Toplumsal Zihniyet Olgusu ve İktisadi Gelişme ile İlgisi

Yıl 2005, Sayı: 32, 91 - 123, 13.09.2011

Özkan Açıkgöz

Öz

İçtimai hayat, toplumun içinde bulunduğu dış şartların ve içerisinde barındırdığı bütün dinamiklerin tesiriyle şekillenir. Genellikle, bir dinamiğin tek başına şekillendirmesinden ziyade, dinamikler arası etkileşim, söz konusu şekillenmeye öncülük eder. İktisadiyat da, içtimai hayatın bir parçası olarak, toplumsal dinamiklerin bu karşılıklı etkileşimiyle şekillenir. İçtimai hayatın içerisinde bulunduğu bütün harici şartlar ve içinde barındırdığı hemen her dinamik, iktisadi hayat üzerine bir tesir icra eder. Tabiat ve iklim şartlan, demografik ve siyasi yapı, din ve kültür bunların başlıcalandır. Bunların tamamının uzun zaman uygulanmasının toplumda meydana getirdiği toplumsal dünya görüşü ve ortak bakış tarzına ise toplumsal zihniyet denilecektir. Bu çalışmanın amacı, toplumsal zihniyet olgusunun, iktisadi gelişmeler üzerine tesirini araştırmak, bunu seçilmiş bazı tarihi süreçler içinde incelemektir. Bunu yaparken, biri yerli ve diğeri yabancı olmak üzere, başvurulacak en önemli iki isimden birincisi Sabri Ülgener ve ikincisi de Max Weber olacaktır

Anahtar Kelimeler

İktisadi Zihniyet, Toplumsal Zihniyet, Ülgener, Weber

Kaynakça

• AÇIKGÖZ, Özkan., "Türklerin İslam'a Girişi Sürecinde Tasavvuf ve Melamilik Yorumu", Türk Dünyası Araştırmaları, Sayı: 130, Şubat 2001.
• BAŞER, Said., Yahya Kemalde Türk Müslümanlığı, Seyran Yayınlan, İstanbul 1998.
• COHEN, Jere., "Rational Capitalism in Renaissance Italy", American Jurnal of Sociology 85 (6)
• , sh. 1340-1355. "Rönesans İtalya'sında Rasyonel Kapitalizm", Çev. Mustafa Özel.
• (İktisat ve Din, içinde), Ağaç yayınları, İstanbul 1993.
• ERKAL, Mustafa E., İktisadi Kalkınmanın Kültür Temelleri, T D A Vakfı Yay.İstanbul 1994.
• ERÖZ, Mehmed., İktisat Sosylolojisine Başlangıç, Filiz Kitabevi, İstanbul 1982.
• GENÇ, Mehmet., Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, ötüken Yayınlan, İstanbul 2000.
• LİNDHOLM, Charles, İslami Ortadoğu, Çev. Balkı Şafak, İmge Yayınevi, İstanbul 2004.
• Muhammed Ebu ZEHRA, İslam'da Siyasi ve İtikadi Mezhepler, Hisar Yayınevi, İstanbul ts.
• NİŞANCI, Şükrü., 15-16. Yüzyıllarda Osmanlı İktisat Zihniyeti, Okumuş Adam Yayınlan, İstanbul 2002.
• OCAK, Ahmed Yaşar., Türk Sufıliğine Bakışlar, İletişim Yayınevi, İstanbul 1996.
• SAYAR, Ahmed Güner., Osmanlı İktisat Düşüncesinin Çağdaşlaşması, ötüken Yayınlan, İstanbul 2000.
• ÜLGENER, Sabri F., Zihniyet ve Din-İslam,Tasavvuf ve Çözülme Devri İktisat Ahlakı, Der Yayınları, İstanbul 1981.
• ÜLGENER, Sabri F., İktisadi Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası, Der Yayınyan, İstanbul 1991.
• ÜLGENER, Sabri F., Zihniyet Aydınlar ve İzmler, Mayaş Yayınlan, Ankara 1983.
• WEBER, Max., Sosyoloji Yazılan, (Çev. Taha Parla), İletişim Yayınlan, İstanbul 1998.
• WEBER, Max., "Modern Kapitalizmin Gelişmesinde Din ve Diğer Faktörler" (Çev.Mustafa Özel) (İktisat ve Din içinde), Ağaç Yayınlan, İstanbul 1993.
• WEBER, Max., Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, Çev.Zeynep Aruoba, H i l Yayınlan, İstanbul 1997.