KÖMÜR YIKAMA TESİSİ ŞİSTLERİNİN ASİT MADEN DRENAJI POTANSİYELİNİN KOLON TESTİ İLE BELİRLENMESİ

Yıl 2022, Sayı: 005, 1 - 10, 06.09.2022

Rasim Bayır , Prof. Dr. Cengiz Karagüzel

Öz

İnsan ihtiyaçları madencilik faaliyetleri ile doğal kaynaklardan karşılanmaktadır. Bu faaliyetler sürecinde su, hava ve toprak gibi alıcı ortamlar etkilenebilmektedir. Günümüzde bu süreçler proaktif bir yaklaşımla yönetilebilmekte ve çevre dostu madencilik yapılabilmektedir.

Bu çalışmada, Kütahya-Tavşanlı bölgesinde bulunan bir kömür şirketine ait kömür yıkama tesisi şist atıklarının asit maden drenajı özelinde çevresel etkileri araştırılmıştır. Bu kapsamda, numune hazırlama işlemlerinin ardından sahadan alınan numunelere kinetik testler uygulanmıştır. Kinetik kolon testleri standartlara göre dizayn edilmiş farklı boy ve çaplardaki kolonlar yardımıyla yapılmıştır. Kinetik kolon testlerinde partikül boyutu, kolon çapı, bakteri (thiobacillus ferrooxidans) miktarı gibi değişken parametreler incelenmiştir. Farklı parametrelerin araştırıldığı sistematik testler sonunda kolonlardan elde edilen süzüntülerin homojen bir karışım yapılarak zamana bağlı pH, Eh(mV), İletkenlik/Ec (mS/cm) değerleri ve numunelerin metal ve anyon içerikleri belirlenmiştir. Sonuçlar genel olarak değerlendirildiğinde, kinetik sonunda yüksek nötralizasyon potansiyeline sahip yan kayaç nedeniyle çalışma süresi boyunca gözlenen yüksek pH seviyeleri nedeniyle %1 civarında S-2 içeren numunelerin AMD üretmeyeceği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

AMD, Kinetik test, Bakteri, pH, Eh, İletrkenlik(Ec)

Teşekkür

Laboratuvar testlerindeki yardımlarında dolayı Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Araştırma Görevlisi Dr. Ömer CANIEREN ve Maden Mühendisliği Laboratuar sorumlu tekniker Murat ÖZKAN teşekkür ederim.

DETERMINATION OF ACID MINE DRANAIGE POTANTIAL OF BY COLUMN TEST THE COAL WASHING PLANT SHISTS

Öz

Human needs are supplied from underground resources by mining activities. In the process of these activities, receiving environments such as water, air and soil can be affected. Today, these processes can be managed and environmentally friendly mining can be done with a proactive approach.

In this study, the environmental effects of the schists of a coal washing plant belonging to a coal company in the Kütahya-Tavşanlı region were investigated specifically for acid mine drainage. In this context, kinetic tests were applied to the samples taken from the field, following the sample preparation procedures. In the kinetic column tests, columns designed in different lengths and diameters designed according to the standards were also carried out. Variable parameters such as particle size, column diameter, bacteria (thiobacillus ferrooxidans) amount were investigated in kinetic column tests. At the end of systematic tests in which different parameters were investigated, the time dependent pH, Eh(mV), Conductivity/Ec (mS/cm) values of the filtrates obtained from the columns and the metal and anion contents of the samples were determined by making a homogeneous mixture of the total filtrates.

When the results were evaluated in general, it was determined that the samples containing around 1% S-2 would not produce AMD due to the high pH levels observed during the study period due to the high neutralization potential host rock at the end of the kinetic tests.

Anahtar Kelimeler

AMD, Kinetic test, test, Bacteria, pH, Eh, Conductivity (Ec)

Kaynakça

• [1] Anıl, M., Özdemir, A. C., Altınçelep, Z., & Demirel, E. (2014), Sülfürlü Mineraller İçeren Maden Yataklarında İşletme Sırasında ve Sonrasında Asit Kaya (Maden) Drenajlarının Oluşup Oluşmayacağına Yönelik Kestirimler: Akdağ, Karıncadağ ve Bolkardağ Örneği. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi , 29(1), 127-144.
• [2] Gül, S. (2014), Bakteriyel Faaliyetlerin Etkisi. Balıkesir/Balya Pb-Zn Maden Atık Sahasının Biyojeokimyası Ve Asidik Maden Drenajı Oluşumuna Etkilerinin Araştırılması (S. 10-11). İçinde İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi-Fen Bilimleri Entitüsü/Yayınlamış Yüksek Lisans Tezi.
• [3] Karadeniz, M, (Mayıs 2005). Asit Maden(Kaya) Drenajınında Aktif ve Pasif Çözüm Yöntemleri. Madencilik ve Çevre Sempozyumu (s. 91). Ankara: MTA Gene Müdürlüğü.
• [4] Karadeniz, M. (2008), Sülfürlü Madenlerin Sorunu Asit Maden Dremajı ve Çözümü. Ankara: TMMOB Maden Mühendisleri Odası yayını.
• [5] Karadeniz, M. (2011), Biyokimyasal mekanizma. Balıkesir-Balya- Kurşun-Çinko Madeni Flotasyon Artıklarının Asit Maden Dreanajı Oluşum Potansiyelinin Derinlik Değişiminin Araştırılması (S. 42-43). İçinde Ankara: Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmış Doktara Tezi.
• [6] Karagüzel, C., Ören, Ö., Şahbaz, M., Canıeren, Ö., Demir, U., & Şahbaz, O. (2020, Mays 5), Prediction of acid mine drainage potential of dump sites by using. Arabian Journal of Geosciences , s. 1-4.
• [7] Kuyucak, N. (2000), Microorganisms, biotechnology and acid rock drainage—emphasis on passive-biological control and treatment methods. Mining, Metallurgy & Exploration, 17(2), 85-95.
• [8] Yücel, D. Ş., & Baba, A. (2016), Prediction of acid mine drainage generation potential of various lithologies using static tests: Etili coal mine (NW Turkey) as a case study. (s. 1-16). Environ Monit Asses.