XIV. ve XV. Asırlarda Osmanlı ve Avrupa Ekonomileri: Bir Mukayese Denemesi

Year 2009, Issue: 40, 33 - 69, 15.02.2012

Yakup Akkuş

Abstract

Bu makalede XIV. ve XV. asırlardaki Osmanlı ve Avrupa ekonomileri, ekonomik performansları ve ekonomik yapıları açısından karşılaştırmalı biçimde analiz edilmiştir.

Keywords

-

References

• Kronikler
• — Osmanlı Kronikleri
• Anonim Ormanlı Kranig'i31299ul512 (2000), Haz.: Öztürk, Necdet, Türk Dünyası
• Araştırmalar: Vakfı, lstanbul. Aşıkpaşaoğla Tarihi (1985), Haz.: Aîsm, Nihal, Kültür ve Turizm Bakanlıği Yay., Ankara. Aşılrpaşazarlc Tarihi (1332), charih-i Ali Osman, Haz.: Ali Bey, Matbaa—I Amire, İstanbul. ‘
• Giese, Friedrich (1992), Anonim Tevârihni Ali Osman, Hazırlayan: Azamet, Nihat,
• Marmara Üniversitesi Edebiyat Fakülîesi Yay., İstanbul. Hadith" (1991), Tevahir—i Ali Osman- 1299—1523, Haz.: Öztürk, Necdet, Marmara
• _Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., İstanbul. Mehmed Neşri (1987), Kitab-1 Cihan-nama, Neşri Tarihi, ll. Cilt, Haz: Unat, Faik Reşit
• ve Mehmed A. Köymen, 2. Baskı, TTK, Ankara. ---------------- (1983), Neşri Tarihi [, Haz.: Köymen, Mehmet Altay, 1. 82:81:}, Kültür ve
• Turizm Bakanîığı Yay., Ankara. Oruç Bey Tarihi (2007), Osmanlı Tarihi— l288—l502, Haz.: Öznirk, Necdeî, Çamlıca
• Basım Yayın, istanbul. 2— Avrupa Kronikleri A Chronicle of London: From 1089-l483 (1827), Edit.: Nicholas, Harris Nicolas ve
• Edward Tyrrell, London. An English Chronicle of the Reigns of Richard ll, Henry IV, Henry V and Henry Vl
• (1856), Edit.: Davies, John Siivester, Council of the Camden Society Pub, London. xin English Chronicle, 1377-l46l (2003), Edit.: Marx, C. Wiîliam, Edited from
• Aberystwyth, National Library of Wales MS 21608 and Oxford Bodieian Library
• MS Lyell 34, Boyali—zil Press. The Oldest Anglo-Norman Prose Brut Chronicle: An Edition anri Translation (2006),
• Translation: Julia Marvin, Boyden Press. The Chronicle of John Hardyng: Containing an Account ofPablic Transactions (1812),
• Edit.: Hardyng, John, Henry Elîis, Richard Grafton, Printed for F. C. And I.
• Rivington, , London. Romen Kaynak ve Eserlerinde Türk Tarihi ], Kronikler (1993), Haz.: Ekrem, Mehmet
• Ali TTK, Ankara. Yayınlanmış Belgeler English Historical Documents {BED} 1327-1485 {3996), Haz.:A, R. Myers &
• Douglas, David Charles, Routledge, LondonâzNew York. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Beigeferi: ~A1i Emiri Tasnifi AE. SMRD îI, 12 (Tarihsiz). AE. SMMD 11,er 54, H. 855/ M. 145E612. AE. SMMD H ,er 5, H. 8591M. â454—55. AE. SMMD II, Nr: 60, H. 880/M. 147576. AE. SMMD II, Nr: 3313, H. 886 M. 1481-82. —Ma iyeden Müdevver TasniŞ (MAD) MAD Nr: 232, H. 871/ M. Eti—6667.
• MAD Nr: 5, H. 872/ M. 1467-68.
• MAD Nr: 8841, Maddie: 97 ve 233, 113289 M. 1872-73. _Yıidız Tasniiî
• Y.PRK.UM 4180, H.12981 M. 1880—81. Sadaret TasniŞ
• A.MKTNZD, 407141 H.1278/ M. $86162. Diğer Kaynaklar
• Akdağ, Mustafa (19793), Tinkz'yenin lkiisadi ve İçtimai Tarihi 1243 1453, Tekin
• Yayinevi, C I, 3. Basım. ———————————————— (1979b), Türkiye ’nin Iktisadi ve İçlimai Tarihi 1453—1559, Tekin
• Yayınevi, C: II, 2. Basım. ———————————————— (1950), “Osmanlı îrnparaîorluğu’nun Kuruluş ve İnkişafı devrinde
• Türkiye’nin İktisadi Vaziyeti”, Belleten, C: XW, Sayi: 55, ss. 319—41 1. Akgündüz, Ahmet (1990), Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuk? Tahlilleri, Osman]:
• Hukukuna Giriş ve Fatih Devri Kammnamelen', Cilt I, İstanbul. Baher, Cem (1996), Tarihi İStatlsrikler Qizisz', Osmanlı lnıparalori-uğurun? ve
• Y'iirkzye ’nin Nüfusu, 15004927, C: 2, TÜİK Yay., Ankara. Bailey, Mark (2002), The English Manor, c. 12001500, Manchester Universisy Press. Barkan, Ömer L. (98050, “Feodal Düzen ve Osmanlı Timarı”, Türkiye’de Toprak
• Meselesi, Topla Eserler ], Gözlem Yay., istanbul. ———————————————— (1980b), “Timar”, Türkiye 'de Toprak Meselesi, Toplu Eserler , Gözlem Yay. ---------------- (1980c), “Osmanlı İmparatorluğu’nda Kuruluş Devrinin Toprak
• Meseleleri”, Türkiye’de Toprak Meselesi, Topla Eserler ], Gözlem Yay., lstanbul. ~~~~~~~~~~~~~~~~ (1980(1), “XV. ve XVI. Asıriarda Osmanlı imparatorluğunda Toprak
• işçiliğinin Organizasyon Şekilleri”, Türkiye’de Taprak Meselesi,, Topla Eserler
• , Gözlem Yay. --------------- (19806), “Türkiye’de Servaj Var mı idi?", Türkiye'de Toprak Meselesi,
• Topla Eserler ], Gözlem Yay. ——————————————— (1980f), "İmparatorluk Devrinde Toprak Mülk ve Vakıflaı'ının
• Hususiyeti”, Türkiye ’de Toprak Meselesi, Toplu Eserler 1', Gözlem Yay. _ ,
• --------------- (1979), “Çittlik”, islam Ansiklopedisi, Cilt 3, istanbul. , 5
• --------------- (1970), “XVI. Asrın İkinci Yarısında Türkiye’de Fiyat Hareketleri”,
• Belleten, C: 34, Sayı: 136, ss. 557—607. ---------------- (1943a), “Hüdavendigar Livası Kanunnamesi”, XV. ve X Vl. Asırlarda
• Osmanlı İmparatorluğu ’nda Zirai Ekonominin Hııkııkı' ve Mali Esasları,
• Kanunlar [, İstanbul Üniv. Yay. ---------------- (1943b),“Kanun-i Sultan Mehmet Han”, X V. ve X Vl. Asırlarda Osmanlı
• İmparatorluğunda Zirai Ekonominin Haki/ıki ve Mali Esasları, Kanunlar ,
• İstanbul Üniv. Yay. ---------------- (1942), “Osmanlı imparatorluğu’nda Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu
• Olarak Vakıflar ve Temlikier I”, Vakıflar Dergisi, S: 2, ss. 279-3 86. Beidiceanu, Nicoara (1985), XIV. Yüzyıldan XVI. Yüzyıla Osmanlı Devleti'nde Tımar,
• (Çev.: Kılıçbay, Mehmet Ali), Teori Yay., l. Baskı, Ankara. Bı'audel, Fernand (1990), Akdeniz ve Akdeniz Diinyası, (Çev.: Kılıçbay, M. Ali), CH, Eren Yay. ---------------- (1989), Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, (Çev.: Kılıçbay, M. Ali), C I, Eren Yay. Campbell, Bruce M. S. (i983),“Aıabîe Productivity in Medieval England: Some
• Evıdence from Norfolk”, The Journal ofEconomie Hıstory, Vol 43, No. 2, ss 379— 404 Canan, Claude (Ekim 1955— Temmuz 1956), “Selçuki Devletleri Feodal mi idi?”,
• Istanbul Univ İFM, XVII/14$, ss. 348-358. Cipolla, Carlo (1993), Akdenız Dünyasında Pam Fiyatlaı ve Medeniyet, (Çev: Karacan,
• Ali ihsan), Bağlam Yay., İstanbul Coşgel, Metin M. (2006), “Agricultural Productivity in the Early Ottoman Empire”,
• Research in Economie Hisıoıy, Volume 24, ss. 161—187. '
• XIV. ve XV. ASIRLARDA OSMANLi ve AVRUPA EKONOMİLERİ 67
• Coulton, George Gordon (1989), The Medieval Village, Courier Dover Pub.
• Cvetkova, Bistra (1977), “Osmanlı Feodal Düzeni üzerine Bazı Ortaçağ ve Bizans
• Kurumlarının Etkileri”, Osmanli Tarih Arşivi, C: l, S: 1. Düstur (1289), i. Tertip, C: 1. Genç, Mehmet (2003), Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, Ötüken
• Neşriyat, İstanbul. Gransden, Antonia (1996), Historical Writing in England [1, c. 1307 to the Earth)
• Sixteenth Century, Routledge. Güran, Tevfik (2003), İktisat Tarihi, Acar Basım, lstanbui. Güzel, İlknur (2005), ”Alamo, Wlıaire Trustee Ys la This Worlde?”: Lancastrian and
• Yor—kist History Writing ln arı English Chronicle, Yayımlanmamış Yüksek Lisans
• Tezi, Bilkent Üniversitesi, Tarih Bölümü, Ankara. Heaton, Herbert (1985), Avmpa İktisat Tarihi, (Çev: Kılıçbay, M. Ali & Osman
• Aydoğuş), Teori Yay. î-leyd, W. (1975), Yakın» Doğu Ticaret Tarihi, (Çev.: Karal, Enver Ziya), TTK Bassmevi. Holmes, George (2001), The Oxford History of Medieval Europe, Oxford Uni. i’ress. Hunt, Edwin S. & iames M. Murray (1999), A History of Business ia Medieval Ein—ape,
• — i 550, Cambridge University Press. “gen, Abdülkadir (Kasım ZOOI—Oeak 2002), “Osmanlı Toprak Müikiyeti Anlayışının
• Teşekkülü ve Bunun Sosyai Tabakalaşma Üzerindeki Etkileri”, Akademik
• Araştırmalar Dergisi Sayı: 1 1, ss. 105—129. inaleık, Halil (2001—2002), “Osmanlı Para ve Ekonomi Tarihine Toplu Bir Bakış”,
• DoğamBarı Diişiince Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 17, ss. 9-34.
• ------------- (2000), Osmanlı İmparatorluğunun Ekonomik ve Sosyal Tarihi (1300—
• ), (Çev: Berktay, Halil), C: 1, Eren Yay. ~~~~~~~~~~~~~~ (1993), Osmanlı İmparatorluğu, Toplum Ekonomi, Eren Yay. —————————————— (1987), Hicri 835 Tarihli Suret-i Defter-i Sancak—i Arvaairl, TTK Basımevi,
• Baskı, Ankara. -------------- (1960), “Bursa I, XV. Asır Sanayi ve Ticaret Tarihine Dair Vesikalar”,
• Belieten, C: XXIV, Sayı: 93-96, ss. 45—102. —-----—---_---— (1954), “15. Asır Türkiye İktisadi ve İçtimai Tarihi Kaynakları”, İstanbul
• Univ., İFM, XVI/Emil, ss. 51—67. Kal’a, Ahmet (1998), İstanbul Esnaf Birlikleri ve Nizamlar: [, İstanbul Araştırmaları Merkezi. Köprülü, Fuad (1988), Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, 'ITK Yay. Kucnr, Sadi S. (2000), “ikta”, islam Ansiklopedisi, C: 22, İstanbul. Kurt, İsmail (1996), Para Vakıfları: Nazarıyai ve Tatbikat, Ensar Neşriyat, İstanbul. Lybyer, Albert Howe (1987), “Osmanlı Türkleri ve Doğu Ticareî Yolları”, (Çev.: Ülker,
• Necmi), Ege Üniv., Tarih İncelemeleri Dergisi, Sayı: 3, SS. 141:157. Munro, John H. (2003), “Wage-Stickiness, Mone'sary Changes and Real Incomes in
• Late—Medieval England and the Low Countries, 13004500: Did Money
• Matter?”, Research in Economic History, Volume 21, ss. 385—297. Ortaylı, İlber (2008), T Şrkz’ye Teşkilat ve İdare Tarihi, Cedit Neşı'iyaî, 2. Baskı, Ankara. Özcan, Tahsin (2003), Osmanlı Para Vakıfları: Kan-ani Dönemi Üsküdar Örneği, TTK Yay., Ankara. Özcan, Abdülkadir (2007), Fatih Sultan Mehmed, Kanunname-i Ali Osınan (Tahlil ve
• Karşılaştırmalı Metin), Kitabevi, İstanbul. Palau—ım", Mehmet E. (1987), “Aşar ve Düşündürdükleri”, İstanbul Üniversitesi, IFM,
• Prof. Dr. Sabri]? Ülgener'e Armağan Ozel Sayısı, C: 43, 1—4, ss. 69—78. Pamuk, Şevket (2007), “The Black Death and the ’Great Divergence‘ across Europe,
• 1600", European Review of Economic History, Vol lâ, No. 3, December, ss. 289—317. -------------- (2000), Osmanlı İmparatorluğu 'nda Paranın Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yay.,
• Baskı, İstanbul. Parmaksızoğlu, İsmet (1986), İbn Batuta Seyananamesinden Seçmeler, Mili Eğitim Basımevi. Pirenne, Henri (2007), Ortaçağ Avrupasının Ekonomik ve Sosyal Tarihi, (Çev.:
• Kocabaşoğlu, Uygur), İletişim Yay., istanbul. —————————————— (1990), Ortaçağ Kentleri, Kökenleri ve Ticaretin Canlanması, (Çev:
• Karadeniz, Şadan), lietişim Yayınları, 2. Baskı, İstanbul. Posten, Michael Moissey (1973), Medieval Trade anil Finance, Cambridge University Press. Pounds, Norman John Greville (i974), An Economic History of Medieval Europe, Longman. Sahillioğlu, Halil (1978), “Osmanlı Para Tarihinde Dünya Para ve Maden
• Hareketlerinin Yeri (13004750), ODTÜ, Gelişme Dergisi Özel Sayı, ss. 1—38. Sayar, Ahmet Güner (2000), Osmanlı İktisat Düşüncesinin Çağdaşlaşması, Ötüken Neşriyat. Sayin, {deurrahman Vefik (1999), TekcîlifKaı/aicli (Osmanlı Vergi Sistemi), (Çev.:
• Ozkan, F. Hakan), Maliye Bakanlığı APKK Başkanlığı Yayın No: 19991352, Ankara. See, Henri (2000), Modern Kapitalizmin Doğuşu, (Çev.: Erim, Turgut), Yöneliş Yay., İstanbul. Söclerberg, Johan (2006), “Grain Prices in Cairo and Europe in the Middle Ages”,
• Research in Economic History, Vol. 24, ss. 189n216. Tabakoğlu, Ahmet (2005), Türk İktisat Tarihi, Dergâh Yay., 7. Baskı, lstanbul. : ı
• XIV. ve XV. ASIRLARDA OSMAN L ve: AVRUPA EKONOMİLERİ 69
• Turan, Osman (1984), İstanbul’un Fei/rinden Önce Yazılmış Tarihi Takvimler, 2. Baskı , TTK.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1983), Osmanlı îbrz'hi, TTK Yay., C. II, 4. Baskı, Ankara.
• ------------- (1982), Osmanlı Tarihi, TTK Yay., C. I, 4. Baskı, Ankara.
• ------------- {1978), “Osmanlı Devleti Maliyesinin Kuruluşu ve Osmanlı Devleti iç
• Hazinesi”, Belleten, Cilt: 42, Sayı: 165, Ocak, ss. 67—93. Ülgener, Sabri (194960)? “14. Asırdan beri Esnaf Ahlakı ve Şikayeti Mucib Bazı
• Halleri", İstanbul Üm'versı'xesi, İFM, C: 11, 2-4, ss. 388—696.