The Role of Perception of Fatalism in Determining the Safety Climate in Occupational Health and Safety: An Application on Chemistry Department Students

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 4, 609 - 620, 15.12.2021

Gülizar Hoşten , Necla Dalbay

https://doi.org/10.28979/jarnas.929987

Cited By: 2

Öz

Studies to prevent employees from occupational diseases and accidents and ensure that work in safe environments are carried out in our country as well as all over the world. A strong safety culture, which is necessary to provide safe environments in workplaces, needs a positive safety climate. Positive safety climate is depend on taking precautions in regard to safety and applying them in organizational, administrative and social areas. The aim of this study is to try to explain the perception of fatalism, which is one of the sub-factors in measuring the safety climate, with the evaluations of undergraduate and graduate students studying in the chemistry department of universities. The understanding of fatalism reflects the importance given to safety and the perception of controllability, and unlike other sub-factors of the safety climate, it does not differ from the experience of accidents or employees who have different perceptions about the workplace. Although the laboratories used in the academic environment are safe environments where high-level measures are taken against all the dangers and risks that may occur, the readiness of the students will show us what kind of security understanding of young chemists, who will work in industry, have and how they will direct the society. The fatalism sub-factor scale questions in the study are used to have certain explanatory and descriptive analysis. A Pearson correlation was used to determine whether there was a relationship between students studying in chemistry departments at different universities. ANOVA was used to determine the safety behavior on selected demographic factors. The average value of the fatalism factor measured in this study shows that the students of the chemistry department do not follow a fatalistic approach when evaluating the accidents and they see themselves as responsible for the prevention of accidents, as well as the management and the university environment. In addition, in this study, it is seen that there is loyalty among universities in the context of the perception of fatalism, in other words, students show a common tendency regardless of the universities they study at. Another result of this study is that the occupational health and safety trainings given are not at a sufficient level to meet the needs of students.

Anahtar Kelimeler

Safety climate, fatalism perception, occupational health and safety, chemistry departman students, hazards and risks

İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama

Öz

Meslek hastalıkları ve iş kazalarının önlenerek çalışanların güvenli ortamlarda çalışması için tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de çalışmalar yapılmaktadır. Çalışma alanlarında güvenli ortamların sağlanabilmesi için gerekli olan güçlü güvenlik kültürü olumlu güvenlik iklimine ihtiyaç duyar. Olumlu güvenlik iklimi güvenikle ilgili önlemlerin önceden alınarak örgütsel, yönetimsel ve sosyal alanlarda uygulanması ile gerçekleşir. Bu çalışmanın amacı; güvenlik ikliminin alt faktörlerinden biri olan kadercilik algısını, üniversitelerin kimya bölümünde eğitim alan lisans ve lisansüstü öğrencilerinin değerlendirmeleriyle açıklamaya çalışmaktır. Kadercilik anlayışı güvenliğe verilen önemi ve kontrol edilebilirlik algısını yansıtır ve güvenlik ikliminin diğer alt etmenlerinden farklı olarak yaşanılan kaza tecrübelerinden veya işyeri hakkında farklı algılara sahip olan çalışanlarda değişiklik göstermez. Akademik ortamda kullanılan laboratuvarlar öğrencilerin oluşabilecek tüm tehlike ve risklere karşı üst düzeyde önlemlerin alındığı güvenli ortamlar olmasına rağmen, öğrencilerin hazır bulunurlukları bize mezuniyet sonrası sanayi ve endüstride görev yapacak genç kimyagerlerin nasıl bir güvenlik anlayışına sahip olduğunu ve topluma nasıl yön vereceklerini gösterecektir. Farklı üniversitelerin kimya bölümlerinde eğitim alan öğrencilerden güvenlik algısı kapsamında toplanan verilere kadercilik alt faktörünü açıklamak ve tanımlayabilmek için faktör analizi yapılması sağlanmıştır. Öğrencilerin kadercilik davranışları arasında fark olup olmadığı Pearson korelasyon yöntemi ile test edilmiştir. Seçilen demografik faktörlerin değerlendirilmesi için Anova testi kullanılmıştır. Bu çalışmada ölçülen kadercilik faktörü ortalama değeri kimya bölümü öğrencilerinin kazaları değerlendirirken kaderci bir yaklaşım izlemediklerini ve kazaların önlenmesi konusunda yönetimi ve üniversite ortamının yanı sıra kendilerini de sorumlu olarak gördüklerini göstermektedir. Ayrıca bu çalışmada kadercilik algısı bağlamında öğrencilerin eğitim gördükleri üniversitelerden bağımsız olarak ortak bir eğilim gösterdiği görülmektedir. Bu çalışmada edinilen başka bir sonuç da verilen iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılayacak yeterli seviyede olmadığıdır.

Anahtar Kelimeler

güvenlik iklimi, kadercilik algısı, iş sağlığı ve güvenliği, kimya bölümü öğrencileri, tehlike ve riskler

Kaynakça

• Referans1 Akalp, G. ve Yamankaradeniz, N. (2013). İşletmelerde güvenlik kültürünün oluşumunda yönetimin rolü ve önemi, SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 3(2). 96-109
• Referans2 Alipaşa, A., Karamustafaoğlu, S., Sevim, S. ve Karamustafaoğlu, O. (2002). Genel kimya labaratuvar uygulamalarının öğrenci ve öğretim elemanı gözüyle değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 50-56
• Referans3 Ball, S. J. (2009). Privatising education, privatising education policy, privatising educational research: Network governance and the competition state. Journal of education policy, 24(1), 83-99
• Referans4 Ceyhun, G. Ç. (2014). Güvenlik iklimi ve iş-aile çatışmasının yorgunluğa etkileri: Türk kılavuz kaptanlar üzerine bir araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(2), 91-105
• Referans5 Cheyne, A., Cox, S., Oliver, A. and Tomás, J. M. (1998). Modelling Safety Climate in the Prediction of Levels of Safety Activity, Work and Stress, 12(3), 255–271
• Referans6 Cheyne, A.J.T, and Cox, S.J (2000). Assessing Safety Culture in Offshore Environments, Safety Science, 34, 111–129
• Referans7 Cooper, D. (2002). Safety Culture: A Model for Understanding and Quantifying a Difficult Concept, Professional Safety, 30–36
• Referans8 Cox S. and Flin R. (1998). Safety Culture: Philosopher’s Stone or Man of Straw?, Work and Stress, 12.3, 189–201
• Referans9 Demirbilek, T. (2005). İş Güvenliği Kültürü, Dokuz Eylül Yayınları, 1. Baskı, İzmir, (s 8), 27
• Referans10 Gillespie, N. A., Walsh, M., Winefield, A.H., Dua, J. and Stough C. (2001). Occupational Stress in Universities: Staff Perceptions of the Causes, Consequences and Moderators of Stress, Work & Stress, 15(1), 53–72
• Referans11 Gökçe, A. (2020). İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından İş Güvenliği Kültürünün Önemi Üzerine Bir Odak Grup Çalışması, Ergonomi, 3(2), 82-95
• Referans12 Kiani, F., and Khodabakhsh, M. R. (2013). The Relationship between safety climate with fatalism and perceived helplessness among workers: Implication for health promotion, Journal of Community Health Research, 2(3), 196-207
• Referans13 Kines, P. Lappalainen, J., Mikkelsen, K.L., Olsen, E., Pousette, A., Tharaldsen, J., Tómasson K. and Törner, M. (2011). Nordic Safety Climate Questionnaire (NOSACQ-50): A New Tool for Diagnosing Occupational Safety Climate, International Journal of Industrial Ergonomics, 41(6), 634–46
• Referans14 Marin, L. S., Muñoz-Osuna, F. O., Arvayo-Mata, K. L. & Álvarez-Chávez, C. R. (2019). Chemistry laboratory safety climate survey (CLASS): A tool for measuring students’ perceptions of safety, Journal of Chemical Health & Safety, 26(6), 3-11
• Referans15 Motorcu, A. R. & Yılmaz, K. (2020). Investigation of The Effects of Occupational Safety Supervisions on Firefighting and AFAD Teams' Occupational Safety Cultures," International Marmara Sciences Congress, Kocaeli, Turkey, vol., 638-645
• Referans16 Neal, A. and Griffin, M. A. (2006). A Study of the Lagged Relationships among Safety Climate, Safety Motivation, Safety Behavior, and Accidents at the Individual and Group Levels, Journal of Applied Psychology, 91(4), 946–53
• Referans17 Özdemir, L., Erdem, H. & Kalkın, G. (2016). Kamu Çalışanlarının Güvenlik İklimi Algılarının Tatmini Ve İ̇ş Performansı Üzerine Etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(15), 59–69
• Referans18 Resmî Gazete (T:15.05.2013, S:28648). Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin usul ve esasları hakkında yönetmelik
• Referans19 Resmi Gazete (T:12.08.2018, S:28733). Kimyasal maddelerle çalışmalarda sağlık ve güvenlik önlemleri hakkında yönetmelik
• Referans20 Resmî Gazete (T: 02.03.2019, S:30702). Büyük endüstriyel kazaların önlenmesi ve etkilerinin azaltılması hakkında yönetmelik
• Referans21 Ruiu, G. (2012). Is fatalism a cultural belief? An empirical analysis on the origin of fatalist tendencies. Munich Personal RePEc Archive, MPRA Paper No. 41705 (Online at https://mpra.ub.uni-muenchen.de/41705/)
• Referans22 Saraç, Ç. K. (2016). İş sağlığı ve güvenlik kültürü algısının iş tatmini ile ilişkisinin incelenmesi (Master's thesis, Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü)
• Referans23 Sivrikaya Özkurt, S. & Üzüm, B. (2018). Öğrencilerin işçi sağlığı ve güvenliğine yaklaşımları (Kocaeli MYO örneği), International Journal Of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, 4(7), 2587-2168
• Referans24 Şimşek Ilkım, N. ve Derin, N. (2018). Güvenlik İklimi ve İş Tatmini İlişkisinde Birey-Örgüt Uyumunun Aracı Rolü, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(2), 231–245
• Referans25 Taylor, R. (1962). Fatalism. The Philosophical Review, 71(1), 56-66
• Referans26 Topgül, S. & Alan Ç. (2017). Öğrencilerin İş Güvenliği ve İş Güvenliği Eğitimi Algısının Değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 22(2), 587-598
• Referans27 Vala, L. and Özaslan, B. (2011). Hastanelerde Iş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarının Değerlendirilmesine Yönelik Bir Araştırma, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 40(2), 138–54
• Referans28 Venables, K. M. and Allender, S. (2006). Occupational Health Needs of Universities: A Review with an Emphasis on the United Kingdom, Occupational and Environmental Medicine, 63(3), 159–67
• Referans29 Williamson, A. M., Feyer, A. M., Cairns, D. & Biancotti, D. (1997). The development of a measure of safety climate: the role of safety perceptions and attitudes, Safety science, 25(1-3), 15-27
• Referans30 Woo Kim K., Park S. J., Lim H. S. , Cho H. H, (2017). Safety Climate and Occupational Stress According to Occupational Accidents Experience and Employment Type in Shipbuilding Industry of Korea, Safety and Health at Work, 8(3), 290–295
• Referans31 Wu, T. C., Chi W. L. and Mu C. L. (2007). Safety Climate in University and College Laboratories: Impact of Organizational and Individual Factors, Journal of Safety Research, 38(1), 91–102
• Referans32 Wu, T. C., Chen, C. H. and Li, C. C. (2008). A. Correlation Among Safety Leadership, Safety Climate and Safety Performance, Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 21(3), 307–318
• Referans33 Yorulmaz, M., Büyük, N. ve Birgün, S. (2016). Tersane işletmelerinde örgütsel güvenlik ikliminin incelenmesi, The Journal of Academic Social Science Studies, 303–317
• Referans34 Yıldırım, İ., Akyüz, K., Aydın, A. & Alevli, C. (2015). Akdeniz Bölgesi Orman Ürünleri Sanayi Çalışanlarının İş Güvenliği Algılarının Belirlenmesi, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3), 213-222
• Referans35 Yıldız, S. & Yılmaz, M. (2017). Türk inşaat sektöründe çalışanların güvenlik kültürü düzeyinin ve güvenlik performansı ile ilişkisinin incelenmesi, Politeknik Dergisi, 20(1), 137-149
• Referans36 Zohar, D. (1980). Safety Climate in Industrial Organizations: Theoretical and Applied Implications, Journal of Applied Psychology, 65(1), 96–102
• Referans37 http://chem.metu.edu.tr/prospective- Aday öğrenci (İnternet kaynağı ulaşım tarihi Mayıs, 2020