Salur Kazan ve Yuvarlanan Taş Anlatısı Hakkında

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 437 - 468, 14.06.2020

Aslıhan Haznedaroğlu

https://doi.org/10.35236/jots.736370

Cited By: 1

Öz

Salur Qazan, who has a special place in our epic tradition, is the hero who has surrounded all the narratives of the Günbäd manuscript, which was unearthed in 2019 and introduced to the world of science. On the pages 38-39 of the manuscript, Qazan’s heroism about the “holding the rolling stone” was explained in the soylama, which he expressed in his heroism. This narrative is a heroism of Qazan, which has been described as “epic stereotype” in Shejere-i Terākime, Topkapi Oγuz-name and the Dresden manuscript of Dede Qorqut Book. It is also seen that this narrative has a reflection among the Altay Turks. The analysis of this narrative, which is full of uncertainties both in terms of the location of the event, the nature of the event and the parties of the event, is an important contribution to the uncovering the ground on which epics are fed. In this analysis, it is aimed to compare the text with parallel narratives and to reveal the similarities and differences between the texts and to reveal the scope of the text's expression.

Anahtar Kelimeler

Dede Qorqut, Salur Qazan, Günbäd manuscript, Ala Čaqun Čolpa Daγ, the rolling stone, wine table

About the Story of Salur Qazan and the Rolling Stone

Öz

Salur Qazan, who has a special place in our epic tradition, is the hero who has surrounded all the narratives of the Günbäd manuscript, which was unearthed in 2019 and introduced to the world of science. On the pages 38-39 of the manuscript, Qazan’s heroism about the “holding the rolling stone” was explained in the soylama, which he expressed in his heroism. This narrative is a heroism of Qazan, which has been described as “epic stereotype” in Shejere-i Terākime, Topkapi Oγuz-name and the Dresden manuscript of Dede Qorqut Book. It is also seen that this narrative has a reflection among the Altay Turks. The analysis of this narrative, which is full of uncertainties both in terms of the location of the event, the nature of the event and the parties of the event, is an important contribution to the uncovering the ground on which epics are fed. In this analysis, it is aimed to compare the text with parallel narratives and to reveal the similarities and differences between the texts and to reveal the scope of the text's expression.

Anahtar Kelimeler

Dede Qorqut, Salur Qazan, Günbäd manuscript, Ala Čaqun Čolpa Daγ, the rolling stone, wine table

Kaynakça

• AZMUN, Y. (2019). Dede Korkut’un Üçüncü Elyazması, Soylamalar ve İki Yeni Boy İle Türkmen Sahra Nüshası, Metin-Çeviri-Sözlük-Tıpkıbasım, İstanbul: Kutlu Yayınevi.
• AZMUN, Y. (2020). “The New Dädä Qorqut Tales from the Recently-Found Third Manuscript of the Book of Dädä Qorqut”, Journal of Old Turkic Studies, 4/1: 16-27.
• BAYAT, F. (2015). Oğuz Destan Dünyası: Oğuznâmelerin Tarihî, Mitolojik Kökenleri ve Teşekkülü, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• BOZKURT, F. (2016). Divân-ü Lugat-it-Türk: Türk Dili Divanı, İstanbul: Salon Yayınları.
• CLAUSON, S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, Oxford: Oxford University Press.
• ÇAĞBAYIR, Y. (2007). Orhun Yazıtlarından Günümüze Türkiye Türkçesinin Sözvar-lığı, Ötüken Türkçe Sözlük V (tap-züz), İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• ÇETİNKAYA, G. (2013). “Dede Korkut Hikâyeleri’nde Sembol Olarak Meydan”, Millî Folklor, 98: 73-86.
• ÇETİNKAYA, G. (2015). Dede Korkut Hikâyeleri’nde Semboller, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. (Yayımlanmamış Doktora Tezi)
• DEMİR, N. (2016). “Kazan İlçesine Bağlı Peçenek Mahallesi ve Tarihi Alt Yapısı”, IV. Kazan Uluslararası Halk Kültürü Sempozyumu Kitabı, Kazan Belediyesi Yayınları, Ankara: 763-772.
• DEMİR, N. (2020). Dede Korkut Destanı’nın Türkmenistan Boyları, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• DEMİREL, H. (2015). Türk Destanlarının Ana Unsurları, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• EKİCİ, M. (2019). Dede Korkut Kitabı, Türkistan/Türkmen Sahra Nüshası, Soylamalar ve 13. Boy, Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• ERCİLASUN, A. B. &, Z. AKKOYUNLU (2014). Kâşgarlı Mahmud: Dîvânu Lugâti’t-Türk Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ERDEM, M. (1998). Dede Korkut Türkmenistan Varyantları, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. (Yayımlanmamış Doktora Tezi)
• ERGİN, M. (1978). Türklerin Soy Kütüğü Şecere-i Terâkime (Ebulgazi Bahadir Han), İstanbul: Tercüman Gazetesi.
• EYÜBOĞLU, D. C. (2019). Korkut, İstanbul: Cinius Yayınları.
• GÜLENSOY, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü I-II, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• HAZNEDAROĞLU, A.(2020). “Salur Kazan’ın Ad Kazanması Üzerine”, Dede Korkut Dergisi, 9/21: 163-185.
• KAÇALİN, M. (2006). Dedem Korkut’un Kazan Beğ Oğuznâmesi, İstanbul: Kitabevi.
• KARABULUT, F. & E. K. ÜRKMEZ (2018). “Türk Dilinin Eskicil Bir Kelimesi Alaçuk: Yapısal Kökenbilimsel Bir Analiz”, Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 4/2: 404-427.
• KARGI, Z. (1991). “Şecere-i Terākime’deki Manzum Parçalar Üzerine”, Türk Dilleri Araştırmaları, 1: 180-197.
• KAYDAROV, A. & M. ORAZOV (2010). Türklük Bilgisine Giriş, İstanbul: Kesit Yayınla-rı.
• KIRZIOĞLU, M. F. (2000). Dede Korkut Oğuznâmeleri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
• KÖPRÜLÜ, F. (1980). Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• KUANIŞBAYEVA, A. (2002). Formül Nazariyesi ve Koblandı Batır Destanındaki Formüller, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi)
• KYÝASOWA, G. et al. (2016). Türkmen Diliniň Düşündirişli Sözlügi I: A-Ž, Aşgabat: Ylym.
• ONAY, A. T. (2000). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, İstanbul: Akçağ Yayınları.
• ÖGEL, B. (2014). Türk Mitolojisi II, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• ÖZTÜRK, Ö. (2005). Karadeniz Ansiklopedik Sözlük, İstanbul: Heyemola Yayınları.
• PARLATIR, İ. et al. (1998). Türkçe Sözlük, 9. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• PEHLİVAN, G. (2014). “Dede Korkut Kitabı’nda Oturma Düzeni Üzerine Yeni Bir Bakış”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 14/2: 205-220.
• SADIQLI, P. (2016). “Mahmud Kaşğari’nin Divanü Lüğat-it-Türk Eserinde Yaşayış Meskenleri”, Tarix, Antropologiya ve Siyasi Élmlər Bakı Avrasiya Universiteti “Sivilizasiya” Jurnalı, 2: 168-172.
• SERTKAYA, O. F. (2019a). “Dede Korkut Kitabı’nın Kaç Yazma Nüshası Var?”, Türkologiya, 2019/3: 86-93.
• SERTKAYA, O. F. (2019b). “AZMUN, Y. Dede Korkut’un Üçüncü Elyazması, Yeni Soylamalar ve Boylar (Hikâyeler) ile Türkmen Sahra Nüshası, Giriş-Metin-Çeviri-Sözlük-Tıpkıbasım, Kutlu Yayınevi, İstanbul, 2019, ss. 176, ISBN: 978-605-7680-06-8”, Journal of Old Turkic Studies, 3/2: 637-646. (Tanıtma)
• SHAHGOLİ, N. K. et al. (2019). “Dede Korkut Kitabı’nın Günbet Yazması: İnceleme, Metin, Dizin ve Tıpkıbasım”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 16/2: 147-379.
• SÜMER, F. (1959). “Oğuzlara Ait Destanî Mahiyette Eserler”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 17/3-4: 359-457.
• SÜMER, F. (1999). Oğuzlar (Türkmenler), İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• TAVKUL, U. (2008). “Nart Destanlarının Eski Türk Destanları İle İlişkisi”, Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun Armağanı, Ed. E. ARIKOĞLU, Akçağ Yayınları, Ankara: 599-618.
• TUFAR, N. (2010). Türk Dilinde Meronimi: Organ Adları, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, Ankara. (Yayımlanmamış Doktora Tezi)
• TULUM, M. & M. M. TULUM (2016). Oğuznâmeler, Oğuz Beylerinin Hikâyeleri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
• UÇAR, E. (2020). “Dede Korkut Kitabı’ndaki Bir Soylama Üzerine”, Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 3/2: 213-240.
• URMANÇAYEV, F. (2016). “Ak Kubek (Ak Köpük) Kahramanlık Efsanesi”, Çev. B. OKKALI, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 41: 185-201.