ADIYAMAN’DA BİR İLK TUNÇ ÇAĞI YERLEŞİMİ: HAYAZ HÖYÜK

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 51 - 66, 30.12.2016

Nimet Sönmez Okulmuş

Öz

İnsanlık tarihi kadar eski bir geçmişe sahip olan
Güneydoğu Anadolu Bölgesi; tarihsel çağların başlangıcı sürecinde çok önemli
bir basamak oluşturmuştur. Bölgenin coğrafi konumu ve iklimin uygunluğu
tarihsel süreçlere önemli bir zemin oluşturmuştur. Bölge; Orta Fırat ve Dicle bölümünden
oluşur. Bölgenin akarsularını oluşturan Fırat ve Dicle Nehri sosyokültürel ve
stratejik açıdan bölgeye önem kazandırmış, çeşitli uygarlıklara ev sahipliği
yapmıştır. Atatürk Barajı inşa faaliyetleri sebebiyle arkeolojik kurtarma
kazıları başlatılmıştır. Kurtarma kazıları kapsamında kazılan yerlerden birisi
de Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan Adıyaman’a bağlı Samsat İlçesi’nde
olan Hayaz Höyük’ tür. Hayaz Höyük bölgede İlk Tunç Çağ’ı dönemine ait
buluntuları ile günümüzde de önemini korumaktadır. Günümüzde Atatürk Barajı
suları altında kalmış bir höyüktür.

Anahtar Kelimeler

Güneydoğu Anadolu, İlk Tunç Çağı, Adıyaman, Samsat, Hayaz Höyük.

A First Bronze Age Settlement: HayazTumulus

Öz

Kaynakça

• Bahar, H. (2010). Eskiçağ Uygarlıkları, Konya: Kömen Yayıncılık. Balkan, K.(1957). Mama Kralı Anum Hirbi’nin Kaniş Kralı Warşama’ya Gönderdiği Mektup, Ankara: TTK Yayınları. Ceylan, A. (2005). Eskiçağ Tarihi Ders Notları, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları. Ceylan,A.(2008). “Kuzeydoğu Anadolu Yüzey Araştırmalarının Bir Değerlendirilmesi”. A.Ü. Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Erzurum. Ekinci, M. (2011). Adıyaman Çevresi ve Durum Raporu, Adıyaman Valiliği Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü, Adıyaman. Erinç, S. (1980). Güneydoğu Anadolu Tarih Öncesi Araştırmaları, İstanbul: Fen Edebiyat Fakültesi Yayınları. Ernst, H. (1970). Bizans Devleti’nin Doğu Sınırı (Çev. Fikret Işıltan), İstanbul: Fen Edebiyat Fakültesi Yayınları. Falkner, M. (1936). Studien Zur Geography Des Atten Mesopotamien (Archiv Für Orient Farshung). Freelly, J. (2003). Türkiye Uygarlık Rehberi V, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Garelli, P. (1963). Les Assyrien En Capodace, Paris: Maisonneuve. Günay, D. – Whallon, R. (1980). Güneydoğu Anadolu Tarih Öncesi Araştırmaları (Edt. Çambel H. – Braidwood, R. ) İstanbul: Fen Edebiyat Fakültesi Yayınları. Günaşdı, Y.(2013). Karasu Havzasındaki Tarihi ve Arkeolojik Veriler, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Harmankaya S. , Erdoğu B. (2002). Tay. Hayaz Höyük. Herodotos, (1983). Herodot Tarihi, ( Çev. M. Ökmen), İstanbul, Remzi Kitabevi. Hoşgören, Y. (1994). “Türkiye’nin Gölleri”, Türkiye Coğrafyası Dergisi, 29,25. İzmirligil, Ü.(1983). “Samsat Su Yolu Araştırması”. I. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 341. Kara, B. (2012). İsimler Ve Mekanlar: Adıyaman ( Ed.. H. Doğan) , Konya: Kömen Yayıncılık. Kınal, F. (1983). Eski Mezopotamya Tarihi, Ankara. Koday, S. (2005). Doğu Anadolu Bölgesinde Hayvancılık. Erzurum. Ksenophon. (2011). Anabasis. İstanbul. Kramer, S. N. (1990). Tarih Sümer’de Başlar, ( Çev. M. İ. Çığ), Ankara: Kabalcı Yayınevi. Larsen, M.T. (1976). The Old Assyrian City Stat and İts Colonies, Copenhagen. Memiş, E. (2006). Eskiçağ Medeniyetleri Tarihi, Ankara: Ekin Basım Yayın. Memiş, E. (2007). Eskiçağda Mezopotamya: En Eski Çağlardan Asur İmparatorluğunun Yıkılışına Kadar, İstanbul. Palabıyık, H.(2007).“Klasik İslam Coğrafyacılarına Göre Erzurum” Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü 18, Erzurum 127-162. Polat, S. (2003). Karasu Havzasının Hidrojeomorfolojik Etüdü, İstanbul, (Basılmamış Doktora Tezi). Ramsay, W.M. (1960). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası ( Çev. M. Pektaş), İstanbul: MEB Yay. Roodenberg, J.J. (1981). “Hayaz Höyük Kazısının İlk Sonuçları” 3. Kazı Sonuçları Toplantısı, Ankara: DSİ Basım ve Foto Film İşletme Müdürlüğü Matbaası 93-94. Roodenberg, J.J. (1982). “Note Sur La Troisieme Campagne de Fouilles a Hayaz Höyük”, Anatolica, Sayı: 9 s.27-32. Roodenberg, J.J. (1984). “1983 Yılı Hayaz Höyük ve Civarı (Kumartepe) Kazıları” VI. Kazı Sonuçları Toplantısı, İzmir, 1-4. Roodenberg, J.J. ( 1989). “Hayaz Höyük and The Fınal Ppnb In The Taurus Foothııls, Paleorient 15/ 1. Özdoğan, M. (1977). “Aşağı Fırat Havzası 1977 Yüzey Araştırmaları”. ODTÜ Aşağı Fırat Projesi seri 1. No 2, İstanbul: ODTÜ Keban Ve Aşağı Fırat Havzası Projeleri Müdürlüğü, 97. Ökse, T. (2012). Ön Asya Arkeolojisinde Çanak Çömlek Teknik Özellikler ve Biçimler, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yay. Özey, R. ( 2002 ). Siyasi Coğrafya. İstanbul. Özgüç, N. (1985). “Sümeysat Definesi”. Belleten, XLIX, 195,s. 441- 450. Özgüç, N. (2009). Samsat ( Sümeysat, Samosata, Kummaha, Haha, Hahhum) Bir Başkent ve Kalenin Uzun Yaşamının 6000 Yıllık Döneminden Kesitler, Ankara: TTK. Özgür, E. M. (2001). Türkiye Coğrafyası, Ankara. Sevin, V. (1997), Anadolu Arkeolojisi, İstanbul: DER Yay. Taştemir, M. (1999) XVI. yy.’da Adıyaman (Behisni, Hısn-ı Mansur, Gerger, Kahta) Sosyal ve İktisadi Tarihi, Ankara: TTK. Tuncel, M. (1996). “Fırat”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi XIII, İstanbul,31-33. TAY, Yerleşme Dönemi Ayrıntıları. Yakar, J. (1985). The Later Prehistory. The Late Chalcolitich and Early Bronz Age I-II: Oxford. Yalçınkaya, I. (1983). “1982 Yılında Samsat / Şehramuz Tepesi Çevresinde Paleolitik Çağ Yüzey Araştırmaları”. I. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 12. Yıldırım, R. (2000). Uygarlık Tarihi, İzmir: Buca Eğitim Yay. Yılmaz, D. (2006). Erken Tunç Çağı’nda Güneydoğu Anadolu’da Oda Mezar Geleneği, Anatolia- 31.