İlköğretim Okullarında Okul Müdürüne İlişkin Metaforik Algılar

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 2, 229 - 256, 01.12.2012

Mikail Yalçın Aysun Erginer

Öz

Bu araştırmanın amacı; öğrenci, öğretmen, veli ve yöneticilerin okul müdürüne ilişkin algılarını metaforlar aracılığıyla ortaya çıkarmaktır. Bu amaçla katılımcılardan “okul müdürü” kavramına ilişkin metaforlar üretmeleri istenmiştir. Nitel olarak desenlenen araştırmada fenomenoloji (olgubilim) deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2009-2010 öğretim yılında Tokat il merkezindeki altı ve Tokat ili merkeze bağlı köylerdeki sekiz ilköğretim okulunun 2. kademe öğrenci, öğretmen, veli ve yöneticileri oluşturmuştur. Araştırma verileri katılımcıların, “okul müdürü…….benzer; çünkü……..” cümlesini tamamlamaları yoluyla elde edilmiştir. Verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda ortalamanın üzerinde (5 ve üzeri) üretilen metaforların olumlu algılar içerdiği ve katılımcıların okul müdürüne ilişkin genel algılarının olumlu olduğu görülmüştür. Okul müdürleri çoğunlukla öğrenci ve öğretmenleri koruyan, okulda güven ortamı oluşturmak için çalışan, öğrencileri yönlendiren ve yol gösteren kişiler olarak nitelendirilmişlerdir. Bulgular öğrencilerin okul müdürlerini daha çok olumsuzluk unsuru olarak; öğretmenler ve yöneticilerin yönlendirici ve yol gösterici olarak; velilerin ise koruyucu ve güven verici olarak nitelendirdiklerini göstermektedir

Anahtar Kelimeler

Okul müdürü, metafor, okul müdürü algısı, metaforik algı

Metaphoric Perception of Principals in Primary Schools

Öz

The purpose of the present study was to reveal the perceptions of students, teachers, parents and administrators regarding the school director with the help of metaphors. For this purpose, the participants were asked to produce metaphors related to the concept of “school director”. In this qualitatively-designed study, the phenomenological method was used. The study group included secondary school students, teachers, administrators and parents from a total of eight primary schools in the city of Tokat and in the surrounding villages of this city in the academic year of 2009-2010. The research data were collected by asking the participants to complete the statement “the school director is like ……. because ……..”. For the analysis of the data, the content analysis method was used. As a result of the study, it was found that the metaphors produced 5 times or over included positive perceptions and that the participants’ overall perceptions regarding the school director were positive. The school directors were mostly considered to be those who protect the students and the teachers, who try hard to establish an environment of confidence at school and who act as a guide and leader for the students. The findings demonstrated that the students regarded the school directors as a negative factor; that the teachers and administrators regarded the school directors as a guide and a leader; and that the parents regarded the school directors as a protector who gives assurance

Anahtar Kelimeler

School director, metaphor, perception of a school director, metaphoric perception

Kaynakça

• Arslan, M. M., & Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim- öğretim açısından incelenmesi. Milli Eğitim, 171, 100-108.
• Aydın, B. (2007). İlköğretim öğrencileri açısından yönetici imajı. XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiriler, 1, 583-588. Tokat: Detay.
• Aydoğdu, E. (2008). İlköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul algılarının metaforlar (mecazlar) yoluyla analizi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Baake, K. (2003). Metaphor and knowledge: The challenges of writing science. Albany: State University of New York Press.
• Balcı, A. (1999). Metaphorical images of school: School perceptions of students, teachers and parents from four selected schools (in Ankara). Yayımlanmamış doktora tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Başaran, İ. E. (2006). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Ekinoks.
• Billington R., Strawridge, S., Greensides L., & Fitzsimons A. (2010). Sosyoloji: Başlangıç okumaları. içinde A. Giddens (Ed.), Kültürü tanımlamak (s. 33-39). İstanbul, Say.
• Black, C. J. (2004). Corpus approaches to critical metaphor analysis. New York: Palgrave Macmillian.
• Boydak, Ö. M. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinin iletişim becerilerinin öğretmen ve yö- netici bakış açısıyla değerlendirilmesi, Eğitim Araştırmaları, 24, 153-160.
• Botha, E. (2009). Why metaphor matters in education. South African Journal of Education, 29, 431-444.
• Bozlk, M. (2002). The college student as learner: Insight gained through metaphor analysis. College Student Journal, 36 (1), 142-151.
• Bredeson, P. V. (1985). An analysis of the metaphorical perspectives of school principals. Edu- cational Administration Quarterly, 21(1), 29-50.
• Browne-Ferrigno, T. (2003). Becoming a principal: Role conception, initial socialization, role- identity transformation, purposeful engagement. Educational Administration Quarterly, 39 (4), 468-503.
• Bursalıoğlu, Z. (1976). Eğitim yöneticisinin yeterlikleri, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 9 (1), 321-324.
• Cerit, Y. (2006). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin okul kavramıyla ilgili metaforlara ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6 (3), 692-699.
• Cerit, Y. (2008a). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneti- cilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (4), 693-712.
• Cerit, Y. (2008b). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin müdür kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(147), 3-13.
• Christensen, B. L., Johnson, R. B., & Turner L. A. (2011). Research methods, design and analysis. Boston: Pearson.
• Clarken, R. H. (1997). Five metaphors for educators. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association, March 24-28, Chicago.
• Çapan, B. E. (2010). Öğretmen adaylarının üstün yetenekli öğrencilere yönelik metaforik algıları. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (12), 140-154.
• Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler En- stitüsü Dergisi, 21(2), 269-283.
• Dağlı, A. (2006). Okul yöneticilerinin tükenmişlik düzeyleri. Eğitim Araştırmaları, 25, 85-95.
• Doyle, L. H. (2003). Inclusion: The unifying thread for fragmented metaphors. Journal of School Leadership, 14 (4), 352-377.
• Dönmez, Ö. (2008). Türk eğitim sisteminde kullanılan yönetici metaforları (Kayseri ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Döş, İ. (2010). Aday öğretmenlerin müfettişlik kavramına yönelik metafor algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (3), 607-629.
• Draaisma, D. (2007). Bellek metaforları. G, Koca (Çev.), İstanbul: Metis.
• Erginer, A. (2009). The metaphors about the European education systems used by the univer- sity students in Turkey. II. International Congress of European Turks (ICET), Antwerp, Belgium.
• Erginer, E., & Erginer, A. (2009). The metaphors about the Turkish education systems used by the university students in Turkey. II. International Congress of European Turks (ICET), Antwerp, Belgium.
• Erginer, E. (2011). A metaphorical analysis of the meanings attributed to the education system by university students: A Case Study. Education, 131(3), 653-663.
• Fennel, H. A. (1996). An exploration of principals’ metaphors for leaders and power. http:// www.eric.ed.gov/ERICWebPortal/search/detailmini.jsp?_nfpb=true&_&ERICEtSearch_ SearchValue_0=ED399626&ERICExtSearch_SearchType_0=no&accno=ED399626 adresinden 05/04/2011 tarihinde indirilmiştir.
• Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yara- rlanma durumları. Yayımlanmamış doktora tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Guerrero, M., & Villamil, S. (2002). Metaphorical conceptualizations of ESL teaching and learning. Language Teaching Research, 6, 95-120.
• Gümüşeli, A. İ. (1996). Okul müdürlerinin öğretim liderliğini sınırlayan etkenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 6 (2), 201-211.
• Inbar, D. (1996). The free educational prison: Metaphors and images. Educational Re- search, 38 (1), 77–92.
• Johnson, L. C. (2006). Better hope your teachers likes you: student perceptions of good teach- ers and good principals, Unpublished doctorate thesis. Faculty of the Graduate School, The University of North Carolina, Greensboro.
• Karademir, H. (2008). İlköğretim okullarında okul müdürlerine ait iletişimin öğrenciler tarafından algı düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Kasoutas, M., & Katerina, M. (2009). Exploring Greek teachers’ beliefs using metaphors. Aus- tralian Journal of Teacher Education, 34 (2), 64-83.
• Knowless, M., & Moon, R. (2006). Introducing metaphor. New York: Taylor & Francis Group.
• Kövecses, Z. (2002). Metaphor a practical introduction. New York: Oxford University.
• Küçükali, R. (2001). İlköğretim okulu müdürlerinin yöneticilik becerilerine ilişkin müdür ve öğretmen algı ve beklentileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (2005). Metaforlar hayat, anlam ve dil. (Çev: Demir, G. Y.). İstanbul: Paradigma.
• Levine, P. M. (2005). Metaphors and images of classrooms. Kapa Delta Pi Record, 41(4), 172- 175.
• Linn, G. B., Sherman, R., & Gill, P. B. (2007). Making meaning of educational leadership: The principalship in metaphor. NASSP Bulletin, 91 (2), 161-171.
• Lum, B. J. (1997). Student mentality: Intentionalist perspectives about the principal. Journal of Educational Administration, 35 (3), 210-218.
• Mahlios, M., & Maxson, M. (1998). Mataphors as structures for elementary and secondary pre- service teachers’ thinking. International Journey of Educational Research, 29, 227-240.
• Marks, H. M., & Printy S. M. (2003). Principal leadership and school performance: An integra- tion of transformational and instructional leadership. Educational Administration Quar- terly, 39 (3), 370-397.
• Marshall, H. H. (1990). Metaphor as an instructional tool in encouraging student teacher reflec- tion. Theory into Practice, 24, 128-132.
• Martinez, M. A., Sauleda, N., & Huber, G. L. (2001). Metaphors as blueprints of thinking about teaching and learning. Teaching and Teacher Education, 17, 965–977.
• Monroe, C. E. (2003). An analysis of principalship metaphors at the beginning of the new mil- lennium. (Unpublished master thesis). Faculty of the Graduate School, The University of North Carolina, Greensboro.
• Morgan, G. (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor. G, Bulut (Çev). İstanbul: Mü-Ka.
• Murphy, J. (2002). Reculturing the profession of educational leadership: New blueprints. Edu- cational Administration Quarterly, 38 (2), 176-191.
• Oğuz, A. (2009). Öğretmen adaylarına göre ortaöğretim öğretmenlerini temsil eden metaforlar. Milli Eğitim Dergisi, 182, 36-56.
• Oxford, R., Tomlinson, S., Barcelos, A., Harrington, C., Lavine, R., Saleh, A., & Longhini, A. (1998). Clashing metaphors about clasroom teachers: Toward asystematic typology for the language teaching field, System, 26, 3-50.
• Özcan, A. (2010). İlköğretim öğrencilerinin ingilizce öğrenmeye yükledikleri anlamlar: meta- forik bir analiz. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Özçınar, Z., & Tuncay, N. (2009). Distance Education Students’ “Metaphors”. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, 2883-2888.
• Pantina, P. A. (1991). Metaphor and the high school principalship. (Unpublished doctorate thesis). Hofstra University, New York.
• Patton, Q. M. (2001). Qualitative research & evaluation methods. SAGE Publications.
• Picken, D. J. (2007). Literature, metaphor, and the foreign language learner. New York: Pal- grave MacMillian.
• Quine, W. V. (2003). Eğretileme üzerine son düşünceler. Kitap-lık, 65, 75.
• Ratcliff, D. (1995). Validity and reliability in qualitative research. http://qualitativeresearch. ratcliffs.net/Validity.pdf 14/02/2011 tarihinde indirilmiştir.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar . Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (2), 131-155.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 14 (55), 459-496.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel im- geler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (2), 281-326.
• Saban, A., Koçbeker, B. N., & Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bil- imleri, 6 (2), 461-522.
• Sabancı, A. (2007). Müdürlerin vizyoner liderlik özelliklerine ilişkin müdürlerin, müdür yardımcılarının ve öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi, Mili Eğitim Dergisi, 174, 333-343.
• Salman, Y. (2003). Dilin düş evreni: Eğretileme. Kitap-lık, 65, 53-54.
• Schull, T. J. (1990). Teaching and learning as problem solving. Theory into Practise, 29 (2), 102-108.
• Semerci, Ç. (2007). Program geliştirme kavramına ilişkin metaforlarla yeni ilköğretim programlarına farklı bir bakış. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1), 139-154.
• Shaw, D. M., Barry, A., & Mahlios, M. (2008). Preservice teachers’ metaphors of teaching in relation to literacy beliefs. Teachers and Teaching: Theory and Practice,14 (1), 35-50.
• Taber, T. D. (2007). Using metaphors to teach organization theory. Journal of Management Education, 31, 541-554.
• Teoman, A. (2003). Eğretileme: Beşinci töz. Kitaplık, 65, 55-58.
• Töremen, F., & Döş, İ. (2009). İlköğretim öğretmenlerinin müfettişlik kavramına ilişkin meta- forik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9 (4), 1973-2012.
• Tvnavcevic, A., & Vaupot, S. R. (2009). Exploring aspiring principals’ perceptions of princi- palship: a Slovenian case, Educational Management Administration and Leadership, 37 (1), 85-105.
• Yavuz, M. (2006). İlköğretim okulu müdürlerinden beklenen roller ve karşılanma düzeyleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Yob, I. M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in Philosophy and Educa- tion, 22, 127-138.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.