadır. Analiz sonucunda Türkiye, hem yüksek nüfuslu hem de en az etkin ülkeler içerisinde yer almaktayken; Kıbrıs ve Lüksemburg gibi küçük AB ülkelerinin KDV hâsılat performanslarının yüksek çıktığı gözlenmektedir. Kayıtdışı ekonomik faaliyetlerin sınırlandırılması, kayıp ve kaçakların önlenmesi, sistemin hem uygulama hem de mevzuat yönünden basitleştirilmesi, vergi yönetimi ve denetiminde bilgi işlem teknolojilerinden yoğun olarak yararlanılması KDV hâsılat performansında artış meydana getirecek önlemlerdir.

Anahtar Kelimeler

Dolaylı Vergiler, Tüketim Vergileri, Katma Değer Vergisi, Etkinlik

Kaynakça

• Aizenman, Joshua and Yothin Jinjarak. (2008). ''The Collection Efficiency of the Value Added Tax: Theory and International Evidenc'', The Journal of International Trade & Economic Development, Vol. 17, No. 3, ss. 391-410.
• Batırel, Ömer Faruk. (2007). Kamu Maliyesi ve Yönetimi, İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayınları, No: 24.
• Çakmak, Zeki. (1999). ''Kümeleme Analizinde Geçerlilik Problemi ve Kümeleme Sonuçlarının Değerlendirilmes'', Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:3, ss.187-205.
• DPT. (1967). 2. Beş Yıllık Kalkınma Planı (1968-1972), Ankara.
• European Commission. (2011a). Tax Reforms in the EU Member States, 2011 Edition: Luxembourg: Publications Office of The European Union, http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/european_economy/2011/pdf/ee-2011-5_en.pdf, (10.08.2011).
• European Commission. (2011b). VAT Rates Applied in the Member States of the European Union, Belgium, http://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/resources/documents/taxation/vat/how_vat_works/rates/vat_rates_en.pdf, (10.08.2011).
• European Commission. (2017). VAT Rates Applied in the Member States of the European Union, Belgium, http://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/resources/documents/taxation/vat/how_vat_works/rates/vat_rates_en.pdf, (15.05.2017).
• European Commission.(2010a), Green Paper On The Future of VAT, Brussels, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0695:FIN:EN:PDF, (10.12.2011).
• European Commission. (2010b), Monitoring Tax Revenues and Tax Reforms in EU Member States 2010 Tax Policy After the Crisis, Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/european_economy/2010/pdf/ee-2010-6_en.pdf, (10.08.2011).
• Hybka, Malgorzata Magdalena. (2009) “VAT Collection Efficiency in Poland Before and After Accession To The European Union – A Comparative Analysis”, Ekonomika, Vol. 85, http://www.leidykla.vu.lt/fileadmin/Ekonomika/85/7-18.pdf, (20.07.2011), ss. 7-18.
• IMF. (1996). The Efficiency Of VAT Implementation: A Comparative Study Of Central And Eastern European Countrıes In Transition, WP/96/79, Washington, http://www.imf.org/external/pubs/cat/longres.aspx?sk=1940.0, (20.07.2011).
• IMF. (2010). From Stimulus To Consalidation: Revenue and Expenditure Policies in Advanced and Emerging Economies, http://www.imf.org/external/np/pp/eng/2010/043010a.pdf, (15.04.2011).
• Kalaycı, Şeref. (2005). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Keen, Micheal and Ben Lockwood. (2006). “Is The VAT A Money Machine”, National Tax Journal, Vol. LIX, No. 4, ss. 905-928.
• Keen, Michael and Stephen Smith. (2007). “VAT Fraud and Evasion: What Do We Know and What Can Be Done?”, IMF Working Paper, http://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2007/wp0731.pdf, (12.04.2011), ss. 1-27.
• OECD. (2006). Consumption Tax Trends VAT/GST and Excise Rates, Trends and Administration Issues,http://lysander.sourceoecd.org/vl=20142246/cl=15/nw=1/rpsv/cgi-bin/fulltextew.pl?prpsv=/ij/oecdthemes/99980169/v2006n4/s1/p1l.idx, (25.04.2011).
• OECD. (2008). Consumption Tax Trends 2008 VAT/GST and Excise Rates, Trends and Administration Issues, http://www.oecd.org/document/20/0,3343,en_2649_33739_41751636_1_1_1_1,00.html, (28.11.2011).
• OECD. (2011a), Consumption Tax Trends 2010 VAT/GST and Excise Rates, Trends and Administration Issues, http://www.oecd-ilibrary.org/taxation/consumption-tax-trends-2010_ctt-2010-en, (05.10.2011).
• OECD. (2011b), OECD’s Current Tax Agenda 2011, http://www.oecd.org/dataoecd/38/17/1909369.pdf, (02.09.2011).
• OECD. (2016), Consumption Tax Trends 2016 VAT/GST and Excise Rates, Trends and Policy Issues, http://www.oecd.org/tax/consumption-tax-trends-19990979.htm, (15.5.2017).
• Özdamar, Kazım. (1999). Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi, Kaan Kitabevi: Eskişehir.
• Tatlıdil, Hüseyin. (2002). Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz, Ankara: Akademi Matbaası.
• Turhan, Salih. (1998). Vergi Teorisi ve Politikası, İstanbul: Filiz Kitabevi.