Kent Parklarının Değerlendirilmesinde Biyofilik Tasarım Yaklaşımı: Ordu Örneği

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 4, 893 - 911, 22.12.2023

Bağlan Özel Karaağaç Ömer Atabeyoğlu

https://doi.org/10.28979/jarnas.1269933

Öz

Kentler, insanların hayatlarının büyük kısmını geçirdikleri kompleks ve organik oluşumlardır. Ancak, insanların pek çok açıdan yoğun etkileşimde bulundukları kentler ve içerdikleri fonksiyonlar zamanla son derece yapay bir karaktere bürünmüştür. Bu durum insanı ait olduğu doğadan uzaklaştırmış ve insanın fiziksel, ruhsal ve sosyal sorunlar yaşamasına yol açmıştır. Bu noktada yapılı çevre ve doğa uyumunu sağlama çabaları biyofilik tasarım girişimlerini doğurmuştur. Bu yaklaşım, yapılı çevre ve yaşam alanlarına doğal malzeme ve materyallerin getirilmesi ile insanın doğal çevreyle yeniden bağlantı kurmasına olanak tanır. Yapılı çevrelerde insan-doğa ilişkisinin güçlendirilmesi ve sürekliliğinin sağlanması önemlidir. Yapılı her çevre ve çevre parçasının doğa ile mevcut ilişkisinin çok yönlü olarak araştırılması eksiklerin belirlenmesi için önemlidir. Böylece çevre tasarımına doğru yaklaşımların optiumum ölçüde dahil edilmesi sağlanabilir. Bu kapsamda çalışma, Ordu ili sahil parklarındaki fonksiyon alanlarının biyofilik tasarım ilkeleri doğrultusunda tam bir analizini sağlamaktadır. Çalışmanın amacı, kentlinin yoğun bir şekilde kullandığı kent parklarının kentliye ne düzeyde ve hangi özellikler ile doğa deneyimi sunduğunu belirlemektir. Böylece, kentlinin yapılaşmış ve yapaylaşmış kentsel ortam içerisinde aldığı hizmetin olumlu etkisini artırmaya yönelik geliştirme hedefleri de belirlenmiş olacaktır. Çalışma, 14 biyofilik tasarım kriteri doğrultusunda 4 sahil parkında ve 9 fonksiyon sınıfı özelinde yürütülmüştür. Buna göre; incelenen parklar biyofilik tasarım kriterlerini önemli ölçüde yerine getirmektedir. Çalışma sonucunda parkların geliştirilmesi ile ilgili öneriler de sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Biyofili, biyofilik şehircilik, biyofilik tasarım, kent parkları, kentsel yeşil alanlar

Biophilic Design Approach in Evaluation of Urban Parks: The Case of Ordu

Öz

Cities are complex and organic formations where people spend most of their lives. However, the cities and the functions they contain, in which people interact intensively in many respects, have taken on an extremely artificial character over time. This situation has distanced people from the nature to which they belong and has led to physical, mental and social problems. At this point, efforts to achieve harmony between the built environment and nature have led to biophilic design initiatives. It is important to investigate the existing relationship of each built environment and environmental part with nature in a multi-dimensional way to determine the deficiencies. Thus, optimum inclusion of the right approaches in environmental design can be ensured. In this context, the study provides a complete analysis of the functional areas in the coastal parks of Ordu province in line with the biophilic design principles. The aim of the study is to determine at what level and with what features the urban parks, which are used extensively by the citizens, offer nature experience. Thus, development targets will be determined to increase the positive effect of the service received by the citizens in the structured and artificial urban environment. The study was carried out in 4 coastal parks and 9 function classes in line with 14 biophilic design criteria. According to this; The investigated parks fulfill the biophilic design criteria to a great extent. As a result of the study, suggestions for the development of parks were also presented.

Anahtar Kelimeler

Biophilia, biophilic design, biophilic urbanism, urban green spaces, uban parks

Kaynakça

• Bolten, B., & Barbiero, G. (2020). Biophilic Design: How to Enhance Physical and Psychological Health and Wellbeing in Our Built Environments. Visions for Sustainability, 13, 11-16. Erişim adresi: https://www.ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/3829
• Browning, W., Ryan, C., & C lancy, J. (2014). 14 Patterns of Biophilic Design Improving Health & Well Being in The Built Environment, Terrapin Bright Green LLC. Erişim adresi: https://www.terrapinbrightgreen.com/wp-content/uploads/2014/09/14-Patterns-of-Biophilic-DesignTerrapin-2014p.pdf
• Fromm, E. (1964). The Heart of Man: Its Genius for Good and Evil. Harper and Row. Erişim adresi: https://www.amazon.com/Heart-Man-Genius-Good-Evil/dp/1590561864
• Karaşah, B. (2021). Botanik Bahçelerinin Biyofilik Tasarım Kriterleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi: Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Örneği. Kent Akademisi, 14(3), 545-559. https://doi.org/10.35674/kent.981889
• Kellert, S.R., & Wilson, E.O. (1993). The biophilia hypothesis. Washington, DC: Island Press. Erişim adresi: https://islandpress.org/books/biophilia-hypothesis
• Kellert, S. R. (2005). Building for Life: Designing and Understanding the Human-Nature Connection. Island Press. Erişim adresi: https://www.amazon.com/Building-Life-Understanding-Human-NatureConnection/dp/1559637218
• Kellert, S., & Finnegan, B. (2011). Biophilic Design: The Architecture of Life. Bullfrog Films.
• Kellert, S., & Calabrese, E. (2015). The practice of biophilic design. Terrapin Bright LLC. Erişim adresi: https://biophilicdesign.umn.edu/sites/biophilic-net-positive.umn.edu/files/2021- 09/2015_Kellert%20_The_Practice_of_Biophilic_Design.pdf Journal of Advanced Research in Natural and Applied Sciences 2023, Cilt 9, Sayı 4, Sayfa: 893-911 911
• Littke, H. (2016). Becoming biophilic: Challenges and opportunities for biophilic urbanism in urban planning policy. Smart and Sustainable Built Environment. Erişim adresi: https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/SASBE-10-2015-0036/full/html
• Özel Karaağaç, B. (2019). Altınordu kent merkezinin açık–yeşil alanlarının mevcut durumunun değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ordu Üniversitesi, Ordu, Türkiye. Erişim adresi: https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/102123
• Özil, M. E., & Aykal, D. (2021). Biyofilik tasarımın Diyarbakır geleneksel konutlarında araştırılması. Journal of Architectural Sciences and Applications, 6(1), 45-58. https://doi.org/10.30785/mbud.801022
• Ryan, C. O., & Browning, W. D. (2020). Biophilic design. Sustainable Built Environments, 43-85. Erişim adresi: https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/978-1-0716-0684-1_1034
• Totaforti, S. (2020). Emerging biophilic urbanism: The value of the human–nature relationship in the urban space. Sustainability, 12(13), 5487. https://doi.org/10.3390/su12135487
• Yurtgün, Ö. (2020). Biyofilik tasarım kriterlerinin açık ofisler üzerinden değerlendirilmesi. IDA: International Design and Art Journal 2.2: 281-296. https://doi.org/10.52460/issc.2021.050
• Zhong, W., Schröder, T., & Bekkering, J. (2021). Biophilic design in architecture and its contributions to health, well-being, and sustainability: A critical review. Frontiers of Architectural Research. https://doi.org/10.1016/j.foar.2021.07.006