Osmanlı döneminde Irak'taki mimari anıtlar “Model olarak camiler ve hanlar”

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1 - IRAK'ta OSMANLI İZLERİ SEMPOZYUMU, 0 - 0, 28.02.2022

Abdalwahab Zıdan

Öz

Mimarlık, herhangi bir toplumdaki sosyal gelişmenin bir tezahürü ve o toplumun içinde bulunduğu ekonomik durumun bir yansımasıdır. Bu noktadan hareketle, bu çalışmada Osmanlı döneminde Irak'taki mimarinin özelliklerini (camiler ve hanlar bir örnek) ele alınmıştır. Araştırmanın amacı, Osmanlı döneminde Irak'ta inşa edilen veya restore edilen cami ve hanların mimarisine ışık tutarak Osmanlı mimarisinin Irak şehirlerinin kentsel üslubu üzerindeki etkisini incelemektir. Osmanlı cami ve hanlarının mimari tasarım özellikleri ile o dönemdeki Irak cami ve hanlarının mimari özellikleri izlenerek, camilerle ilgili ortak mimari özelliklerin olduğu tespit edildi, örneğin: merkezi kubbe, iki yan kanat (koridor), ve ibadethanenin merkezi girişi. Osmanlılar da inşa ettikleri tesislerde gerek tasarım gerekse teknik ve dekoratif açıdan gözle görülür izler bırakmışlardır. Hanlara gelince, onlar çağlar boyunca kazanılmış özel niteliklere sahip var olan ve gelişmiş kurumlardır. Kuşkusuz bu, insanların arzuları üzerinde bir etkiye sahiptir. İnsanlar bu arzularını ev, okul veya cami gibi inşa ettikleri diğer bina tarzlarına yansıtırlar. Mimari açıdan, bu tesisler ve hanlar arasında karşılıklı bir etki var, bu nedenle şekil ve tasarım olarak hanlara benzeyen bazı Irak evlerini bulmamız şaşırtıcı değil. Ayrıca çarşılar, kaleler, saraylar, dükkanlar, pasajlar, manastırlar veya kiliseler gibi bazı mimari yapılar, büyüklük ve yapı bakımından hanlara benzemektedir.

Anahtar Kelimeler

Mimarlık, Irak, Osmanlı İmparatorluğu, Camiler, Hanlar

Osmanlı döneminde Irak'taki mimari anıtlar (Model olarak camiler ve hanlar)

Öz

Mimarlık, herhangi bir toplumdaki sosyal gelişmenin bir tezahürü ve o toplumun içinde bulunduğu ekonomik durumun bir yansımasıdır. Bu noktadan hareketle, bu çalışmada Osmanlı döneminde Irak'taki mimarinin özelliklerini (camiler ve hanlar bir örnek) ele alınmıştır. Araştırmanın amacı, Osmanlı döneminde Irak'ta inşa edilen veya restore edilen cami ve hanların mimarisine ışık tutarak Osmanlı mimarisinin Irak şehirlerinin kentsel üslubu üzerindeki etkisini incelemektir. Osmanlı cami ve hanlarının mimari tasarım özellikleri ile o dönemdeki Irak cami ve hanlarının mimari özellikleri izlenerek, camilerle ilgili ortak mimari özelliklerin olduğu tespit edildi, örneğin: merkezi kubbe, iki yan kanat (koridor), ve ibadethanenin merkezi girişi. Osmanlılar da inşa ettikleri tesislerde gerek tasarım gerekse teknik ve dekoratif açıdan gözle görülür izler bırakmışlardır. Hanlara gelince, onlar çağlar boyunca kazanılmış özel niteliklere sahip var olan ve gelişmiş kurumlardır. Kuşkusuz bu, insanların arzuları üzerinde bir etkiye sahiptir. İnsanlar bu arzularını ev, okul veya cami gibi inşa ettikleri diğer bina tarzlarına yansıtırlar. Mimari açıdan, bu tesisler ve hanlar arasında karşılıklı bir etki var, bu nedenle şekil ve tasarım olarak hanlara benzeyen bazı Irak evlerini bulmamız şaşırtıcı değil. Ayrıca çarşılar, kaleler, saraylar, dükkanlar, pasajlar, manastırlar veya kiliseler gibi bazı mimari yapılar, büyüklük ve yapı bakımından hanlara benzemektedir.

Anahtar Kelimeler

Mimarlık, Irak, Osmanlı İmparatorluğu, Camiler, Hanlar

Kaynakça

• Al-Alusi, Mahmud Şükrü. Bağdat Camileri ve Eski Eserler Tarihi, Bağdat: Dar Al Salam, 1346 / 1927.
• Al-Janabi, Hashem Khudair, Eski Musul Şehri'nin İç Yapısı, Şehirlerin Coğrafyasında Bir Araştırma, Musul: Dar Al-Kutub, Musul Üniversitesi, 1982.
• Al-Droubi, İbrahim Abdel-Ghani. Bağdadiler, haberleri ve konseyleri, Bağdat: Al-Rabita, 1958.
• El-Rihavi, Abdülkadir. İslam Medeniyetinde Mimarlık, Cidde: Kral Abdülaziz Üniversitesi, 1990.
• Zain El-Din, Mahmoud, The Architecture of the Ottoman Mosques, Lübnan: Dar Gabes, 1. Baskı, 2006.
• Abdel-Gawad, Tevfik Ahmed. Bağdat: Mimarlık ve İslam Sanatları Tarihi, 1970.