ARKEOLOJİK YERALTI YERLEŞMELERİ VE KORUMA SORUNLARI: NEVŞEHİR YERALTI ŞEHİRLERİ (DERİNKUYU, KAYMAKLI)

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 3, 25 - 46, 09.08.2018

Aziz Cumhur Kocalar

Öz

Dünyada geçmişten günümüze ulaşan çok sayıda arkeolojik yeraltı yerleşmesi bulunmaktadır. Bu tarihi sit alanları günümüzde ülkelere önemli bir turizm geliri de sağlamaktadır. Bazı yerleşmeler oldukça ilginç özelliklere sahiptir. Yeraltı yerleşimlerine Türkiye’de de sıkça rastlanılır. Özellikle Nevşehir ilinin bazı yeraltı şehirleri çalışmanın konusu olarak seçilmiştir. Mimari açıdan rastlanılan yapıları ya da tasarımları ile turist çekerler. Araştırılmaya değer şehircilik örnekleri sergileyenler de vardır. Öncelikle dünyadaki örnekler incelendiğinde, birbirinden farklı özellikleri olabilen bu tarihi yerleşmelerden önemli şehirler ve bazı örnekler çalışmada kısaca ele alınmıştır. Türkiye’de ise en büyük sorunun bu sit alanlarının iyi bir şekilde korunamamaları olduğu görülmektedir. Kapadokya adıyla anılan geniş bölgedeki örnekler üzerinden konunun koruma sorunları ekseninde, bir saha çalışması ile birlikte tartışmaya açılmasında yarar görülmüştür. Günümüzde ise yeraltı şehirlerinin nasıl korunarak yaşatılacakları konusu sürekli önem taşıyan bir sorun alanı haline gelmiştir. Yeraltı yerleşmelerinin ve özellikle ortaya çıkarılan yeraltı şehirlerinin çoğu şüphesiz ki, farklı değerler taşıyan ve gelecek kuşaklara korunarak emanet edilmesi gereken potansiyel birer hazinelerdir.

Anahtar Kelimeler

Yerleşmeler Tarihi, Kapadokya, Turizm, Kentsel Koruma ve Yenileme

ARCHEOLOGICAL UNDERGROUND SETTLEMENTS AND CONSERVATION PROBLEMS

Öz

Numerous different examples and underground settlements that arrive from world history day by day are also frequently encountered in our country. When the examples in the world are examined, it can be seen that the greatest problem in these historical settlements in our country is that they can not be well protected. Historical underground settlements called the Cappadocia region in the province of Nevsehir in the province of protection issues and a field study on the axis of the discussion was seen to be useful. Today, the issue of how to protect and live underground cities has become a problematic area of constant importance. If pre-excavation, exploration, research are not done in time and adequate protection measures are not taken in these areas, firstly natural damages are encountered. Undoubtedly many underground settlements and underground cities are undoubtedly the potential treasures that bear different values and must be entrusted to future.

Anahtar Kelimeler

Settlement History, Capadocia, Tourism, Urban Conservation and Renewal

Kaynakça

• Anonim (2017). Engin Deniz Videoları (https://www.youtube.com/watch?v=rdi1iiSlMDs).
• Birgün (2016). Nevşehir'de 1400 yıllık yeraltı şehri ortaya çıktı, 05.04.2016 (https://www.birgun.net/haber-detay/nevsehir-de-1400-yillik-yeralti-sehri-ortaya-cikti-108213.html).
• Däniken, E. (2012). Tanrıların Arabaları, Artemis Yayınları, İstanbul.
• De Stefano, V., Di Pinto V.; Gerundo, C. (2015). Naples and its parallel city, Think Deep: Planning, development and use of underground space in cities, (Han Admiraal, ITACUS; Shipra Narang Suri, ISOCARP), (Ed.), Netherlands, s.34-51.
• DHA, (2016). Nevşehir Kalesi Etrafı Kentsel Yenileme Projesi.
• ELSTAT (Hellenic Statistical Authority), Census (2001 and 2011). Hellenic Statistical Authority (https://www.statistics.gr).
• Greece National Land Registry Cadastre and Mapping Agency S.A. (2015).
• ITACUS and ISOCARP (2015). Think Deep: Planning, development and use of underground space in cities, (Ed:Han Admiraal, ITACUS; Shipra Narang Suri, ISOCARP), Netherlands.
• Kayadan Oyma Yapıların Tasarım, Hesap ve Yapım Esaslarına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete Tarihi: 18.10.2017, Sayısı: 30214.
• Kocalar, Aziz Cumhur. (2012). “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesinde İmar Planı Uygulamalarıyla Sınırlandırılan Mülkiyet ve İmar Haklarının Aktarımı”, Tasarım ve Kuram Dergisi, MSGSÜ, İstanbul. Cilt 8, Sayı 14 (2012). s. 61-75.
• 1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (KTVKK). 07.2004 tarihli ve 5226 sayılı yasa ile 2863 sayılı KTVKK’nda değişiklik.
• Lexton L. and Rogan, T. (2011). İstanbul belgeseli, History Channel, (https://www.youtube.com/watch?v=fAb7tNrvIZs).
• Nevşehir Belediyesi (2016). Nevşehir Kalesi Etrafı Kentsel Yenileme Projesi. Nevşehir. (http://www.nevsehir.bel.tr/).
• Papageorgiou, M. (2015). “Networking underground archaeological and cultural sites: the case of the Athens Metro”, Think Deep: Planning, development and use of underground space in cities, (Ed:Han Admiraal, ITACUS; Shipra Narang Suri, ISOCARP), Netherlands.
• Reynold, P. and Reynolds, E. (2015). “Planning for underground spaces “NY-LON” Underground”, Think Deep: Planning, development and use of underground space in cities, (Ed:Han Admiraal, ITACUS; Shipra Narang Suri, ISOCARP), (Ed.), Netherlands, s.6, 8, 12, 15.
• TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası, Kayadan Oyma Yapıların Tasarım, Hesap ve Yapım Esaslarına Dair Yönetmelik Taslağına İlişkin TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odasının Görüşleri.