Bağlamada çırpma tekniğinin başlangıç seviyesi öğretimi için bir tasarım: Eylem araştırması

Year 2021, , 157 - 181, 31.08.2021

Sami Emrah Gerekten

https://doi.org/10.30900/kafkasegt.956570

Abstract

Sahip olduğu çok sayıdaki teknik ile bağlamanın çalıcısına oldukça zengin imkanlar sunabildiği görülür. Bu teknikler arasında çırpma tekniği, mızraplı ya da mızrapsız birçok geleneksel çalım stili içinde yaygın olarak kullanılan tremolo becerisine dayalı önemli bir tekniktir. Temelde alttan ve üstten olmak üzere iki çeşidi bulunan bu tekniğin bireysel ve yöresel üsluplar çerçevesindeki yaygın kullanımı oldukça dikkat çekicidir. Bu çalışmaya konu olan alttan çırpma tekniği (zeybek çırpması) ise zeybeklerin yanı sıra, Konya, çırpmalı Teke gibi yöresel stillerde, bazı deyişler ile bireysel üslup karakteristiği gösteren icralarda sıklıkla kullanılır. Araştırma, bu tekniğin öğretiminde işe koşulabilecek işlevsel bir ders planı yaratmayı hedefler. Nitel araştırma yöntemlerinden eylem araştırması deseninde şekillen araştırmanın belirlenen hedefi doğrultusunda, veriler, Güzel Sanatlar Liselerinde görev yapmakta olan katılımcı öğretmen ve öğrencilerden; görüşme, video kayıt teknikleriyle ve araştırmacı tarafından tutulan günlük, gözlem notları, katılımcı gözlem saha notları, davranış kontrol çizelgeleri gibi diğer nitel veri toplama teknikleri ile toplanarak elde edilmiştir. Eylem araştırmasının sarmal döngüsünün doğası gereği analiz ve veri toplama süreci art arda ve birbirini çok sayıda tekrarlar şekilde gerçekleştirilmiş, oluşturulan her bir ders planı taslağı erişilen yeni verilerle revize edilmiş, ikinci uygulama dersi sonrasında son hali verilen taslak, temalandırılan paydaş görüşleri aracılığıyla değerlendirilmiştir. Sonuçta, aksak zaman üzerinde temellendirilmiş, aşamalandırılmış ve yaratım süreci detaylıca okuyucuya aktarılmış bir ders planı ilgilere sunulmuştur. Bloom'un psikomotor alan taksonomisine dayalı hazırlanan ders planı, çeşitli işitsel-görsel kaynak önerileri, amaca uygun hazırlanmış egzersizler ve metronom önerileri ile desteklenmiştir.

Keywords

Bağlama, çırpma tekniği, ders planı, eylem araştırması

Supporting Institution

yok

Project Number

yok

Thanks

-

A design for beginner level teaching of çırpma technique in baglama: An action research

Abstract

It is seen that the baglama can offer rich possibilities to the player with its many techniques. Among the aforementioned techniques, the çırpma technique is an important technique which is widely used in many traditional playing styles with or without a plectrum. The widespread use of this technique, which basically has two types, from the bottom and the top, within the framework of individual and local styles is quite remarkable. The technique of whisking from the bottom (zeybek çırpması), which is the subject of this study, is frequently used in local styles such as Konya, çırpmalı Teke, and in performances that show individual stylistic characteristics, as well as zeybeks. The research aims to create a functional lesson plan that can be used in teaching this technique. In line with this goal of the research, which is shaped in an action research pattern, one of the qualitative research methods, interviewing, video recording techniques and other qualitative data collection techniques such as diary, observation, participant observation field notes, behavior control charts were collected from the participant teachers and students working in Fine Arts High Schools. Due to the nature of the spiral cycle of action research, the analysis and data collection process was carried out repeatedly and repeatedly, each lesson plan draft was revised with the new data accessed, and the final draft was evaluated through thematic stakeholder opinions. As a result, a lesson plan based on Bloom's psychomotor domain taxonomy, based on lapsed time, staged, the creation process was explained to the reader in detail, and supported by purposeful exercises and metronome suggestions, was presented to the attention. In addition, it has been seen that the technique can be taught on the basis of punctuated time as well as two-time structures, and the teaching style based on the technique can give more positive results than the work-oriented technical teaching.

Keywords

Baglama, çırpma technique, lesson plan, action research.

Project Number

yok

References

• Alan, B., Sarıyev, H., ve Odabaşı, H. F. (2021). Bireysel araştırmada eleştirel arkadaşlık. Journal of Qualitative Research in Education, 25, 325-343. doi: 10.14689/enad.25.14.
• Algı, S. (2006). Üniversitelerimizin eğitim fakültelerine bağlı müzik eğitimi ana bilim dallarında bağlamada yöresel tezene tavırlarının kullanım durumlarına yönelik bir çalışma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Ayşan, K. (1999). Türkiye'de müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda bağlama eğitimi ve sorunları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Ayyıldız, S. (2020). Üslup, Tavır Kavramları ve İcra Teknikleri Çerçevesinde Türk Halk Müziğinde Süslemeler. İdil Dergisi, 72, doi: 10.7816/idil-09-72-09.
• Coşkun, K. (1984). Bağlama ailesinin müzik eğitiminde kullanılması (Edt. Necati Gedikli). 1. Ulusal Müzik Bilimleri Sempozyumu Bildirileri, 7-9 Mayıs 1984, İzmir: Dokuz Eylül GSF Yay.
• Çevik, M. (2016). Dilden tele Türkiye’yi “bir”leştiren ses: Yurttan Sesler. Uluslararası Türk Dili Edebiyat ve Çeviri Dergisi, 61, 56-59.
• Demir, M. (2017). Gelenek ve modernite bağlamında bir halk müziği topluluğu olarak yurttan sesler. Turkish Studies, 12(21), 207-224.
• Demirkaya, E. (2015). Müzik eğitimi ana bilim dallarında bireysel çalgı bağlama derslerinde Konya tavrının öğretilme durumu (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Ekici, S. (2012). Bağlama eğitimi yöntem ve teknikler (2 Baskı). Ankara: Yurtrenkleri Yayınevi.
• Ekim, G. (2019). Geçmişten günümüze bağlama ile ilgili, resmi icra ve eğitim kurumundaki uygulamalar çerçevesinde bir değerlendirme. Journal of Turkish Studies 14(4), 2235-2241. doi:10.29228/TurkishStudies.22505.
• Ersoy, İ. (2014). Türk Halk Müziği'nin yeniden üretimi/inşası: Ulusal kaynaştırma projesi olarak “Yurttan Sesler” topluluğu. International Journal of Human Sciences (11), 932-947. doi.org/10.14687/ijhs.v11i2.3057.
• Gerekten, S. E. (2020). Bağlamada/Sazda misket düzeni için egzersiz ve etütlere dayalı öğretim modeli önerisi ve öğrenci başarısına etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Güldaş, T. (2012). Bağlama metodu / etüdler - pozisyonlar- tavırlar. İzmir: Ünal Ofset Matbaacılık.
• Gürgür, H. (2016). Eğitimde Nitel Araştırma Yöntemleri. A. Saban ve A. Ersoy (Edts), Eylem Araştırması (1. Baskı) içinde (ss.????). Ankara: Anı Yay.
• Güngör, N. (2017). Güzel sanatlar liseleri başlangıç düzeyi bağlama öğretimine yönelik öğretim elemanı görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde: Ömer Halisdemir Üniversitesi.
• Haşhaş, S. (2017). Bağlama icrasında geleneksellik ve yenilikçilik konuları üzerine genel bir değerlendirme. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, (3)1, 87-96.
• Hakalmaz, O. (1992). Ege bölgesi ağır zeybekleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İTÜ.
• Hensen, K. T. (1996). Handbook of Research on teacher education. J. Sikula (Edt.), Teachers as Researchers (in 2nd ed.) (pp.53-56). New York: Macmillan.
• İkiz, F. (2010). İstanbul'da yaygın eğitimde görülen bağlama öğretim problemleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: İTÜ.
• İnanıcı, M. K. (2017). Bağlama eğitiminde yöresel tavırların öğretimine yönelik bir model önerisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Johnson, A. P. (2015). A Short Guide to Action Researh, Eylem Araştırması El Kitabı, Yıldız Uzuner ve Meltem Özten Anay (Çev.) (2. Baskı). Ankara: Anı Yay.
• Kaya, G. E. (2005). Bağlama metodu. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Kılıç, A. ve Seven S. (2011). Konu alanı ders kitabı inceleme. Ankara: Pegem Akademi.
• Koç, A. (2000). Bağlama eğitiminde görülen problemler ve bunların çözüm yolları (Yayımlanmamış sanatta yeterlik tezi). İstanbul: İTÜ.
• Kurubaş, B. (2015). Mesleki müzik eğitimi veren kurumlarda yöresel bağlama tavırlarının öğretimine yönelik değerlendirmeler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Meriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (1. baskı). Çev.,S. Turan. Ankara: Nobel Yayin Dağ.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1984). Qualitative data analysis: A sourcebook of new methods. California: Sage.
• Mills, G. E. (2011). Action research: A guide for thrteacher researcher (4th edt.). Boston: Pearson.
• Oral, M. (2010). Bağlamada belli başlı yöresel tavırların icrasında bozuk düzen ile bağlama düzeni arası transpozisyonda oluşan duyum farklılıkları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: Haliç Üniversitesi.
• Özdek, A. (2005). Bağlamanın ilköğretim ikinci kademe sınıflarındaki müzik eğitiminde kullanımına yönelik bir çalışma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Özdemir, M. A. (2012). Bağlamanın eğitim öğretim sürecinde kullanılabilecek materyallerin geliştirilmesi. 1. Uluslararası Nida Tüfekçi Bağlama Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 9-13 Nisan 2012, sa.11, ss.201-207.
• Özdemir, M. A. (2016). Bağlama'nın güzel sanatlar liselerinde açmazı. Opus Klasik Müzik Dergisi, (24), ss.56-57.
• Özdemir, M. A. (2020). Bağlama eğitiminde sağ el teknikleri ile ilgili matematiksel bir yöntem önerisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(106), 36-46. doi.org/10.29228/ASOS.43823.
• Öztürk, O. M. (2002). Anadolu yerel müziklerinde geleneksel icranın vazgeçilmez unsurlarından biri olarak tavır kavramı üzerine. Halk Bilimi Dergisi (17). ODTÜ THBT Yayın Organı, Sonbahar, Sayı 17, sf. 15.
• Öztürk, O. M. (2006). Zeybek kültürü ve müziği. İstanbul: Pan Yay.
• Öztürk, O. M. (2012). Geleneksel bağlama icrasının gelişiminde üstatlık kültürünün rolü ve belirleyiciliği. Nida Tüfekçi Uluslararası Bağlama Sempozyumu. İstanbul: İTÜ TDMK.
• Parlak, E. (2016). Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze sosyokültürel gelişmeler bağlamında yöntem ve yaklaşımlar açısından bağlama icrası ve eğitimi. (Edt. Adnan Koç), I. Uluslararası Nida Tüfekçi Bağlama Sempozyumu. İstanbul, İTÜ Yay.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Piggot-Irvine, E. (2006). Sustaining excellence in experienced principals? Critique of a proffessional learning community approach. International Electronic Journal for Leadership in Learning, 10(16), 56-75.
• Schmuck, R. A. (1997). Practicalaction research forchange. Arlington Heights. IL: IRI/Skylight Training and Publishing.
• Seferoğlu, S. S. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Sözen, İ. (2002). Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri'nde bağlama eğitimi ve çoksesli yapılanma çalışmalarının bu sürece yansımaları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Şen, S. (2019). Güzel sanatlar liselerinde bağlama eğitimi ve öğretiminde karşılaşılan problemler ve çözüm önerileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
• Şen, Y. (1998). Türk Müziği eğitiminde bağlamanın yeri ve önemi. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi Özel Sayı, s. 4, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi.
• Tarım, C. (2008). Milli Eğitim Bakanlığı Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde bağlama eğitimi ile ilgili alıştırmalar ve etütler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Haliç Üniversitesi.
• Tunç, A. Z. (2009). Köy Enstitülerinde sanat eğitimi ve dönemin yöneticilerinin sanata yaklaşımları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(2009), 30-34.
• Yaşar, S. (2011). Temel bağlama öğretiminde kullanılmakta olan ve önerilen tezene tekniğinin öğrencilerin bağlama çalma becerilerine etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi). Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Yaşar, S. (2015). Bağlama eğitiminde zeybek tezene tekniğinin temel öğretimine ilişkin bir çalışma. İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi Akademik Bakış Dergisi, 2015(50).
• Yener, S. (1991). Bağlama öğretim metodu II (3. Baskı). Trabzon: Karadeniz Gazetecilik ve Matbaa Sanayi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Genişletilmiş Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. baskı). Ankara: Seçkin Yay.
• Yılmaz, A. (1998). İlk Köy Enstitülü. İstanbul: Görkem Yay.