From 2002 To The Covıd-19 Pandemıc, To The Russıa-Ukraıne War Inflatıon In The Turkısh Economy

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 385 - 402, 31.12.2022

Mustafa Solmaz

Öz

The researcher of the study is to reveal the current high inflation experienced by our country and its causes. For this, first of all, the economic changes from the structuring in 2002 to the pandemic period were examined in general terms. In this process, the changes arising from the 2008 crisis around the world and the political problems in our country between 2013 and 2016 have been given place to. Then, the economic consequences of the arrest of Pastor Brunson in 2018, the trial of Halk Bank executives and the S-400s were mentioned. Later, the effects of the Covid-19 epidemic, which started in 2019, continued at full speed in 2020 and still continues today, and the effects of the energy and grain crisis by the Russia-Ukraine War on economic indicators, especially inflation rates, have been given place to. The method used was "Document Review" and current articles related to the subject, writings in magazines and newspapers were used. As a result, it has been understood that the pandemic and the Russia-Ukraine War have caused supply, demand and logistics-based problems in the world economy. It has been determined that inflation rates have increased significantly in the world in general and especially in our country. While the inflation rate is swinging in the range of 8%-11% in developed countries, it has been observed to exceed 80% in our country. It has been determined that the reasons for the high inflation rate in our country, which differs from other countries, are generally unstable exchange rate, deteriorated supply-demand and logistics relations due to the pandemic, energy and grain crisis due to the Russia-Ukraine War, as well as increasing "opportunistic" tendencies.

Anahtar Kelimeler

Inflation, Turkish economy, Covid-19 pandemic, Russia-Ukraine War, Energy crisis, Grain crisis

2002’den Covıd-19 Pandemisine, Rus-Ukrayna Savaşına Türkiye Ekonomisinde Enflasyon

Öz

Ülkemizin yaşadığı güncel yüksek enflasyonu ve onun nedenlerini ortaya koymak çalışmanın araştırmacını oluşturmaktadır. Bunun için öncelikle 2002’deki yapılanmadan pandemi dönemine kadarki ekonomik değişimler genel hatlarıyla incelenmiştir. Bu süreçte dünya genelindeki 2008 krizinden, 2013 ve 2016 yılları arasında ülkemizdeki siyasi problemlerden kaynaklı değişimlere yer verilmiştir. Sonra 2018’deki Rahip Brunson’un tutuklanmasının, Halk Bankası yöneticilerinin yargılanmasının ve S-400’lerin ekonomik sonuçlarına değinilmiştir. Daha sonra 2019’da başlayan, 2020’de bütün hızıyla devam eden, günümüzde de hala etkisi süren Covid-19 salgınının ve Rusya-Ukrayna Savaşı’nın doğurduğu enerji ile tahıl krizinin ekonomik göstergeler özellikle de enflasyon oranları üzerindeki etkilerine yer verilmiştir. Kullanılan yöntem, “Doküman İncelemesi” olmuştur ve konuyla ilişkili güncel makalelerden, dergi ve gazetelerdeki yazılardan yararlanılmıştır. Sonuç olarak pandeminin ve Rusya-Ukrayna Savaşı’nın dünya ekonomisinde arz, talep ve lojistik kaynaklı sorunlar doğurduğu anlaşılmıştır. Genelde dünyada özelde de ülkemizde enflasyon oranlarının önemli oranda yükseldiği tespit edilmiştir. Enflasyon oranının gelişmiş ülkelerde %8-%11 aralığında seyrederken, ülkemizde %80’lerin üzerine çıktığı görülmüştür. Diğer ülkelerden ayrışacak şekilde ülkemizde enflasyon oranının yüksek çıkmasının gerekçelerinin genel olarak istikrarlı olmayan döviz-kuru, pandemi kaynaklı bozulan arz-talep ve lojistik ilişkisi, Rusya-Ukrayna Savaşı’ndan ötürü enerji

Anahtar Kelimeler

Enflasyon, Türkiye ekonomisi, Covid-19 pandemisi, Rusya-Ukrayna Savaşı, Enerji krizi, Tahıl krizi

Kaynakça

• Adal, H. (2018). 21 şubat 2001 ve 5 nisan 1994 sonrası tl'de en büyük değer kaybı. 10 Ağustos 2018 tarihinde https://bianet.org/bianet/siyaset/199897-21-subat-2001-ve-5-nisan-1994-sonrasi-tl-de-en-buyuk-deger-kaybi adresinden erişildi.
• Adıgüzel, M. (2020). Covid-19 pandemisinin türkiye ekonomisine etkilerinin makroekonomik analizi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Covid-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı, Yıl: 19 - Sayı: 37 Bahar (Özel Ek), 191-221.
• Altay, F. (2017). 15 temmuz darbe girişiminin ekonomik etkileri ‘dünü ve bugünü’, Konya Ticaret Odası Yayınları, Konya.
• Duran, A. E. (2021). Türkiye ‘yüksek enflasyon’ yılına giriyor. Deutsche Welle Türkçe. 30 Aralık 2021 tarihinde https://www.dw.com/tr/türkiye-yüksek-enflasyon-yılına-giriyor/a-60290648 adresinden erişildi.
• Eğilmez, Mahf. (2022). Kur korumalı mevduat hesabı dolarizasyonu artırdı. 6 Haziran 2022 tarihinde https://www.mahfiegilmez.com/2022/06/kur-korumal-mevduat-hesab-dolarizasyonu.html adresinden erişildi.
• ENAG (2022a). E-tüfe enagrup tüketici fiyat endeksi nisan 2022. 5 Mayıs 2022 tarihindehttps://enagrup.org/bulten/2022ap.pdf?v1#:~:text=Nisan%202022%20d%C3%B6nemi%20(31.03.2022,bazda%20%258%2C68%20artt%C4%B1. adresinden erişildi.
• ENAG (2022b). Haftalık Ekonomik Analiz. 15 Haziran 2022 tarihinde http://enagrup.org/ adresinden erişildi.
• Ercan, E. O. (2022). Kur krizi: enflasyona karşı faizin çaresizliği. Aposto. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://apos.to/s/6286300641a097000771e48f adresinden erişildi.
• Hacaloğlu, H. (2021). Enflasyon tüik’e göre %21,31 enag'a göre %58,65. Amerikanın Sesi. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.amerikaninsesi.com/a/tuik-e-gore-yillik-enflasyon-yuzde-21-31-enag-a-gore-58-65/6337881.html adresinden erişildi.
• Karagöl, E. T. (2013). Ak parti dönemi türkiye ekonomisi. SETA Yayınları. Ankara.
• Karakış, L. (2019). Türkiye’de döviz kuru ile enflasyon oranı arasındaki ilişki (2000-2018). Artuklu Kaime Uluslararası İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, C: 1-S: 1, 83-93. Öztürk, F. (2021). Enflasyon: uzmanlar türkiye'de resmi ve hissedilen enflasyon arasındaki farkın artmasını nasıl yorumluyor?. BBC Türkçe, 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-55935159 adresinden erişilmiştir.
• Sezal, L. (2020). 2018 ağustos krizinin türk bankacılık sektörüne etkisi. Journal of Economics and Research, Cilt: 1 – Sayı: 1, 17-32.
• Soydan, B. (2020). Kemerlerinizi bağlayın, enflasyon yükselecek. T24. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://t24.com.tr/yazarlar/baris-soydan/kemerlerinizi-baglayin-enflasyon-yukselecek,27641 adresinden erişildi.
• Şeker, A. U. (2022). Avro bölgesi'nde enflasyon aralıkta zirve yaptı. AA. 27 Mayıs 2022 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/avro-bolgesinde-enflasyon-aralikta-zirve-yapti/2480428 adresinden erişildi.
• TÜİK (2022a). Tarımsal girdi fiyat endeksi, mart 2022. 15 Mayıs 2022 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tarimsal-Girdi-Fiyat-Endeksi-Mart-2022-45775#:~:text=Tar%C4%B1m%2DGFE'de%20(2015,%44%2C42%20art%C4%B1%C5%9F%20ger%C3%A7ekle%C5%9Fti. adresinden erişildi.
• TÜİK (2022b). Tüketici fiyat endeksi, nisan 2022. 15 Haziran 2022 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tuketici-Fiyat-Endeksi-Nisan-2022-45793 adresinden erişildi.
• URL-1: 1994, 2001, 2008, 2018, 2021:Türkiye’de kriz dönemleri ve dolar kurunun hareketi (2021). Diken. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.diken.com.tr/1994-2001-2008-2018-2021-turkiyede-kriz-donemleri-ve-dolar-kurunun-hareketi/ adresinden erişildi.
• URL-2: Dolar/TL enflasyon sonrası rekor kırdı (2018). Deutsche Welle Türkçe. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.dw.com/tr/dolar-tl-enflasyon-sonrası-rekor-kırdı/a-43635012 adresinden erişildi.
• URL-3: Enflasyon zirve yaptı, dolar tırmanışa geçti (2018). Gazete Duvar. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.gazeteduvar.com.tr/ekonomi/2018/07/03/enflasyon-zirve-yapti-dolar-tirmanisa-gecti adresinden erişildi.
• URL-4: Dolar bugüne nasıl başladı? (2018). Aydınlık. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.aydinlik.com.tr/haber/dolar-bugune-nasil-basladi-99135 adresinden erişildi.
• URL-5: ABD Rahip Brunson için Türkiye’ye yaptırım kararını açıkladı, dolar kuru 5 ₺’nin üstüne çıktı (2018). Medyascope. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://medyascope.tv/2018/08/01/abd-rahip-brunson-icin-turkiyeye-yaptirim-kararini-acikladi-dolar-kuru-5-₺nin-ustune-cikti/ adresinden erişildi.
• URL-6: Dolar/TL açılış seviyesinin altına geriledi (2018). Bloomberg HT. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.bloomberght.com/piyasalar/haber/2144785-dolartl-acilis-seviyesinin-altina-geriledi adresinden erişildi.
• URL-7: Dolar durdurulamıyor! yeni tarihi zirveyi 5,11 liraya taşıdı (2018). Haberler.com. 24 Mayıs 2022 https://www.haberler.com/ekonomi/serbest-piyasada-doviz-acilis-fiyatlari-11110218-haberi/ adresinden erişildi.
• URL-8: Kurda yaşanan düşüş kalıcı mı? (2022). Deutsche Welle Türkçe. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.dw.com/tr/brunson-sonrası-kurda-yaşanan-düşüş-kalıcı-mı/a-45938314 adresinden erişildi.
• URL-9: Dolar 3 ayın en düşüğünde (2018). 9 Eylül. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.dokuzeylul.com/ekonomi/dolar-3-ayin-en-dusugunde-h142161.html URL-10: Enflasyon yükselirse dolar yükselir mi? (2018). A24. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.a24.com.tr/enflasyon-yukselirse-dolar-yukselir-mi-haberi-40137499h.html?h=54 adresinden erişildi.
• URL-11: Salgın yılı 2020'de enflasyon %14,6 oldu (2021). Bloomberg HT. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.bloomberght.com/2020-enflasyonu-belli-oldu-2271869 adresinden erişildi.
• URL-12: Enflasyon rakamları (eylül 2020) açıklandı (2020). Branding Türkiye. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.brandingturkiye.com/enflasyon-rakamlari-eylul-2020-aciklandi/ adresinden erişildi.
• URL-13: Son dakika: 2020 enflasyonu belli oldu (enflasyon oranı ne kadar oldu? (2021). NTV. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.ntv.com.tr/ekonomi/son-dakika-2020-enflasyonu-belli-oldu-enflasyon-orani-ne-kadar-oldu,bu2EGzUei0aoFlRpCD8ncQ adresinden erişildi.
• URL-14: Enag’a göre 2020 yılı enflasyonu yüzde 36.72 (2021). Sözcü. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.sozcu.com.tr/2021/ekonomi/enaga-gore-2020-yili-enflasyonu-yuzde-36-72-6196807/ adresinden erişildi.
• URL-15: Enflasyon oranı nedir (2021). Akşam. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.aksam.com.tr/ekonomi/6-aylik-enflasyon-ne-kadar-tuik-6-aylik-enflasyon-orani-2021-nedir/haber-1186555 adresinden erişildi.
• URL-16: Eylül ayı enflasyonu ne kadar, yüzde kaç? tüik 2021 eylül ayı enflasyon rakamları (2021). CNN Türk. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.cnnturk.com/ekonomi/enflasyon-ne-kadar-yuzde-kac-tuik-eylul-ayi-enflasyon-rakamlari-aciklandi adresinden erişildi.
• URL-17: 2021 enflasyonu belli oldu (2022). NTV. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.ntv.com.tr/ekonomi/son-dakika-haberi2021-enflasyonu-belli-oldu,R7DO0_dz4Ei1qKWxIQsQQA adresinden erişildi.
• URL-18: 2021 yılı enflasyon oranı belli oldu (2022). Sözcü. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.sozcu.com.tr/2022/ekonomi/enflasyon-rakamlari-aciklandi-24-6864424/ adresinden erişildi.
• URL-19: Abd enflasyon verileri açıklandı! abd enflasyon oranı 39 yıl sonra yüzde 7 (2022). Sözcü. 27 Mayıs 2022 tarihinde https://www.sozcu.com.tr/2022/ekonomi/abd-enflasyon-verileri-ne-zaman-saat-kacta-aciklanacak-6883179/ adresinden erişildi.
• URL-20: Kur korumalı mevduat sisteminde ilk vade doldu (2022). Milliyet. 6 Temmuz 2022 tarihinde https://www.milliyet.com.tr/ekonomi/kur-korumali-mevduat-sisteminde-ilk-vade-doldu-6722868 adresinden erişildi.
• URL-21: Kur korumalı mevduat hesabı 3 ayda ne kadar kazandırdı? (2022). Habertürk. 6 Temmuz 2022 tarihinde https://www.haberturk.com/kur-korumali-mevduat-hesabi-3-ayda-ne-kadar-kazandirdi-3383692-ekonomi adresinden erişildi.
• URL-22: Kur Korumalı Mevduat hesabında değişiklik neleri öngörüyor? (2022). BBC News Türkçe. 6 Temmuz 2022 tarihinde https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-59739524 adresinden erişildi.
• URL-23: Ukrayna-rusya savaşı nedeniyle yükselen gıda fiyatları süper zenginlerin sayısını artırdı: Peki açlıkla yüz yüze olan milyonlarca kişi ne yapacak? (2022). NTV. 7 Temmuz 2022 tarihinde https://www.ntv.com.tr/galeri/ukrayna-savasi/ukrayna-rusya-savasi-nedeniyle-yukselen-gida-fiyatlari-super-zenginlerin-sayisini-artirdi-peki-aclikla-yuz-yuze-olan-milyonlarca-kisi-ne-yapacak,flnF02g1dUu0VAB9THJDlQ/1EpU-PBmsEaVOFMLhXaYMQ adresinden erişildi.
• URL-24: Türkiye'de enflasyon son 20 yılın zirvesinde (2022). Deutsche Welle. 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.dw.com/tr/türkiyede-enflasyon-son-20-yılın-zirvesinde/a-61350506 adresinden erişildi.
• URL-25: Avrupa ülkelerinde enflasyon oranları belli oldu: almanya ve hollanda son 40 yılın zirvesinde (2022). Kronos. 26 Mayıs 2022 tarihinde https://kronos35.news/tr/avrupa-ulkelerinde-enflasyon-oranlari-belli-oldu-almanya-ve-hollanda-son-40-yilin-zirvesinde/ adresinden erişildi.
• URL-26: Abd'de rekor enflasyon (2022). TRT Haber. 27 Mayıs 2022 tarihinde https://www.trthaber.com/haber/dunya/abdde-rekor-enflasyon-671968.html adresinden erişildi.
• URL-27: Euro bölgesi'nde enflasyon 'zirve' yaptı; almanya ve fransa'da son 40 yılın rekoru kırıldı (2022). Euronews. 25 Temmuz 2022 tarihinde https://tr.euronews.com/2022/04/29/euro-bolgesi-nde-enflasyon-zirve-yapt-almanya-ve-fransa-da-son-40-y-l-n-rekoru-k-r-ld adresinden erişildi.
• URL-28: ABD'de nisan ayında enflasyon geriledi (2022). Habertürk. 27 Mayıs 2022 tarihinde https://www.haberturk.com/son-dakika-fed-in-ve-tum-dunyanin-bekledigi-veri-aciklandi-3435008-ekonomi adresinden erişildi.