BÖLGESEL KALKINMA POLİTİKALARI VE TÜRKİYE AÇISINDAN BİR DEĞERLENDİRME

Year 2011, Issue: 44, 91 - 132, 26.12.2011

Ahmet İncekara Burcu Savrul

Abstract

ÖZET

Türkiye'de bölgesel dengesizlikler uzun yıllardır kalkınma politikalarında belirleyici olmuştur. Ülkede batı bölgeleri, doğu bölgelerine oranla; milli gelirden alınan pay, istihdam oranı, eğitim düzeyi, sağlık harcamaları gibi birçok ekonomik ve sosyal göstergeler bakımından daha ileri bir gelişmişlik düzeyine sahip olmuştur. Ayrıca nispeten gelişmiş bölgelerinin de kendi içinde kentsel ve yöresel gelişmişlik farklılıklarının bulunduğu belirlenmiştir. Bu nedenle ülke, birçok ülke gibi bölgesel dengesizliklerin ortaya çıkardığı sosyo-ekonomik sorunlarla mücadele etmek zorunda kalmıştır. Ayrıca bu bölgesel dengesizlikleri gidermek ve sürdürülebilir dengeli bir kalkınma süreci yakalayabilmek için, yeni arayışlar içerisine girilmiştir. Bu nedenle bu çalışmada Türkiye'nin bölgesel olarak sosyo-ekonomik düzeydeki durum tespiti yapılarak, bölgesel dengesizliğin azaltılması ve zamanla ortadan kaldırılması için önerilerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler: Bölgesel Farklılıklar, Bölgesel Kalkınma, Avrupa Birliği, Bölgesel Politikalar.

ABSTRACT

Regional imbalances in Turkey are of great importance in development policy-making for many years. Compared to eastern regions, western regions of the country have more advanced level of development in terms of economic and social indicators such as the share of national income, employment rate, level of education and health care expenditure. In addition, it has been determined that the relatively developed areas also have local and regional disparities within themselves. Accordingly as many other countries, Turkey has to struggle against socio-economic challenges posed by the regional imbalances. In addition, new routes are being sought to remove these regional imbalances and to achieve balanced sustainable development process. In this study, Turkey's regional socio-economic levels analyzed and identified therefore recommendation offered to reduce imbalanced regional differences within country in the future.

Key Words: Regional Differences, Regional Development, The European Union, Regional Policies.

Keywords

Bölgesel Farklılıklar, Bölgesel Kalkınma, Avrupa

References

• ALTINIŞIK İsa, Hasan Sencer Peker, “Bölgesel Kalkınma Ajansları, Ekonomik Önemi, Avrupa Birliği ve Türkiye’deki Durumları” Bütçe Dünyası Dergisi, Sayı 34, 2010/2, ss.145-156.
• ARI Aylan F., Bölgesel Kalkınma Politikalar ve Yeni Dinamikler, Derin Yayınları: 80, İstanbul, 2006.
• ARSLAN Erdal, “Kalkınma Ajansları ve Kalkınma Ajanslarının Türkiye Ekonomisine Beklenen Katkıları”, Kamu-İş Dergisi; C:11, S:3/2010, ss. 85-108.
• ARSLAN Kahraman, “Bölgesel Kalkınma Farklılıklarının Giderilmesinde Etkin Bir Araç: Bölgesel Plânlama ve Bölgesel Kalkınma Ajansları”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:4 Sayı:7 Bahar 2005/1 ss.275-294.
• BAYINDIRLIK VE İSKÂN BAKANLIĞI, Bölgesel Eşitsizlik, Yerel Kalkınma ve Rekabet Edebilir Kentler Komisyonu Raporu, Kentleşme Şurası 2009, Ankara, 2009.
• DİNÇER Bülent, Metin Özaslan ve Taner Kavasoğlu, İllerin ve Bölgelerin Sosyo- Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003), Yayın No DPT 2671, Ankara, 2003.
• DİNLER Zeynel, Bölgesel İktisat, Ekin Yayınları, Bursa, 2008.
• DEVLET PLÂNLAMA TEŞKİLÂTI, İkinci Beş Yıllık Kalkınma Plânı (1968-1972), Ankara, 1968.
• DEVLET PLÂNLAMA TEŞKİLÂTI, Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Plânı (1985- 1989), Ankara, Yayın No: 1974.
• DEVLET PLÂNLAMA TEŞKİLÂTI, Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Plânı (1990-1994), Ankara, 1989, Yayın No: 2174.
• DEVLET PLÂNLAMA TEŞKİLÂTI, Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Plânı (1996- 2000), Ankara, 1995.
• DEVLET PLÂNLAMA TEŞKİLÂTI, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Plânı (2001- 2005), Ankara 2000.
• DEVLET PLÂNLAMA TEŞKİLÂTI, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Plânı Bölgesel Gelişme Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT: 2502-ÖİK: 523, Ankara, 2000.
• DEVLET PLÂNLAMA TEŞKİLÂTI, Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Plânı (2007- 2013), Ankara, 2006.
• DEVLET PLÂNLAMA TEŞKİLÂTI, Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi, DPT Yayınları, Ankara, 2006.
• DEVLET PLÂNLAMA TEŞKİLÂTI, VIII. BYKP Gelir Dağılımın İyileştirilmesi ve Yoksullukla Mücadele, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara, 2001.
• EUROSTAT, Regions in the European Union Nomenclature of Territorial Units for Statistics, NUTS 2006 /EU-27, 2007.
• GÜLER Birgül A., F.Ataay, S.Bayramoğlu, A.Somel, C.Ekiz, K.Cihangir Çamur, Ö.Gümüş, M.Turan, .Güneşer Demirci, K.Karasu, T.Avaner, D.Sayın, H.Kendir, Bölge Kalkınma Ajansları Nedir? Ne Değildir?, Paragraf Yayınevi, Ankara, 2005.
• GÜNDÜZ Ali Yılmaz, Bölgesel Kalkınma Politikası, Ekin Kitabevi, Ankara, 2006.
• HASANOĞLU Mürteza, Ziya Aliyev, “Avrupa Birliği İle Bütünleşme Sürecinde Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Ajansları”, Sayıştay Dergisi, Ocak Mart 2006, Sayı: 60, Ankara.
• İNCEKARA Ahmet, Anadolu’da Yeni Turizm Olanakları ve Bölgesel Kalkınmadaki Yeri, İstanbul Ticaret Odası Yayın No: 2001-28, İstanbul, 2001.
• İNCEKARA Ahmet, Doğu Anadolu’da Kış Turizmi ve Gelişme Olanakları, İstanbul Ticaret Odası Yayın No: 1998-18, İstanbul, 1998.
• KAYA Ayhan ve François Bafoil, Bölgesel Kalkınma ve Avrupa Birliği:Karabük, Valenciennes ve Katowice Karşılaştırmalı Analizi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 280, İstanbul, 2009.
• KESKİN Hidayet, Onur Sungur, “Bölgesel Politika Ekseninde Yaşanan Dönüşüm: Türkiye’de Kalkınma Plânlarında Bölgesel Politikaların Değişimi, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Mayıs 2010, Sayı:21, ss.271-293.
• MOUSSSİS Nicholas, Avrupa Birliği Politikalarına Giriş Rehberi, Mega Press, Politika Dizisi:1, 2004, İstanbul.
• OSKAY Cansel Seymen, Yeşim Kubar, “Avrupa Birliğine Uyum Sürecinde Türkiye’de Bölgesel Kalkınmanın Finansmanında Kalkınma Ajansları”, Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi, Yerel Ekonomiler Özel Sayısı, 2007, ss.204-214.
• ÖZER Yunus Emre, Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Yapılanması ve İşlevselliği: İzmir ve Çukurova Örnekleri, Ekin Yayınevi, Bursa, 2010.
• PAXTON John, European Communities, International Organizations Series Selective, Critical, Annotated Bibliographies, Volume 1, Clio Press, United States of America,1992.
• TUNAY Batu K., A. Murat Silpagar, “Dinamik Mekan-Zaman Panel Veri Modelleriyle Türkiye'de Bölgesel Enflasyon Yakınsamasının Analizi”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9/1, 2007, ss.1-27.
• TUTAR Filiz, Mehmet Demiral., Yerel Ekonomilerin Yerel Aktörleri: Bölgesel Kalkınma Ajansları, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Nisan 2007,2 (1), ss.65-83.
• YAYLALI Muammer, Erkan Okta, Yusuf Akan., İstanbul Üniversitesi VII. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, 26 - 27 Mayıs 2005, İstanbul, s.1-19.
• TUİK, Bölgesel Gayri Safi Katma Değer: 2004-2006 Sayı:3, Ankara, 2010.
• TÜRKİYE TİCARET, SANAYİ, DENİZ TİCARET ODALARI VE TİCARET BORSALARI BİRLİĞİ, Kalkınmada Öncelikli Yöreler ve Bölgesel Gelişme İçin Bir Model, TOBB, Yayın No: Genel 105, Ar-Ge 39, Ankara, 1989.