GRİ İLİŞKİSEL ANALİZ YÖNTEMİ İLE FİNANSAL PERFORMANS DEĞERLENDİRİLMESİ: BİST 100 ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 5, 865 - 880, 10.01.2019

Ümran Şengül , Nalan Ece

https://doi.org/10.26809/joa.2018548698

Öz

Bu çalışmada, 2005
– 2017 yılları arasında BIST 100 şirketlerinin finansal performansları
incelenmiştir. Şirketlerin yıllar bazında finansal performansını değerlendirmek
için, varlık kârlılığı, öz sermaye kârlılığı, satışların kârlılığı, piyasa
değeri/defter değeri oranı, fiyat kazanç oranı, piyasa değeri alınmıştır.
Performans değerlendirmesinde Çok Kriterli Karar Verme tekniklerinden Gri
İlişkisel Analiz (GİA) yöntemi kullanılmıştır. Böylece, BIST100 şirketlerinin
dönemler itibariyle genel olarak kârlı, etkin ve yüksek hisse senedi getirisi
olup olmadığı araştırılmıştır. Bununla birlikte, BIST100 şirketlerinin GİA
değerleri ile hisse senedi getirileri arasındaki ilişki ortaya konulmaya
çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Finansal Performans, Gri İlişkisel Analiz Yöntemi, Hisse Senedi Getirileri

FINANCIAL PERFORMANCE EVALUATION WITH GRAY RELATED ANALYSIS METHOD: A RESEARCH ON BIST 100

Öz

In this study,
the financial performances of BIST 100 companies were analyzed between 2005 and
2017. In order to evaluate the financial performance of the companies in years,
asset profitability, return on equity, profitability of sales, market value /
book value ratio, price earning ratio, market value were taken. In the
performance evaluation, Gray Relational Analysis (GRA) method was used in Multi
Criteria Decision Making techniques. Thus, it has been investigated whether
BIST100 companies have generally profitable, effective and high stock returns
by periods. In addition, the relationship between TRL values and stock returns
of BIST100 companies has been tried to be demonstrated.

Anahtar Kelimeler

Financial Performance, Gray Relational Analysis Method, Stock Returns

Kaynakça

• Akbulut, İ., Aydın, S., & Eleren, A. (2016). GRİ İLİŞKİSEL ANALİZ İLE TEDARİK ZİNCİRİ PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİ; OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA. Uluslararası Katılımlı 16. Üretim Araştırmaları Sempozyumu (s. 33-37). İstanbul: stanbul Teknik Üniversitesi – İşletme Fakültesi.
• Akgüç, Ö. (1998). Finansal Yönetim. İstanbul: Muhasebe Enstitüsü Yayını:65.
• Alpay, M., & Sakınç, İ. (2017). TÜRKBANKACILIK SEKTÖRÜNÜN YENİDENYAPILANDIRMA ÖNCESİ VE SONRASI GRİ İLİŞKİSEL ANALİZİLE FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİ. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 49-61.
• Aşır, Ö., & Demirkol, İ. (2018). LOJİSTİK SEKTÖRÜNDE FAALİYET GÖSTEREN İŞLETMELERİN SWARA VE GİA YÖNTEMLERİ İLE Analizi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 71-86.
• Aydeniz, E. (2009). Makroekonomik Göstergelerin Firmaların Finansal Performans Ölçütleri Üzerindeki Etkisinin Ölçülmesine Yönelik Bir Araştırma: İMKB’ye Kote Gıda ve İçecek İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama . Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 263-277.
• Bağcı, H., & Bağcı Aydoğdu, S. (2017). TURİZM SEKTÖRÜNDE ETKİNLİK ANALİZİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ . Sosyal ve Beşeri Araştırmalar Dergisi, 80-86.
• Baş, M., & Çakmak, Z. (2012). Gri İlişkisel Analiz ve Lojistik Regresyon Analizi ile İşletmelerde Finansal Başarısızlığın Belirlenmesi ve Bir Uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 63-82.
• Başdeğirmen, A., & Tunca, M. (2017). LOJİSTİK SEKTÖRÜNDE FAALİYET GÖSTEREN İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ GRİ İLİŞKİSEL ANALİZ FORMANSLARININ GRİ İLİŞKİSEL ANALİZ . Süleyman Demirel İİBF Dergisi, 327-340.
• Başdeğirmen, B., & Işıldak, B. (2018). ULAŞTIRMA SEKTÖRÜNDE FAALİYET GÖSTEREN İŞLETMELERİN PERFORMANSLARININ GRİ İLİŞKİSEL ANALİZ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ. Süleyman Demirel İİBF Dergisi, 563-577.
• Bektaş, H., & Tuna, K. (2013). Borsa İstanbul Gelişen İşletmeler Piyasası’nda İşlem Gören Firmaların Gri İlişkisel Analiz ile Performans Ölçümü. Çankırı Karatekin University Journal of the Faculty of Economics and Administrative Sciences, 185-198.
• Burhan, G., & Kaya, İ. (2017). Borsa İstanbul’da Yer Alan Aracı Kurumların Performansının. MCBÜ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ , 140-164.
• Chan, J., & Tong , T. (2007). Multi-criteria Material Selections and-of-life Product Strategy: Grey Relations Analysis Approch. Materials and Design, Cilt:28, Sayı:5, s.1539-1546.
• Demir, M., & Tuncay, M. (2012). Türk Gıda Sektörünün Faaliyet ve Kârlılık Oranları Açısından Analizi: İMKB Gıda Sektöründe İşlem Gören İşletmeler Üzerinde Bir Araştırma (2000-2008 Dönemi). SDÜ İİBF Dergisi, 367-394.
• Deran, A., & Erduru, İ. (2018). KARAYOLU VE DENİZYOLU YÜK TAŞIMACILIĞI SEKTÖRLERİNİN FİNANSAL PERFORMANS ANALİZİ: TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI SEKTÖR BİLANÇOLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 479-504.
• Doğan, M. (2013). Measuring Bank Performance with Gray Relational Analysis: The Case of Turkey. Ege Akademik Bakış Dergisi, 2015-225.
• Ecer, F. (2013). AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 171-189.
• Ecer, F., & Dündar, S. (2012). 13.Uluslararası Ekonometri Yöneylem Araştırması ve Istatistik Sempozyumu. Gazimağuza K.K.T.C.
• Ecer, F., & Günay, F. (2014). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Ölçülmesi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 35-48.
• Elitaş, C., Eleren, A., Yıldız, F., & Doğan, M. (2012). Gri İlişkisel Analiz ile Sigorta Şirketlerinin Performanslarının Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesite, 521-530.
• Feng, C.-M., & Wang, R.-T. (2000). Performance Evaluation for Airlines Including the Consideration of Financial RatiosM. Journal of Air Transport Management, Cilt : 6, Sayı: 3, 133-142.
• Güleç, Ö., & Akın, Ö. (2018). GRİ İLİŞKİSEL ANALİZ YÖNTEMİ İLE FİNANSAL PERFORMANSIN DEĞERLENDİRİLMESİ: BİST ÇİMENTO ŞİRKETLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA. Muhasebe ve Denetime Bakış , 77-96.
• Günay, F., Karadeniz, E., & Dalak, S. (2018). Türkiye’de En Yüksek Net Satış Gelirine Sahip 20 Şirketin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle İncelenmesi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İİBF Dergisi , 51-73.
• Gündoğdu, A. (2017). TÜRKİYE’DE KATILIM BANKALARININ FİNANSAL PERFORMANSININ GRİ İLİŞKİ. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 201-214.
• H., A., Durmuş, S., & Pala, F. (2017). GRİ İLİŞKİSEL ANALİZ YÖNTEMİYLE TÜRK LOJİSTİK FİRMALARINDA PERFORMANS ÖLÇÜMÜ. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 76-94.
• Ho, C. (2006). Measuring bank operations performance: an approach based on grey ralation analysis. Journal of theOperational Research Society, Sayı:57, s.337-349.
• Hwang, S. N., & Chang, T. (2003). Using Data Envelopment Analysis To Measurement Hotel Managerial Efficiency Change In Taiwan. Tourism Management,, Sayı: 24, s. 357-369.
• Julong, D. (1989). Introduction to grey system theory. TheJournal of GreySystem 1, 1-24.
• Karadeniz, E., Koşan, L., Günay, F., & Beyazgül, M. (2017). İmalat Sektöründe Bir Uygulama : T.C. Merkez Bankası İmalat Alt Sektörü Uygulama. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 161-184.
• Karadeniz, E., Koşan, L., Günay, F., & Dalak, S. (2016). GİA Yöntemiyle Turizm Alt Sektörlerinin Finansal Performanslarının Ölçülmesi . Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1117-1134.
• Karkacıer, O., & A.Elif, Y. (2017). Turizm Sektöründe Gri İlişkisel Analiz (Gia) Yöntemiyle Finansal Performans Değerlemesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 154-162.
• Kendirli, S., & Çankaya, M. (2016). BİST TURİZM ENDEKSİNDEKİ ŞİRKETLERDE İŞLETME SERMAYESİ YÖNETİMİNİN KARLILIK ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİ ÖLÇMEYE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA. international Review of Economics and Management , 46-68.
• Kula, V., & Baykut, E. (2014). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Sigorta ve BES Şirketlerinin Finansal Performansının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile İncelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 37-54.
• Liao, C. C. (2009). Grey Relational Analysis of Operational Performance for Mobile Telecommunications Companies in Taiwan. Communications and Mobile Computing (s. 348-352). CMC’09.WRI International Conference.
• Liao, C., Chen, C., Wu, H., & Cheng, M. (2009). Grey Relational Analysis of Operational Performance for Mobile Telecommunications in Taiwan. Communications and Mobile Computing (s. 348-352). CMC’09.WRI International Conference.
• Meydan, C., Yıldırım, B., & Senger, Ö. (2016). BIST’te İşlem Gören Gıda İşletmelerinin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi Kullanılarak Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi , 147-169.
• Niyazi, B. (2017). Finansal Yönetim. İstanbul: Türkmen Yayıncılık.
• Özbek, A. (2018). FORTUNE 500 LİSTESİNDE YER ALAN LOJİSTİK FİRMALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ. AKÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13-26.
• Özdemir, A. İ., & Deste, M. (2009). Gri ilişkisel analiz ile çok kriterli tedarikçi seçimi: Otomotiv sektöründe bir uygulama. Istanbul University Journal of the School of Business Administration, 149-156.
• Peker, İ., & Birdoğan, B. (2011). GRİ İLİŞKİSEL ANALİZ YÖNTEMİYLE TÜRK SİGORTACILIK SEKTÖRÜNDE. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergis, 1-18.
• Rahim, A., Bircan, H., & O., A. (2010). TEKSTİL FİRMALARINDA FİNANSAL PERFORMANSIN ANALİTİK HİYERARŞİ PROSESİ İLE AĞIRLIKLANDIRILMIŞ GRİ İLİŞKİSEL ANALİZ YÖNTEMİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF Dergisi, 19-36.
• Rodriguez, T. F., & Robaina, V. (2004). Outsourcing And Its Impacts On Operational Objectives And Performance: A Study Of Hotel İn The Canary Island. Hospitality Management, Sayı:23, .s. 287-306.
• Şişman, B., & A., E. (2013). En Uygun Otomobilin GİA ve Electre Yöntemleri ile Seçimi. Süleyman Demirel İİBF Dergisi, 411-429.
• Tayyar, N., & Gökakın, E. (2018). BİST GELİŞEN İŞLETMELER PİYASASINA DAHİL ŞİRKETLERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ ÇKKV YÖNTEMLERİ İLE ANALİZİ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 62-78.
• Tayyar, N., Akcanlı, F., Genç, E., & Erem, I. (2014). BİST’e kayıtlı bilişim ve teknoloji alanında faaliyet gösteren işletmelerin finansal performanslarının analitik hiyerarşik projesi (AHA) ve GİA yöntemiyle değerlendirilmesi. Muhasebe Finansman Dergisi, 19-40.
• Tayyar, N., Akcanlı, F., Genç, E., & I., E. (2014). BİST’e Kayıtlı Bilişim ve Teknoloji Alanında Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performanslarının Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ve Gri İlişkisel Analiz (GİA) Yöntemiyle Değerlemesi . Muhasebe ve Finansman Dergisi , 19-40.
• Ünal, S., İçigen Köse, F., & Gürdal, H. (2018). The Financial Performance of Ceramic Industry Companies Listed in Borsa Istanbul:. International Association of Social Science Research, 235-242.
• Yükçü, S., & Kaplanoğlu, E. (2015). ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE GÖZALTI PAZARI ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ BELİRLENMESi . Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 587-616.